Η πρακτική της σχολικής διαμεσολάβησης για την επίλυση συγκρούσεων στο δημοτικό σχολείο: προϋποθέσεις, δυνατότητες και όρια εφαρμογής της

Abstract

Conflict in school settings is a common phenomenon which tends to influence the teaching process as well as classroom and school climate, in general. Additionally, these conflicts are followed by serious consequences for students’ academic and psychological development. In case of escalation, conflicts may lead to bullying which potentially exerts influence on students’ development through adulthood. According to current researches, conflict resolution education and peer mediation may stand as a preventative means of school violence while equipping students with skills which are considered appropriate for every domain of their social life. This research focuses on a peer mediation program implemented in the 4th and 5th classes of two primary schools in a semi-urban area. Students were instructed in order to become mediators through a twelve-hour, cross-curricular teaching intervention. The program was assessed in two stages. The first assessment was realized at the end of the school year in which the intervention was carried out and the second which focused on students’ moral development was completed the following year. As the analysis of the qualitative data indicated, students seemed to have acquired conflict resolution skills which they willingly utilized in and outside school settings. Additionally, students seemed to have cultivated the concept of justice and care while exhibiting elements of prosocial behavior. These findings could indicate the enhancement of students’ moral values when they play a central role in conflict resolution programs applied in school settings, contributing to their experiencing the concept of democracy.

Οι συγκρούσεις στο σχολικό περιβάλλον αποτελούν ένα συχνό φαινόμενο το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις επηρεάζει τη διδακτική διαδικασία, το κλίμα της τάξης και το σχολικό κλίμα γενικότερα. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που φαίνεται να έχει σημαντικές συνέπειες στην ακαδημαϊκή πρόοδο και την ψυχολογική ανάπτυξη των μαθητών. Σε περίπτωση κλιμάκωσής τους, οι συγκρούσεις ενδέχεται να οδηγήσουν στο φαινόμενο του εκφοβισμού, το οποίο ενέχει επιπτώσεις ακόμα και για την εξέλιξη των μαθητών στην ενήλικη ζωή τους. Σύμφωνα με σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα, η επίλυση συγκρούσεων μέσω διαδικασιών σχολικής διαμεσολάβησης φαίνεται να λειτουργεί αποτελεσματικά για την πρόληψη της σχολικής βίας, να βελτιώνει το σχολικό κλίμα και να εφοδιάζει τους μαθητές με δεξιότητες απαραίτητες για όλο το φάσμα της κοινωνικής ζωής τους. Η παρούσα έρευνα αφορά στην εφαρμογή ενός προγράμματος εκπαίδευσης στη σχολική διαμεσολάβηση που αφορούσε μαθητές των τάξεων Δ΄και Ε΄ δύο δημοτικών σχολείων ημιαστικής περιοχής. Στο πλαίσιο της εφαρμογής μιας διαθεματικής διδακτικής παρέμβασης 12 ωρών, οι μαθητές εκπαιδεύτηκαν κατάλληλα, ώστε να είναι σε θέση να αναλάβουν τον ρόλο του διαμεσολαβητή στην τάξη τους και τη σχολική μονάδα. Στη συνέχεια, το πρόγραμμα αξιολογήθηκε σε δύο φάσεις. Η πρώτη αξιολόγηση εφαρμόστηκε στο τέλος της σχολικής χρονιάς υλοποίησης της έρευνας και η δεύτερη, η οποία εστίαζε στην ηθική ανάπτυξη των μαθητών, την επόμενη σχολική χρονιά. Όπως προέκυψε από την ποιοτική ανάλυση των δεδομένων της έρευνας, οι μαθητές φαίνεται να απέκτησαν δεξιότητες επίλυσης συγκρούσεων τις οποίες επιθυμούν να εφαρμόζουν εντός και εκτός σχολικής μονάδας. Επιπλέον, οι μαθητές φαίνεται να καλλιέργησαν την έννοια της δικαιοσύνης και της φροντίδας, παρουσιάζοντας πτυχές πρωτοκοινωνικής συμπεριφοράς. Τα τελευταία ευρήματα αναδεικνύουν την ενίσχυση των ηθικών αξιών των μαθητών, όταν αυτοί γίνονται πρωταγωνιστές σε εκπαιδευτικά προγράμματα που αφορούν την επίλυση συγκρούσεων στο σχολικό περιβάλλον, οδηγώντας, κατά κάποιον τρόπο, στη βίωση της έννοιας της δημοκρατίας στο σχολείο.