Πολιτιστικοί σύλλογοι και φορείς των Ιωαννίνων: διαχείριση του παρελθόντος, εθνοτοπικές και πολιτισμικές ταυτότητες (από τον 20ο αιώνα μέχρι σήμερα)

Abstract

The present dissertation delves into three cultural associations of the city of Ioannina, the "Patriotic Association of Callarrites named “Pindos”, the" Cultural Association of “Loutsa” " and the "Brotherhood of Sarakatsani of Epirus" and the ways they manage the “past” as well as their reconstruction processes regarding their ethno-local and cultural identity from the moment of their foundation until today. In addition, all cultural associations of Ioannina are briefly presented and reference is made to the actions of the neighborhood associations. As a basic working hypothesis it is stated that the formation of ethno-local and cultural identity suggests a difference in the negotiation of roles, ways, relationships, discourses and the various performances that take place in the respective contexts. The recording and interpretation of the differences that make up the ‘otherness’ of each association aims, on the one hand, at highlighting the cultural diversity at the local level, and, on the other hand, at interpreting the concluded relations of the local with the wider national "homogenized" “culture” of which it is an integral part. At first, the theoretical and methodological orientation of the research is presented, and the decisive role of the actors and the organizational framework in the formed relations within the associations is analyzed. The defining terms that associations bear in their name, as historically shaped concepts, are part of the social context and are analyzed in relation to the broader political, ideological currents, religious beliefs, and social perceptions that shape new ways of acting and operating. The investigation also focuses on the role of active members, the multiple and multifaceted relationships (competitive, conflictual, economic, political, solidary) that develop between members through the roles they play in the processes of organizing and implementing various actions and representational performances and are related to the institutional framework of the associations. Finally, reference is made to the historical negotiation of cultural identity through the collective representations and symbolic interactions that develop within the associations.

Η παρούσα διατριβή διερευνά τις διαδικασίες ανασυγκρότησης της εθνοτοπικής και πολιτισμικής ταυτότητας και τον τρόπο διαχείρισης του «παρελθόντος» στο πλαίσιο τριών πολιτιστικών συλλόγων της πόλης των Ιωαννίνων, του “Πατριωτικού Συνδέσμου Καλλαρρυτών «Η Πίνδος»”, του “Πολιτιστικού Συλλόγου «Η Λούτσα»” και της “Αδελφότητας Σαρακατσαναίων Ηπείρου”, από τη στιγμή της ίδρυσής τους έως και σήμερα. Επίσης, παρουσιάζονται συνοπτικά οι πολιτιστικοί σύλλογοι των Ιωαννίνων και γίνεται αναφορά στις δράσεις των συνοικιακών συλλόγων. Ως βασική υπόθεση εργασίας αναφέρεται πως η συγκρότηση της εθνοτοπικής και πολιτισμικής ταυτότητας συνιστά μια διαφορά ως προς τη διαπραγμάτευση των ρόλων, των τρόπων, των σχέσεων, των λόγων και των διαφόρων επιτελέσεων που λαμβάνουν χώρα στα εκάστοτε πλαίσια. Η καταγραφή και η ερμηνεία των διαφορών που συγκροτούν την ετερότητα του κάθε συλλόγου αποσκοπεί αφενός, στην ανάδειξη της πολιτισμικής ποικιλότητας σε τοπικό επίπεδο, αφετέρου δε, στην ερμηνεία των συναπτόμενων σχέσεων του τοπικού με την ευρύτερη εθνική «ομογενοποιημένη» «κουλτούρα» της οποίας αποτελεί αναπόσπαστο μέρος. Αρχικά παρουσιάζεται ο θεωρητικός και μεθοδολογικός προσανατολισμός της έρευνας, και αναλύεται ο καθοριστικός ρόλος των δρώντων υποκειμένων και του οργανωτικού πλαισίου στις διαμορφούμενες σχέσεις εντός των συλλόγων. Οι προσδιοριστικοί όροι που φέρουν στην επωνυμία τους οι σύλλογοι ως ιστορικά διαμορφωμένες έννοιες εντάσσονται στο κοινωνικό πλαίσιο και αναλύονται σε σχέση με τα ευρύτερα πολιτικά, ιδεολογικά ρεύματα, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, και τις κοινωνικές αντιλήψεις που διαμορφώνουν νέους τρόπους δράσης και λειτουργίας. Η διερεύνηση επικεντρώνεται επίσης, στον ρόλο των ενεργών μελών, στις πολλαπλές και πολύμορφες σχέσεις (ανταγωνιστικές, συγκρουσιακές, οικονομικές, πολιτικές, αλληλεγγύης) που αναπτύσσονται μεταξύ των μελών μέσα από τους ρόλους που κατέχουν κατά τις διαδικασίες οργάνωσης και υλοποίησης διαφόρων δράσεων και παραστασιακών επιτελέσεων και συσχετίζονται με το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των συλλόγων. Τέλος γίνεται αναφορά στην ιστορική διαπραγμάτευση της πολιτισμικής ταυτότητας μέσω των συλλογικών αναπαραστάσεων και των συμβολικών διαντιδράσεων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο των συλλόγων.