Ιουλιανά 1965: η κοινωνική διαμαρτυρία, οι προϋποθέσεις της και η πολιτική της διαμεσολάβηση

Abstract

The July Events of 1965 in Greece was the most significant social outbursts of the post-civil war period and one of the major contentious episodes of modern Greek society.This dissertation has a double purpose: On the one hand, to record and analyze the extent of social protest, its political sociology, and the forms of collective action, as well as to interpret the political factors that defined the framing and dynamic of the protest (and the counter-mobilization). On the other hand, to study and analyze how the July Events, as the climax of the pro-democratization social movement of post-civil war Greece, contributed to the shift of political representations and the emergence of new political actors.The dissertation is interdisciplinary historical research. It employs concepts, theories, and research techniques of political sociology, focusing on social movements and contentious politics, to interpret and assess the July Events and their political impact. Also, it uses new research material from a wide range of sources, such as press and publications of the period, archival material of parties, political and trade unions, personal collections, and interviews with activists of the period.The dissertation concludes that the July Events of 1965 was the climax of an imposing social pro-democratization movement. In this movement, the specific claims of movement actors combined with the more general political demand of democratization in a mutually reinforcing relationship. The parties of the Left and the Center undertook the political representation of the movement. However, the relationship was not unilateral but bilateral: the analyzes and framing of the Left and the Center determined the characteristics of the pro-democratization movement, but also the contentious interactions of the movement with the state and the pro-regime forces reshaped the political space of Left and Center contributing, thus to the emergence of new political actors. Therefore, the July Events of 1965 was a turning point and reshaped the political spectrum and collective action.

Τα Ιουλιανά του 1965 αποτέλεσαν τη μεγαλύτερη κοινωνική έκρηξη της μετεμφυλιακής περιόδου και ένα από τα σημαντικότερα συγκρουσιακά επεισόδια της νεότερης Ελληνικής κοινωνίας. Η παρούσα διατριβή έχει διπλό στόχο: Αφενός, να καταγράψει και να αναλύσει την έκταση της κοινωνικής διαμαρτυρίας των Ιουλιανών, την πολιτική της κοινωνιολογία και την μορφή των συλλογικών δράσεων, όπως επίσης να ερμηνεύσει τους πολιτικούς παράγοντες που προσδιόρισαν τις ερμηνευτικές πλαισιώσεις της διαμαρτυρίας (αλλά και της αντι-κινητοποίησης) και τη δυναμική της. Αφετέρου, να μελετήσει και να ερμηνεύσει τους τρόπους με τους οποίους τα Ιουλιανά, ως κορύφωση του διεκδικητικού κινήματος εκδημοκρατισμού της μετεμφυλιακής Ελλάδας, συνέβαλλαν στον μετασχηματισμό των πολιτικών εκπροσωπήσεων και στην ανάδυση νέων πολιτικών ρευμάτων. Η διατριβή αποτελεί ένα εγχείρημα διεπιστημονικής ιστορικής έρευνας. Αξιοποιεί έννοιες, θεωρίες και ερευνητικές τεχνικές της πολιτικής κοινωνιολογίας, με έμφαση τα κοινωνικά κινήματα και τη συγκρουσιακή πολιτική, ώστε να ερμηνεύσει και να αξιολογήσει το συγκρουσιακό γεγονός των Ιουλιανών και την πολιτική του επίδραση. Αξιοποιεί νέο ερευνητικό υλικό από ευρύ φάσμα πηγών, όπως αποδελτίωση Τύπου και εντύπων της περιόδου, αρχειακό υλικό κομμάτων, πολιτικών και συνδικαλιστικών οργανώσεων, προσωπικές συλλογές αλλά και συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές της περιόδου.Η διατριβή καταλήγει στο συμπέρασμα πως τα Ιουλιανά του 1965 αποτέλεσαν την κορυφαία στιγμή ενός επιβλητικού κοινωνικού κινήματος υπέρ του εκδημοκρατισμού. Στο κίνημα αυτό συγχωνεύτηκαν τα πιο εστιασμένα αιτήματα κινηματικών δρώντων με το ευρύτερο πολιτικό αίτημα του εκδημοκρατισμού σε μια σχέση αλληλοτροφοδοτούμενη. Την πολιτική εκπροσώπηση αυτού του κινήματος ανέλαβαν οι παρατάξεις της Αριστεράς και του Κέντρου. Ωστόσο η σχέση δεν ήταν μονομερής αλλά διμερής: οι πολιτικές αναλύσεις και πλαισιώσεις της Αριστεράς και του Κέντρου προσδιόρισαν τα χαρακτηριστικά -αλλά και τα όρια- του κινήματος για τον εκδημοκρατισμό αλλά επίσης, οι συγκρουσιακές διαδράσεις του κινήματος με το Κράτος και τις φιλοκαθεστωτικές δυνάμεις αναδιαμόρφωσαν τους χώρους της Αριστεράς και του Κέντρου και συνέβαλλαν στην εμφάνιση νέων πολιτικών δρώντων. Συνεπώς, τα Ιουλιανά του 1965 αποτελούν σημαντικό σταθμό για την ερμηνεία της δομής του πολιτικού συστήματος και της συλλογικής δράσης της Μεταπολίτευσης.