Σχεδιάζοντας μαθησιακά περιβάλλοντα για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων λεκτικού και οπτικού γραμματισμού

Abstract

The present study attempted to investigate the combination of modern theories of written language of cognitive, socio-cognitive, socio-cultural, socio-textual-linguistic and critical socio-textual-linguistic approach in the teaching of narrative text production script and digital. More specifically, the study investigated the effect of teaching intervention that combines the strategies of cognitive, socio-cognitive, socio-cultural, socio-textual-linguistic and critical socio-textual-linguistic approaches in the production of written language at a cognitive and metacognitive level and in particular: a) the ability of students to produce communicative narrative texts, b) the acquisition of metacognitive knowledge and metacognitive skills to effectively manage the difficulties of written language. At the same time, the effects on these parameters were compared with those of a didactic intervention based on digital narrative, which incorporates the principles of modern theories of written language mentioned earlier and transforms them into an effective didactic intervention, as it is confirmed by current studies.In order to achieve the study’s aim, an educational action research was designed and carried out in real teaching conditions. In this research, which lasted six months, three different classes of third grade in primary school were involved, of which the first class constituted the first experimental group, in which the teaching of producing a narrative script and digital text, the second class constituted the second experimental group, in which the collaborative teaching of narrative script and digital text production was applied, while the third class was the control group, which we used to monitor the changes that came out from the other two didactic interventions.The teaching in both experimental groups was carried out by the researcher herself within the context of the language-production of written language, while in the control group the method of traditional teaching was applied by the teacher of the class. The research utilized qualitative and quantitative data and was carried out in three distinct phases: In the first phase was conducted an initial measurement, in the second phase took place the didactic intervention program and in the third phase was conducted a final measurement. In the first and the third phase, it was carried out an evaluation of the quality of the written language (narrative texts of students-detailed grading), the metacognitive knowledge (unstructured interview) and the metacognitive skills (semi-structured observation).The results confirmed the positive effect of the fusion of literacy theories and the strategies of cognitive, socio-cognitive, socio-cultural, socio-textual-linguistic and critical socio-textual-linguistic approaches to improve the quality of the written language, the acquisition of metacognitive knowledge and metacognitive skills of students, to effectively manage the difficulties of written language.

Με την παρούσα έρευνα επιχειρήθηκε ο συνδυασμός των σύγχρονων θεωριών του γραπτού λόγου της γνωσιακής, της κοινωνιο-γνωσιακής, της κοινωνικο-πολιτισμικής, της κοινωνιο-κειμενογλωσσολογικής και της κριτικής κοινωνιο-κειμενογλωσσολογικής προσέγγισης κατά τη διδασκαλία της παραγωγής έντυπου και ψηφιακού αφηγηματικού κειμένου. Συγκεκριμένα, διερευνήθηκε η επίδραση της διδακτικής παρέμβασης, η οποία συνδυάζει τις στρατηγικές των γνωσιακών, των κοινωνιο-γνωσιακών, των κοινωνικο-πολιτισμικών των κοινωνιο-κειμενογλωσσολογικών και των κριτικών κοινωνιο-κειμενογλωσσολογικών προσεγγίσεων, στην παραγωγή γραπτού λόγου σε γνωσιακό και μεταγνωσιακό επίπεδο και ειδικότερα όσον αφορά: α) την ικανότητα των μαθητών/τριών να παράγουν επικοινωνιακά αφηγηματικά κείμενα, β) την απόκτηση της μεταγνωσιακής γνώσης και των μεταγνωσιακών δεξιοτήτων, για να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις δυσκολίες του συγγραφικού έργου. Συγχρόνως, οι επιδράσεις σε αυτές τις παραμέτρους συγκρίθηκαν με τις αντίστοιχες μίας διδακτικής παρέμβασης που βασίστηκε στην ψηφιακή αφήγηση, η οποία ενσωματώνει τις αρχές των σύγχρονων θεωριών του γραπτού λόγου που προαναφέραμε και τις μετουσιώνει σε αποτελεσματική διδακτική παρέμβαση, όπως αποδεικνύεται από έρευνες.Για την επίτευξη του ερευνητικού σκοπού σχεδιάστηκε και πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτική έρευνα δράσης σε πραγματικές συνθήκες διδασκαλίας. Στην έρευνα, η οποία διήρκεσε έξι μήνες, πήραν μέρος τρία τμήματα μαθητών/τριών Γ΄ τάξης Δημοτικού εκ των οποίων το πρώτο τμήμα αποτέλεσε την πρώτη πειραματική ομάδα, στην οποία εφαρμόστηκε η διδασκαλία παραγωγής αφηγηματικού έντυπου και ψηφιακού κειμένου, το δεύτερο τμήμα αποτέλεσε τη δεύτερη πειραματική ομάδα, στην οποία εφαρμόστηκε η συνεργατική διδασκαλία παραγωγής αφηγηματικού έντυπου και ψηφιακού κειμένου, ενώ το τρίτο τμήμα αποτέλεσε την ομάδα ελέγχου, που αξιοποιήσαμε για να ελέγξουμε τις αλλαγές που προέκυψαν από τις άλλες δύο διδακτικές παρεμβάσεις.Η διδασκαλία και στις δύο πειραματικές ομάδες πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος της γλώσσας-παραγωγής γραπτού λόγου από την ίδια την ερευνήτρια, ενώ στην ομάδα ελέγχου εφαρμόστηκε η παραδοσιακή διδασκαλία από τον εκπαιδευτικό του τμήματος. Η έρευνα αξιοποίησε ποιοτικά και ποσοτικά δεδομένα και πραγματοποιήθηκε σε τρεις φάσεις: στην πρώτη φάση-η αρχική μέτρηση, στη δεύτερη φάση-το πρόγραμμα της διδακτικής παρέμβασης, στην τρίτη φάση-η τελική μέτρηση. Στην πρώτη και στην τρίτη φάση υλοποιήθηκε η αξιολόγηση της ποιότητας του γραπτού λόγου (αφηγηματικά κείμενα μαθητών/τριών-αναλυτική βαθμολόγηση), της μεταγνωσιακής γνώσης (αδόμητη συνέντευξη) και των μεταγνωσιακών δεξιοτήτων (ημιδομημένη παρατήρηση).Τα αποτελέσματα που προέκυψαν επιβεβαίωσαν τη θετική επίδραση του συνδυασμού των θεωριών του γραμματισμού και της διδασκαλίας των στρατηγικών των γνωσιακών, των κοινωνιο-γνωσιακών, των κοινωνικο-πολιτισμικών, των κοινωνιο-κειμενογλωσσολογικών και των κριτικών-κειμενογλωσσολογικών προσεγγίσεων, στην ποιότητα του γραπτού λόγου, στην ανάπτυξη της μεταγνώσης και των μεταγνωσιακών δεξιοτήτων των μαθητών/τριών, για να διαχειρίζονται αποτελεσματικά τις δυσκολίες του συγγραφικού έργου.