Οι NEETs στην Ελλάδα και διεθνώς: ερμηνευτικές προσεγγίσεις

Abstract

The field of research of this doctoral thesis is the socially vulnerable group of young people outside education, employment and training, NEETs, the main characteristics of this group, as well as the effects of the economic crisis on their lives, the state of play in Greece and internationally, and the challenges at the level of public policy.The methodological strategy of the Dissertation is based on the threefold: bibliographic research, secondary analysis and interpretation of quantitative and qualitative data and primary qualitative research.The field of research is approached through the interpretation of the heterogeneity of the term NEET and the conceptualization of terms - "satellites". An extensive study and analysis of the state of play is attempted internationally through sources and data from supranational and international organizations (EU, OECD, ETF, Eurostat, Eurofound, etc.), as well as a study of the state of play in Greece, reviewing thoroughly already conducted surveys in national level, and processing recent Eurostat data. This is followed by primary field research and specifically targeted qualitative research using a semi-structured interview. Finally, research-based policy proposals are developed to address and prevent the NEETs phenomenon.Key Conclusions: After approximately 10 years of economic Crisis, the issue of unemployed youth and NEETs remains relevant in Greece and internationally.In terms of conceptualization, the NEET concept has been the "umbrella" under which the multifaceted vulnerabilities faced by young people are lined up. The main added value of the NEET concept is that it contributes to understanding the multifaceted and multifactorial vulnerability of young people in modern societies.Furthermore, in terms of the emotional, psychological and social status of NEETs, they show increased levels of stress and limited social life. They do not feel socially excluded and continue to plan a better life, as despite their frustration, they do not appear desperate.As for the predisposition and attitude of the NEETs towards the governing bodies and the political staff, they almost universally question the institutions and the governing bodies and have no confidence in the political staff. However, contrary to what is reflected in previous surveys, the vast majority of respondents no longer blame, mainly, the financial crisis for the unfavorable situation they are experiencing.Finally, a parameter that differentiates Greek NEETs from NEETs internationally is also pointed out: the institution of the Greek family and its operation. In Greece, the family seems to be the mainstay of protection for younger members, whether they belong to a vulnerable group or not. So it seems that the family functions for the Neets as a policy substitute, given the weakening of the Welfare State. The financial crisis has weakened the family as a means of protecting its members, either due to declining income from cuts in salaries and pensions, or due to the loss of a job of one of its members, however it continues to support its younger members, namely the NEETs.

Το ερευνητικό αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι η κοινωνικά ευάλωτη ομάδα των νέων εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης και κατάρτισης, των NEETs, τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της ομάδας, όσο και οι επιπτώσεις της πολυετούς Κρίσης στη ζωή τους, η κατάσταση των πραγμάτων στην Ελλάδα και διεθνώς, αλλά και οι προκλήσεις σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής. Η μεθοδολογική στρατηγική της Διατριβής συγκροτήθηκε πάνω στο τρίπτυχο: βιβλιογραφική έρευνα, δευτερογενής ανάλυση και ερμηνεία ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων και πρωτογενής ποιοτική έρευνα. Το ερευνητικό αντικείμενο προσεγγίζεται μέσα από την ερμηνεία της ετερογένειας του όρου NEET και την εννοιολόγηση όρων – «δορυφόρων». Επιχειρείται εκτεταμένη μελέτη και ανάλυση της κατάστασης των πραγμάτων διεθνώς μέσα από πηγές και δεδομένα υπερεθνικών και διεθνών Οργανισμών (ΕΕ, ΟΟΣΑ, ETF, Eurostat, Eurofound κλπ), όσο και μελέτη της κατάστασης των πραγμάτων στην Ελλάδα, μέσα από την επισκόπηση των ήδη διεξαχθεισών ερευνών εθνικής κλίμακας και των πρόσφατων ποσοτικών στοιχείων της Eurostat. Ακολουθεί πρωτογενής έρευνα πεδίου και συγκεκριμένα στοχευμένη ποιοτική έρευνα με τη χρήση ημι-δομημένης συνέντευξης. Στο τέλος, αναπτύσσονται ερευνητικά- θεμελιωμένες προτάσεις πολιτικής για την αντιμετώπιση και πρόληψη του φαινομένου των NEETs.Βασικά συμπεράσματα: Ύστερα από 10 (περίπου) χρόνια Κρίσης, το ζήτημα των άνεργων νέων και των NEETs παραμένει υπαρκτό στην Ελλάδα και διεθνώς.Σε επίπεδο της εννοιολόγησης, η έννοια NEET αποτέλεσε την «ομπρέλα» κάτω από την οποία στοιχήθηκαν οι πολύπλευρες ευπάθειες που αντιμετωπίζουν οι νέοι και η κύρια προστιθέμενη αξία της έννοιας NEET είναι ότι συμβάλλει στην κατανόηση της πολύπλευρης και πολυπαραγοντικής ευπάθειας των νέων στις σύγχρονες κοινωνίες. Περαιτέρω, ως προς τη συναισθηματική, ψυχολογική και κοινωνική κατάσταση των NEETs, παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα άγχους και περιορισμένη κοινωνική ζωή. Δεν αισθάνονται κοινωνικά αποκλεισμένοι και συνεχίζουν να σχεδιάζουν μια καλύτερη ζωή, καθώς παρά την απογοήτευσή τους, δεν εμφανίζονται απελπισμένοι.Ως προς προδιάθεση και στάση των NEETs προς τους φορείς διακυβέρνησης και το πολιτικό προσωπικό, αμφισβητούν σχεδόν συλλήβδην τους θεσμούς και τους φορείς διακυβέρνησης και δεν έχουν καμία εμπιστοσύνη στο πολιτικό προσωπικό. Ωστόσο, αντίθετα με ό,τι αποτυπώνεται στις προηγούμενες έρευνες, οι ερωτώμενοι στην μεγάλη τους πλειονότητα δεν ενοχοποιούν πλέον, κυρίως, την οικονομική κρίση για τη δυσμενή κατάσταση την οποία βιώνουν. Τέλος, επισημαίνεται μία παράμετρος που διαφοροποιεί τους Έλληνες NEETs από τους NEETs διεθνώς: ο θεσμός της ελληνικής οικογένειας και η λειτουργία του. Στην Ελλάδα, η οικογένεια φαίνεται να συνιστά το βασικό πλέγμα προστασίας για τα νεότερα μέλη, είτε αυτά ανήκουν σε ευπαθή ομάδα είτε όχι. Φαίνεται λοιπόν ότι η οικογένεια λειτουργεί για τους Neets ως policy substitute, με δεδομένη την αποδυνάμωση του Κράτους Πρόνοιας. Η οικονομική κρίση αποδυνάμωσε την οικογένεια ως πλέγμα προστασίας των μελών της, είτε εξαιτίας μείωσης του εισοδήματος από περικοπή σε μισθούς και συντάξεις, είτε εξαιτίας απώλειας θέσης εργασίας κάποιου/ κάποιων μέλους/ μελών της, ωστόσο συνεχίζει να στηρίζει τα νεότερα μέλη της και δη τους NEETs.