Οι κίνδυνοι για την υγεία και το περιβάλλον, το Θεσμικό-Κανονιστικό πλαίσιο για την αντιμετώπισή τους: η περίπτωση των ενδοκρινικών διαταρακτών

Abstract

The aim of the following thesis is, on the one hand, to highlight the problem of the chemical substances that function as endocrine disruptors (EDCs) and, on the other, to analyze the function of the EU regulatory framework pertaining to the aforementioned chemical substances. Furthermore, dangers both to human health and the environment, as they emerge from the use of these substances, are highlighted and discussed. After the development of factual data regarding EDCs, the investigation focuses on the statutory-regulatory framework of the EU regarding these substances. The repercussions from the application of this framework are analyzed, more particularly those problems emerging from gaps in scientific knowledge regarding EDCs, the scientific uncertainty that prevails in this particular area, and the decision making process followed by officially authorized bodies.Furthermore, issues stemming from the relationship between science and politics will also be discussed, especially those that concern European Union procedures on the Risk regulation of the EDCs. Investigation will also be made into the way that these chemical substances are defined as EDCs according to specific criteria and requirements, a procedure that has to do with the production and adoption of certain scientific opinions. Finally, the thesis examines the efficiency and effectiveness of the EU regulatory framework in preventing human exposure to chemical substances that function as EDCs.Research methodology consisted of reviewing bibliography regarding the aforementioned issues while, at the same time, making use of contemporary issues arising from worries of European citizens and NGOs. Based on the above, conclusions are reached regarding both the role science plays in the decision making process and the shortcomings of European institutions. Finally, in order to successfully manage EDCs both in the EU and Greece, actions and measures are suggested.

Στόχος της παρούσας διατριβής είναι, αφενός μεν η ανάδειξη του προβλήματος των χημικών ουσιών που λειτουργούν ως ενδοκρινικοί διαταράκτες (ΕΔ), αφετέρου δε η ανάλυση της λειτουργίας του κανονιστικού πλαισίου της ΕΕ για τις εν λόγω χημικές ουσίες. Ειδικότερα, αναδεικνύονται οι κίνδυνοι για την υγεία του ανθρώπου και το περιβάλλον που προέρχονται από την έκθεση σε αυτές τις ουσίες. Μετά την ανάπτυξη των πραγματολογικών δεδομένων σχετικά με τους ΕΔ, η έρευνα εστιάζεται στο θεσμικό-κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ αναφορικά με τις εν λόγω χημικές ουσίες. Αναλύονται τα προβλήματα εφαρμογής του πλαισίου αυτού που έχουν να κάνουν με τα κενά της επιστημονικής γνώσης σχετικά με τους ΕΔ, την επιστημονική αβεβαιότητα που επικρατεί στον συγκεκριμένο τομέα και με τη διαδικασία λήψης της σχετικής απόφασης από τα αρμόδια όργανα. Περαιτέρω, εντοπίζονται ζητήματα που αφορούν τη διεπαφή της επιστήμης και της πολιτικής στον κρίσιμο τομέα της Ρύθμισης του Κινδύνου στην ΕΕ σχετικά με τις εν λόγω ουσίες. Ερευνάται, επίσης, ο τρόπος με τον οποίο προσδιορίζονται οι χημικές ουσίες που λειτουργούν ως ΕΔ με βάση συγκεκριμένα κριτήρια και προϋποθέσεις, πράγμα που έχει να κάνει με την παραγωγή και την υιοθέτηση συγκεκριμένων επιστημονικών απόψεων. Τέλος, ερευνάται το ζήτημα κατά πόσο σε αυτό τον ευαίσθητο τομέα της έκθεσης του ανθρώπου στις χημικές ουσίες και ειδικότερα σε εκείνες που λειτουργούν ως ΕΔ, το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ είναι αποδοτικό, κατάλληλο και αποτελεσματικό. Η μεθοδολογία της έρευνας συνίστατο στη βιβλιογραφική ανασκόπηση σχετικά με τα παραπάνω ζητήματα και στην αξιοποίηση στοιχείων της επικαιρότητας που αφορούσαν τις ανησυχίες των ευρωπαίων πολιτών και των ΜΚΟ. Με βάση τα ανωτέρω εξάγονται μερικά συμπεράσματα σχετικά με τη λειτουργία της επιστήμης στη διαδικασία λήψης απόφασης και με τις δυσλειτουργίες των ευρωπαϊκών θεσμών. Τέλος, για την αποτελεσματική διαχείριση των ΕΔ προτείνονται σύνολα δράσεων που πρέπει να αναληφθούν τόσο σε επίπεδο ΕΕ όσο και σε αυτό της Ελλάδας.