Διάνοιξη δάσους για ξυλομεταφορά και προστασία

Abstract

The projects related to forest opening up constitute fundamental infrastructure projects for the development of our mountainous and semi-mountainous national economy. In the beginning, timber transportation and connection between forest settlements served as the sole purpose of forest opening up. However, nowadays, the perspective of forest opening up as being an important preventive measure of forest protection, which is a basic pillar of a multipurpose forestry system of the Greek Mediterranean mountains, is gaining ground. The unique physical and socio-economic reality of the mountainous areas in Greece necessitates the making and implementation of integrated policy for their Sustainable Integrated Development; namely the simultaneous economic, social, technical, technological, governmental and cultural policy, which is to be exercised via dialectic harmony and with respect to the Human being and the environment.The productive forest ecosystems of Greece are mainly found in semi-mountainous, mountainous and inaccessible areas with high relief, adverse territorial and climatic conditions and uneven distribution of vegetation; a reality which hinders the design of forest network to be used as a guarantee for the development of the mountainous areas. It is known that mountains are sensitive ecosystems which signify the complexity and the interactions of ecology in our planet. Nevertheless, the ecosystems of the mountainous areas alter themselves in a rapid rate and they are being environmentally degraded in most cases. The appropriate management of natural resources in mountainous areas and the socio-economic development of human dynamics constitute the only solution for their integrated- sustainable development achievement. Besides, the sustainable management of forest ecosystems is a fundamental principle, a basis on which our national forestry policy lies.The public forest complex in the region of Vria-Ritini of the Pieria Prefecture has been selected as the research area. This is a mountainous region of the Pieria Mountains whose forest occupies their highest north-eastern parts. The complete forest complex is comprised of the massifs at the settlements of Vria and Ritini.The recording and the digital processing of geographic data is materialized through the implementation of contemporary methods of spatial analysis (G.I.S.) and instruments of precise depiction (the total station Leica FlexLine Plus and the GPS Leica Viva GS08 geodetic station) which have provided the framework of spatial distribution. Thus, digital maps (of land uses, gradient, research etc.) and facts (cross-sections, access times, visibility at fire lookout stations, value of soil etc.) are the result of the latter methods and instruments whose spatial analysis in combination with the created data bases enable the efficient and reliable deriving of useful conclusions concerning the opening up projects in the region. In this way, the possibility of the examination of many alternative solutions prior to the construction of a project and the selection of the most compatible one with the natural environment is provided. A further interesting result is that the extent of the forest complex and the length of the forest road network differentiates upon calculated by three-dimensional tools in TIN, designed on the ArcGIS and the Manhattan range from the traditional depiction on two-dimensional environment. One of the most significant problems inflicted on the natural environment is forest fires. A forest fire occurrence prediction map through a multi-criterion analysis of the research area has been developed, so as it is used as a basis for the firebreak design. Considering the fire occurrence prediction map of the research area and the sample of the tree cluster, four further fire lookout stations have been suggested which together with the existing one control the coverage of about 74% of the total region. The proposed stations are to function as an observation tool of the forest complex state in real time. A firebreak design could be materialized by an automated system of multi-criterion analysis (DSS) with the development of maps depicting the access times needed by a fire apparatus of the Katerini Fire Department and the produced maps of distances from and to random points. This fire design could be modified by the head manager in conjunction with the real fire conditions for their best suppression. In parallel, due to the detection of some deficiencies in the water intake systems of the fire apparatuses, four alternative water tank locations, which are to facilitate the fighting means in case of a fire, have been suggested. The construction of a model mobile crane of wire rope at a remote tree cluster with steep slopes and altitudes up to 2,000 m. with its two-dimensional usage contributing both to the forest complex protection as a firebreak zone and the facilitation of the timber transport of large volume wood stock is also suggested.Nowadays, more than ever before, immediate decision-taking concerning the rational use of the valuable natural resources which are encompassed in the mountainous ecosystems is necessitated, so as the basic purpose is their environmental opening up and safe access through them.

