Ολοκλήρωση συμμετοχικών μεθόδων σε διαδικτυακό σύστημα υποστήριξης αποφάσεων για τη διαχείριση προβλημάτων χωρικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού

Abstract

In recent decades, there has been a significant shift of Decision-Making Centres (DMC) towards expanding the participation of public and other stakeholders’ groups in decision-making processes. At the same time, significant changes are taking place in the context of Spatial and Developmental Planning (SDP), rendering collection and elaboration of distributed knowledge as well as attainment of social consensus in planning outcomes a crucial issue towards achieving sustainability and resilience. However, the participatory approach of the SDP, despite its institutionalisation in different decision-making fields and the gradual realisation of its value in the planning discipline, has not yet demonstrated the expected outcomes concerning its practical implementation. Among others, a certain deficit of relevant theoretical and practical knowledge is noticed, complicating the effective design and implementation of participatory processes by potential coordinators, such as planners and/or decision makers. This deficit also complicates the critical decision associated with the selection of proper participatory methods and other supporting tools for developing a concrete participatory methodology for managing each specific SDP problem. The present dissertation attempts to cope with this deficit by offering DMC and SDP experts an online Decision Support System, entitled e-Toolkit Implementing Participatory Planning Platform (e-TIP3). The scope of e-TIP3 is to support specific choices of the above mentioned professionals when confronted with the design and implementation of participatory planning processes. The proposed platform is featured to provide, in a systematic and comprehensive manner, the basic knowledge and the necessary participation tools for effectively managing various SDP problems through participatory processes. Hence, it provides both informative and interactive functions, which target the sharing of knowledge with regard to the theoretical ground of participatory planning; the support of interaction among its users; and the guidance towards the selection of the most relevant, to each single SDP problem, participatory methods. Among the functions inherent in e-TIP3, the System for the Selection of Appropriate Participation Tools (SSAPT) has a catalytic role. Its main function is to support potential coordinators of participatory processes in their efforts to select the most relevant participation tools for embedding them into the various stages of relevant participatory planning methodologies. Particularly, SSAPT embeds an integrated knowledge base, capable of supporting choice of relevant participatory methods, a stepwise tools’ selection process and a friendly users’ interface.

Τις τελευταίες δεκαετίες καταγράφεται μια σημαντική στροφή των Κέντρων Λήψης Αποφάσεων (ΚΛΑ) προς τη διεύρυνση της συμμετοχής του κοινού και άλλων ομάδων συμμετεχόντων στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Ταυτόχρονα, σημαντικές αλλαγές σημειώνονται στα ζητήματα του Χωρικού και Αναπτυξιακού Σχεδιασμού (ΧΑΣ), όπου η συμμετοχή στη διαδικασία λήψης αποφάσεων αποκτά καθοριστικό ρόλο και δίνει τη δυνατότητα ολοκλήρωσης της επιστημονικής με την εμπειρική γνώση για τη διαμόρφωση αποτελεσματικότερων πολιτικών μέσα στο εκάστοτε ισχύον θεσμικό πλαίσιο με όρους βιωσιμότητας και ανθεκτικότητας. Ωστόσο, η συμμετοχική προσέγγιση του ΧΑΣ, παρά τη θεσμοθέτησή της σε διαφορετικά πεδία λήψης απόφασης αλλά και τη σταδιακή κατανόηση της χρησιμότητάς της, δεν έχει ακόμα την αναμενόμενη εξέλιξη σε πρακτικό επίπεδο. Ανάμεσα στους διάφορους παράγοντες, που επιβραδύνουν την πορεία μετάβασης σε αυτό το νέο υπόδειγμα σχεδιαστικών διαδικασιών, εντοπίζεται το σημαντικό έλλειμμα στη θεωρητική γνώση και τα μεθοδολογικά εργαλεία, που καθιστούν τη συμμετοχή μία ουσιαστική και δομημένη διαδικασία. Το έλλειμμα αυτό δυσχεραίνει την επιλογή των πλέον κατάλληλων συμμετοχικών μεθόδων ανάλογα με το σχεδιαστικό πρόβλημα που έχει τεθεί και την αποτελεσματική χρήση αυτών για τη διαχείριση του εκάστοτε σχεδιαστικού προβλήματος. Η παρούσα διατριβή αποσκοπεί να καλύψει αυτό το έλλειμμα, προσφέροντας στα ΚΛΑ και τους ειδικούς του ΧΑΣ ένα διαδικτυακό Σύστημα Υποστήριξης Αποφάσεων με την ονομασία Διαδικτυακή Εργαλειοθήκη Συμμετοχικού Σχεδιασμού (ΔΕΣ2), για την υποστήριξη επιλογών σχετικών με ζητήματα που ανακύπτουν στο πλαίσιο της υλοποίησης συμμετοχικών διαδικασιών. Μεταξύ των λειτουργιών που παρέχει η ΔΕΣ2, το Σύστημα Επιλογής Κατάλληλων Εργαλείων Συμμετοχής (ΣΕΚΕΣ) έχει καταλυτικό ρόλο, διευκολύνοντας τους πιθανούς διοργανωτές συμμετοχικών διαδικασιών στη δόμηση των σχετικών μεθοδολογιών. Για την ανάπτυξη του ΣΕΚΕΣ και της ΔΕΣ2, προηγήθηκε ο καθορισμός των ερευνητικών στοιχείων και της σχετικής μεθοδολογίας, η ανάλυση του θεωρητικού πλαισίου του επιστημονικού πεδίου, η διερεύνηση των παραγόντων που δύναται να επηρεάσουν την επιλογή των κατάλληλων εργαλείων συμμετοχής σε διάφορα σχεδιαστικά προβλήματα, η ανάλυση των σημαντικότερων και συχνότερα χρησιμοποιούμενων συμμετοχικών μεθόδων, η δόμηση βάσης γνώσης με τα χαρακτηριστικά αυτών των μεθόδων και η ανάπτυξη της διαδικασίας επιλογής των κατάλληλων μεθόδων.