Η εξέλιξη των σχολικών εγχειριδίων στο μάθημα των αρχαίων ελληνικών της Α’ γυμνασίου

Abstract

This thesis examines the development of Ancient Greek textbooks based on their evaluation criteria. More specifically, a table including 45 criteria was designed and formulated in order to categorize and explore the textbooks of Ancient Greek of the first grade of high school issued from the establishment of the constitution of the modern Greek state to date. Regarding to the theoretical framework, concepts and themes are identified, such as the school textbook and its functions, the curriculum and the historical evolution of Greek education. Then, the evolution of the history of the lesson in Ancient Greek is presented, as well as the international and Greek lists of criteria based on which school textbooks are evaluated. In terms of methodology, archival research was selected, and in particular, documentary analysis was conducted based on existing data such as school textbooks, Greek Government Sheets and journals. The research archives were identified and collected by a) the Museum of Education of the University of Athens, b) national and university libraries, c) the digital library of the Institute of Education Policy and d) internet resources. The textbooks of this study were therefore evaluated based on the number of criteria they meet from the relevant table created after the bibliographic review and archival research. The criteria examine a) Content – Scientific Validity, b) Content – Social Validity, c) Presentation – Structural Characteristics and d) Pedagogical and Didactic Suitability. The present study was conducted during the academic year 2018-2019, when a total of 143 textbooks of Ancient Greek of the first grade of high school were examined, out of which 43 were evaluated as most are new versions of the initial ones. Research results show that the proposed criteria can be used as an evaluation tool of textbooks in general, and specifically of Ancient Greek textbooks. The findings provide information on Ancient Greek school textbooks as to whether or not they meet the criteria, the strengths or weaknesses they hold, their points for improvement and their evolution comparatively. Based on the present research, it can be argued that the textbooks of Ancient Greek of the first grade of high school have been greatly improved to this day as their quality is gradually enriched.

Στην παρούσα διατριβή ερευνάται η εξέλιξη των σχολικών εγχειριδίων του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών μέσω των κριτηρίων ορθότητάς τους. Αναλυτικότερα, σχεδιάστηκε και διαμορφώθηκε ένα πίνακας 45 κριτηρίων για τη διάκριση και τη διερεύνησή τους στα σχολικά εγχειρίδια των Αρχαίων Ελληνικών της Α’ Γυμνασίου που έχουν εκδοθεί από τη σύσταση του νεοελληνικού κράτους έως σήμερα. Όσον αφορά στο θεωρητικό πλαίσιο, προσδιορίζονται έννοιες και θεματικές, όπως το σχολικό εγχειρίδιο και οι λειτουργίες του, το Αναλυτικό Πρόγραμμα και η ιστορία της εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Κατόπιν, παρουσιάζεται η εξέλιξη της ιστορίας του μαθήματος των Αρχαίων Ελληνικών, αλλά και οι διεθνείς και ελληνικοί κατάλογοι κριτηρίων ορθότητας των σχολικών εγχειριδίων. Ως προς τη μεθοδολογία, επιλέχθηκε η αρχειακή έρευνα, και πιο συγκεκριμένα, η ανάλυση τεκμηρίων, η οποία βασίζεται σε υπάρχοντα δεδομένα, όπως σχολικά εγχειρίδια, Φύλλα της Ελληνικής Κυβέρνησης και περιοδικά. Τα αρχεία και τα τεκμήρια για την έρευνα της διατριβής εντοπίστηκαν, συλλέχθηκαν και αξιοποιήθηκαν από α) το Μουσείο Παιδείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, β) εθνικές και πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες, γ) τη ψηφιακή βιβλιοθήκη του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής και δ) πηγές διαδικτύου. Τα υπό μελέτη, λοιπόν, σχολικά εγχειρίδια αξιολογήθηκαν ως προς τον αριθμό κριτηρίων ορθότητας που πληρούν από τον σχετικό κατάλογο που δημιουργήθηκε βάσει της βιβλιογραφικής ανασκόπησης και της αρχειακής έρευνας που πραγματοποιήθηκε. Τα κριτήρια αφορούν α) το Περιεχόμενο – Επιστημονική Εγκυρότητα, β) το Περιεχόμενο – Κοινωνική Εγκυρότητα, γ) την Παρουσίαση – Δομικά Χαρακτηριστικά και δ) την Παιδαγωγική και Διδακτική Καταλληλότητα. Η παρούσα έρευνα διεξήχθη κατά το ακαδημαϊκό έτος 2018-2019, όπου εξετάσθηκαν στο σύνολό τους 143 σχολικά εγχειρίδια των Αρχαίων Ελληνικών της Α’ Γυμνασίου, εκ των οποίων αξιολογήθηκαν ενδελεχώς τα 43, αφού τα περισσότερα αποτελούν νεότερες εκδόσεις των πρωτότυπων. Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν πως ο προτεινόμενος κατάλογος κριτηρίων ορθότητας μπορεί να αξιοποιηθεί ως εργαλείο αξιολόγησης των σχολικών εγχειριδίων γενικά και των Αρχαίων Ελληνικών ειδικότερα. Αυτό αποδεικνύεται από τα ευρήματα, τα οποία παρέχουν πληροφορίες για τα σχολικά εγχειρίδια των Αρχαίων Ελληνικών ως προς τον αριθμό των κριτηρίων που πληρούν και κατ’ επέκταση ως προς τα ισχυρά και αδύναμα σημεία τους που χρίζουν βελτίωσης, αλλά και συγκριτικά ως προς την εξέλιξή τους. Από την παρούσα έρευνα, προκύπτει πως τα σχολικά εγχειρίδια των Αρχαίων Ελληνικών της Α’ Γυμνασίου έχουν βελτιωθεί σε σημαντικό βαθμό έως σήμερα, με την ποιότητά τους να εμπλουτίζεται διαδοχικά όλο και περισσότερο.