Τα έργα της δασικής διάνοιξης αποτελούν βασικά έργα υποδομής για την ανάπτυξη της ορεινής και ημιορεινής εθνικής μας οικονομίας. Στην αρχή η διάνοιξη είχε αποκλειστικά και μόνο ως σκοπό τη μεταφορά του ξύλου και τη σύνδεση παραδασόβιων οικισμών, ενώ σήμερα μεγαλύτερη βαρύτητα αποκτούν οι απόψεις για την κατά τόπους προστασία, βασικός πυλώνας ενός συστήματος δασοπονίας πολλαπλών σκοπών των Ελληνικών Μεσογειακών δασών. Η ιδιαίτερη φυσική και κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα των ορεινών περιοχών της Ελλάδας καθιστά αναγκαία τη χάραξη και άσκηση ολοκληρωμένης πολιτικής για την Αξιοβίωτη Ολοκληρωμένη Ανάπτυξή τους, δηλαδή την ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική, τεχνική και τεχνολογική, πολιτική και πολιτισμική, η οποία θα τελείται σε διαλεκτική αρμονία και με σεβασμό στον Άνθρωπο και στο περιβάλλον.Τα παραγωγικά δασικά οικοσυστήματα της Ελλάδας βρίσκονται κυρίως σε ημιορεινές, ορεινές και δύσβατες περιοχές με έντονο ανάγλυφο, με δυσμενείς εδαφοκλιματικές συνθήκες και ανομοιόμορφη κατανομή βλάστησης κάτι το οποίο δυσχεραίνει τον σχεδιασμό δασικού δικτύου που θα χρησιμοποιηθεί ως εχέγγυο για την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών. Όπως είναι γνωστό τα βουνά αποτελούν ευαίσθητα οικοσυστήματα που εκφράζουν την πολυπλοκότητα και τις αλληλεπιδράσεις της οικολογίας του πλανήτη μας. Ωστόσο όμως τα οικοσυστήματα των ορεινών περιοχών αλλάζουν ταχύτατα και τις περισσότερες των περιπτώσεων υφίστανται περιβαλλοντική υποβάθμιση. Η κατάλληλη διαχείριση των φυσικών διαθέσιμων των ορεινών περιοχών και η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη των ανθρωπίνων διαθέσιμων αποτελεί την μόνη λύση για την επίτευξη της ολοκληρωμένης - βιώσιμης ανάπτυξης τους. Άλλωστε θεμελιώδης αρχή η οποία αποτελεί τη βάση της δασικής πολιτικής στη χώρα µας είναι η αειφορική διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων. Σαν περιοχή έρευνας έχει επιλεχθεί το Δημόσιο Δασικό Σύμπλεγμα Βρύας -Ρητίνης Πιερίας. Πρόκειται για μια ορεινή περιοχή των Πιέριων Ορέων των οποίων το δάσος καταλαμβάνει τα ψηλότερα βορειοανατολικά τμήματα. Το όλο δασικό σύμπλεγμα περιλαμβάνει τους ορεινούς όγκους των κοινοτήτων Ρητίνης και Βρύας. Πραγματοποιείται έτσι η καταγραφή και η ηλεκτρονική επεξεργασία των γεωγραφικών δεδομένων, με την εφαρμογή σύγχρονων μεθόδων χωρικής ανάλυσης (G.I.S.) και των οργάνων ακριβής αποτύπωσης (θεοδόλιχου Leica FlexLine Plus και γεωδαιτικού GPS Leica Viva GS08) που παρείχαν το πλαίσιο της χωρικής κατανομής και προκύπτουν ψηφιακοί χάρτες (χρήσεων γης, κλίσεων, εκθέσεων, Ψ.Μ.Ε. κα.) και στοιχεία (διατομές, χρόνοι πρόσβασης, ορατότητα πυροφυλακίων, αξία εδάφους κα.) των οποίων οι χωρικές αναλύσεις σε συνδυασμό με τις βάσεις δεδομένων που δημιουργούνται παρέχουν την δυνατότητα για αποδοτική και αξιόπιστη εξαγωγή χρήσιμων αποτελεσμάτων για τα έργα διάνοιξης της περιοχής. Με τον τρόπο αυτό παρέχεται επίσης η δυνατότητα της εξέτασης πολλών εναλλακτικών λύσεων πριν την κατασκευή κάποιου έργου και την επιλογή της πιο συμβατής με το φυσικό περιβάλλον. Ένα ακόμα ενδιαφέρον αποτέλεσμα είναι ότι η έκταση του συμπλέγματος και το μήκος του δασικού οδικού δικτύου όταν υπολογίζεται σε 3D μέσα από το TIN που σχεδιάστηκε στο ArcGIS και την απόσταση Manhattan, διαφέρει από την παραδοσιακή αποτύπωση σε δισδιάστατο περιβάλλον.Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του φυσικού περιβάλλοντος είναι οι δασικές πυρκαγιές. Για την καλύτερη αντιμετώπιση τους, δημιουργήθηκε ένας χάρτης επικινδυνότητας πυρκαγιάς μέσα από μια πολυκριτηριακή ανάλυση για την περιοχή έρευνας ώστε να χρησιμοποιηθεί ως υπόβαθρο του αντιπυρικού σχεδιασμού. Λαμβάνοντας υπόψη τον χάρτη επικινδυνότητας πυρκαγιάς της περιοχής έρευνας και το λήμμα της συστάδας, προτάθηκαν 4 επιπλέον πυροφυλάκια τα οποία μαζί με το υπάρχον αγγίζουν σε ορατότητα το 74% της συνολικής έκτασης. Τα οποία θα λειτουργήσουν σαν εργαλείο παρακολούθησης της κατάστασης του συμπλέγματος σε πραγματικό χρόνο. Με τη δημιουργία χαρτών του χρόνου πρόσβασης που χρειάζεται ένα υδροφόρο όχημα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κατερίνης και τους χάρτες αποστάσεων από και προς τυχαία σημεία που δημιουργήθηκαν, θα μπορούσε να προκύψει από κάποιο αυτοματοποιημένο σύστημα πολυκριτηριακής ανάλυσης (DSS) ένας αντιπυρικός σχεδιασμός, ο οποίος θα μπορούσε να τροποποιείται από τον επικεφαλή ανάλογα με τις πραγματικές συνθήκες της πυρκαγιάς για την καλύτερη αντιμετώπισή τους. Παράλληλα εντοπίζοντας κάποιες αδυναμίες υδροληψίας των οχημάτων, προτάθηκαν 4 ενναλακτικές θέσεις δεξαμενών που θα διευκολύνουν σε κατάσταση πυρκαγιάς. Όπως επίσης και η δημιουργία ενός πρότυπου κινητού σχοινιογερανού σε απομακρυσμένη συστάδα, με απότομες κλίσεις και υψόμετρα μέχρι τα 2.000 m για την δισδιάστατη χρήση της τόσο για την προστασία του συμπλέγματος ως αντιπυρική ζώνη όσο και για την διευκόλυνση της ξυλομεταφοράς μεγάλου όγκου ξυλαποθέματος.Σήμερα, περισσότερο παρά ποτέ, επιβάλλεται η άμεση λήψη μέτρων ορθολογικής χρήσης των πολύτιμων φυσικών πόρων που περικλείουν τα ορεινά οικοσυστήματα µε βασικό μοχλό τη περιβαλλοντική διάνοιξη και ασφαλή προσπέλασή τους.