Η σύγκλιση των εργασιακών σχέσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα: η περίπτωση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στο δημόσιο τομέα

Abstract

The rapid changes within the economic, social, political and technological environment have a major impact on the labour market, where flexible forms of employment are being used more and more in many industries and in the public sector. Over the years, public sector labour relations tend to converge with private sector labour relations, despite the fact that these two sectors have differences and provide different goods and services, in different ways and with different values. Flexible forms of employment have been applied in the public sector with high frequency and with many types especially in recent years and concern a wide range of jobs. Moreover, the number of the flexible employees in the public sector has increased significantly over the last years, as compared to the number of the non flexible employees. The dynamics and the importance of the flexible forms of employment in the modern public sector need further analysis, taking into consideration the importance of the public sector in the economic and social environment and in the country's development prospects. The subject of the thesis is to examine in detail the application of the flexible forms of employment in the public sector, where important changes are being witnessed in recent decades due to the country's participation in the European Union and the Economic and Monetary Union, as well as due to the economic crisis that the country is still going through. The purpose of the thesis is to highlight and delineate the flexible forms of employment that are applied in the public sector, by presenting the relevant institutional framework and providing data regarding their implementation, identify their growth-promoting factors and analyze the changes they bring, especially as far as the employment status and the labour relations in the public sector are concerned, keeping in mind that they gradually converge with private sector labour relations. On the basis of the above, the main research question guiding the study is how the flexible forms of employment in the public sector affect the convergence of the public and private labour relations. In order to answer this question, it is necessary to review the changes in labour relations and the decline in full-time employment, record the institutional framework regarding the employment of the permanent staff of the public sector, explore the context of the flexible employment in the public sector and the employment status of the flexible employees in the public sector and outline the convergence policies of the public and private labour relations. For this reason, the methodology is based on the systematic and extensive recording, compilation and exploitation of legislation, jurisprudence and administrative acts related to the flexible forms of employment applied in the public sector, highlighting the institutional overturns that have taken place, as well as on data that are available in studies and reports of international and Greek organizations. The analysis of this material, in combination with the analysis of the convergence policies of the public and private labour relations, leads us to the conclusion that the application of flexible forms of employment in the public sector is a vehicle for the deregulation of labour relations, thereby degrading labour relations and converging public and private labour relations. It also appears that flexible forms of employment in the public sector are at the core of other convergence policies of public and private labour relations generally applied. The research aims to enrich the public debate on the evaluation of the application of flexible forms of employment in the public sector, especially regarding labour relations.

Οι ραγδαίες αλλαγές του οικονομικού, κοινωνικού, πολιτικού και τεχνολογικού περιβάλλοντος έχουν επηρεάσει σημαντικά την αγορά εργασίας, με τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης να εμφανίζονται σε όλο και περισσότερους κλάδους δραστηριοτήτων και στον δημόσιο τομέα. Οι εργασιακές σχέσεις στον δημόσιο τομέα παρουσιάζουν τάσεις σύγκλισης με τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα, παρά το γεγονός ότι οι δύο αυτοί τομείς έχουν διαφορές μεταξύ τους και παρέχουν διαφορετικά αγαθά και υπηρεσίες, με διαφορετικό τρόπο και με διαφορετικές αξίες. Ειδικά τα τελευταία χρόνια, οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης εφαρμόζονται στον δημόσιο τομέα με μεγάλη συχνότητα και αφορούν σε ένα ευρύ φάσμα εργασιών (και σε περισσότερους τύπους σε σχέση με το παρελθόν), ενώ ο αριθμός των ευέλικτα απασχολούμενων, σε σχέση με τους μόνιμους υπαλλήλους, έχει αυξηθεί θεαματικά. Η δυναμική και η σημασία των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στη σύγχρονη εργασιακή πραγματικότητα του δημόσιου τομέα, με το ειδικό βάρος που αυτός φέρει στο οικονομικό και κοινωνικό γίγνεσθαι και στις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας, χρήζουν συνεπώς περαιτέρω ανάλυσης. Το αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι η ενδελεχής διερεύνηση της εφαρμογής των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στον δημόσιο τομέα, ο οποίος μεταβάλλεται ταχύτατα τις τελευταίες δεκαετίες ένεκα της συμμετοχής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, αλλά και της οικονομικής κρίσης, η οποία συνεχίζει να αφήνει τα αποτυπώματά της στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Ο σκοπός της διατριβής είναι η ανάδειξη και οριοθέτηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης που εφαρμόζονται στον δημόσιο τομέα, μέσα από την παρουσίαση του θεσμικού πλαισίου που τις διέπει και την παράθεση στοιχείων σχετικά με την εφαρμογή τους, η διαπίστωση των παραγόντων που ευνοούν την εξάπλωσή τους και η ανάλυση των αλλαγών που φέρουν, ειδικότερα όσον αφορά το εργασιακό καθεστώς και τις εργασιακές σχέσεις στον δημόσιο τομέα, οι οποίες σταδιακά συγκλίνουν με αυτές του ιδιωτικού τομέα. Με βάση τα ανωτέρω, το κύριο ερευνητικό ερώτημα που απασχόλησε τη διατριβή αφορά στο πώς οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης στον δημόσιο τομέα επιδρούν στη σύγκλιση των εργασιακών σχέσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Προκειμένου να απαντηθεί το ερώτημα αυτό είναι απαραίτητη η επισκόπηση των αλλαγών των εργασιακών σχέσεων και της υποχώρησης της πλήρους μισθωτής απασχόλησης έναντι των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, η καταγραφή του θεσμικού πλαισίου της απασχόλησης του τακτικού προσωπικού στον δημόσιο τομέα, η διερεύνηση του πλαισίου των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στον δημόσιο τομέα και της θέσης των απασχολούμενων με ευέλικτες μορφές σε αυτόν, καθώς και η παράθεση των πολιτικών σύγκλισης των εργασιακών σχέσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Για τον λόγο αυτόν, η μεθοδολογία που εφαρμόστηκε βασίζεται στη συστηματική και εκτεταμένη καταγραφή, συγκέντρωση και αξιοποίηση της νομοθεσίας, της νομολογίας και των διοικητικών πράξεων σχετικών με τις ευέλικτες μορφές απασχόλησης που εφαρμόζονται στο δημόσιο τομέα, αναδεικνύοντας τις θεσμικές ανατροπές που συντελέστηκαν, καθώς και στην άντληση υλικού από μελέτες, εκθέσεις και έρευνες διεθνών και ελληνικών οργανισμών και φορέων. Η ανάλυση του υλικού αυτού, σε συνδυασμό με την παράθεση των ακολουθούμενων πολιτικών σύγκλισης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η εφαρμογή των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στον δημόσιο τομέα αποτελεί όχημα της απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων, με συνέπεια την υποβάθμισή τους και τη σύγκλιση των εργασιακών σχέσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Προκύπτει επίσης ότι οι ευέλικτες μορφές απασχόλησης στον δημόσιο τομέα βρίσκονται στον πυρήνα των λοιπών πολιτικών σύγκλισης των εργασιακών σχέσεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που εφαρμόζονται γενικότερα. Η έρευνα φιλοδοξεί να εμπλουτίσει τον δημόσιο διάλογο αναφορικά με την αποτίμηση της εφαρμογής των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στον δημόσιο τομέα, ειδικότερα στο πεδίο των εργασιακών σχέσεων.