Δημιουργία ενός θεωρητικού μοντέλου για τις φιλικές σχέσεις ενηλίκων υπό το πρίσμα της θετικής ψυχολογίας

Abstract

The purpose of this dissertation was to create a theoretical model on the scope of Positive Psychology depicting the relationship between adult friendship functions and wellbeing components. To achieve this goal, four studies were conducted. The first two studies aimed at translating, adapting to the Greek cultural context and standardizing two psychometric tools. The first tool measures the multidimensional nature of well-being according to PERMA theory (Butler & Kern, 2016; Seligman, 2011) and the second tool measures the character strengths and groups them into broad conceptual categories, the virtues of character (Peterson & Seligman, 2004). The third study aimed at systematically reviewing the existing literature in order to search for empirical evidence on the relationship between quantitative and qualitative indicators of adult friendship and wellbeing and its components according to PERMA theory (Seligman, 2011). The fourth study had three sub-objectives. The first was to translate, adapt to the Greek context and test the factor structure of a tool measuring adult friendship functions (Mendelson & Aboud, 1999). The second was to test the factorial structure of an already translated tool, that measures the ways people follow to strengthen positive experiences (Chadwick, 2012. Harisiadis, 2020). Finally, its third and main goal was to examine the relationship between adult friendship functions and the levels of overall wellbeing, and its components based on PERMA theory (Seligman, 2011). Furthermore, the model examined the mediating role of positive savoring strategies and interpersonal character strengths. Overall, the findings of this dissertation showed that the four tools, whose psychometric properties were tested, are valid and reliable and can be used in the Greek cultural context. On the other hand, the systematic review of the literature regarding the relationship between adult friendship and wellbeing components showed that although there are a few studies that validate the importance of this relationship, there are significant gaps and limitations in the existing knowledge. These gaps were sufficiently filled by the study of modeling the relationship between adult friendship functions and wellbeing components, which showed that the combination of different functions predicts overall wellbeing and its components, while stimulating companionship, help and self-validation played the most significant role on every model. The findings of the present dissertation were discussed in terms of their contribution to promoting scientific theory and research, social policy, practice in clinical psychology, counseling and psychotherapy, and education. In addition, the theoretical and methodological limitations of the dissertation were discussed and recommendations for future research were formulated. In conclusion, this dissertation provides answers to the questions "Why do people make friends?" and "How do adult friendships contribute to the wellbeing of adults?" and these answers are of great importance for the promotion of knowledge and practice in Psychology but also for the society itself.

Σκοπός της παρούσας διατριβής ήταν η δημιουργία ενός θεωρητικού μοντέλου υπό το πρίσμα της Θετικής Ψυχολογίας για τη σχέση ποιοτικών χαρακτηριστικών της φιλίας ενηλίκων με επιμέρους συστατικά της ευζωίας. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, πραγματοποιήθηκαν τέσσερεις μελέτες. Οι δύο πρώτες είχαν ως στόχο τη στάθμιση στο ελληνικό πολιτισμικό πλαίσιο δύο ψυχομετρικών εργαλείων. Το πρώτο μετρά την πολυδιάστατη φύση του ευ ζην σύμφωνα με τη θεωρία PERMA (Butler & Kern, 2016. Seligman, 2011) και το δεύτερο μετράει τα δυνατά στοιχεία του χαρακτήρα των ατόμων και τα ομαδοποιεί σε μεγάλες εννοιολογικές κατηγορίες, τις αρετές (Peterson & Seligman, 2004). Η τρίτη μελέτη είχε ως στόχο τη συστηματική ανασκόπηση της υπάρχουσας βιβλιογραφίας αναζητώντας στοιχεία για τη σχέση ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών της φιλίας ενηλίκων με το ευ ζην και τα επιμέρους συστατικά του σύμφωνα με τη θεωρία PERMA (Seligman, 2011).Τέλος, η τέταρτη μελέτη είχε τρεις επιμέρους στόχους. Ο πρώτος ήταν να μεταφράσει, να προσαρμόσει στα ελληνικά δεδομένα και να ελέγξει την παραγοντική δομή ενός εργαλείου μέτρησης των λειτουργιών της φιλίας ενηλίκων (Mendelson & Aboud, 1999). Ο δεύτερος ήταν να ελέγξει την παραγοντική δομή ενός ήδη μεταφρασμένου εργαλείου μέτρησης των τρόπων απολαμβάνειν, που υιοθετούν τα άτομα, για να ενδυναμώσουν τις θετικές εμπειρίες (Chadwick, 2012. Χαρισιάδης, 2020). Τέλος, ο τρίτος και κυριότερος στόχος της αφορούσε στην εξέταση της σχέσης μεταξύ των λειτουργιών της στενής φιλίας με τα επίπεδα τόσο του συνολικού ευ ζην των ενηλίκων όσο και των επιμέρους συστατικών του βάσει της θεωρίας PERMA (Seligman, 2011). Ακόμη, εξετάστηκε ο ρόλος, που διαδραματίζουν οι θετικές στρατηγικές απολαμβάνειν και τα διαπροσωπικά δυνατά στοιχεία του χαρακτήρα των ατόμων στην παραπάνω σχέση. Συνολικά, τα ευρήματα της παρούσας διατριβής έδειξαν ότι τα τέσσερα εργαλεία, των οποίων οι ψυχομετρικές ιδιότητες ελέγχθηκαν, παρουσιάζουν υψηλή εγκυρότητα και αξιοπιστία και μπορούν να χρησιμοποιηθούν στα ελληνικά δεδομένα. Από την άλλη μεριά, η συστηματική ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για τη σχέση της φιλίας ενηλίκων με το ευ ζην και τα συστατικά του έδειξε, ότι ναι μεν υπάρχουν κάποιες μελέτες που επικυρώνουν τη σημαντικότητα της σχέσης αυτής αλλά παρουσιάζονται σημαντικά κενά και περιορισμοί στην υπάρχουσα γνώση. Τα κενά αυτά κάλυψε σε ικανό βαθμό η μελέτη μοντελοποίησης της σχέσης μεταξύ της φιλίας ενηλίκων και του ευ ζην, η οποία έδειξε ότι ο συνδυασμός διαφορετικών λειτουργιών μιας φιλίας προβλέπει το συνολικό ευ ζην και τα συστατικά του, ενώ προεξάρχουσα θέση στη σχέση αυτή κατέχουν η ενδιαφέρουσα συντροφιά, η βοήθεια και η αυτο-επικύρωση, που παρέχονται στα πλαίσια μιας ενήλικης φιλίας. Τα ευρήματα της διατριβής συζητήθηκαν ως προς τη συνεισφορά τους στην προαγωγή της επιστημονικής θεωρίας κι έρευνας, την κοινωνική πολιτική, την πράξη στην κλινική ψυχολογία, τη συμβουλευτική και την ψυχοθεραπεία και την εκπαίδευση. Επιπλέον, συζητήθηκαν οι θεωρητικοί και μεθοδολογικοί περιορισμοί της διατριβής και διατυπώθηκαν προτάσεις για μελλοντικές έρευνες. Συμπερασματικά, η διατριβή αυτή παρέχει απαντήσεις στα ερωτήματα «Γιατί τα άτομα συνάπτουν φιλίες;» και «Τι προσφέρουν οι φιλίες στο ευ ζην των ενηλίκων;» και οι απαντήσεις αυτές παρουσιάζουν υψηλή σημαντικότητα για την προαγωγή της γνώσης και της πράξης στην Ψυχολογία αλλά και για την ίδια την κοινωνία.