Στρατηγικές εκμάθησης της ξένης γλώσσας: η άμεση και ενσωματωμένη διδασκαλία στο πλαίσιο εφαρμογής ενός παρεμβατικού προγράμματος καλλιέργειας στρατηγικής εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας σε μαθητές δευτέρας τάξης λυκείου

Abstract

Much of the research in the field of language learning strategies (LLS) is underpinned by the belief that these strategies are teachable and that learners can benefit from strategy-based instruction (SBI) so that they can manage their learning more effectively (Cohen & Macaro 2007, Psaltou-Joycey 2010, Oxford 2011).The aim of the present study is twofold: first of all to assess the effectiveness of an intervention program based on the application of explicit and integrated strategy instruction. Secondly, to investigate the influence of three learner variables, gender, proficiency level and motivation on learners’ strategy use. The research sample consisted of 193 second-year Lykeio students, who attended English as a foreign language at school and were all taught the same B2 level coursebook. The experimental group (n=97) followed a specially designed program based on explicit strategy instruction, which was integrated in the foreign language curriculum and involved the development of the four language skills. The control group (n=96), on the other hand, followed the typical English language program. Strategy use in both groups was evaluated with the use of the adapted Greek version of Oxford’s Strategy Inventory for Language Learning (SILL) (Gavriilidou & Mitits, under publication). This questionnaire is based on Oxford’s six-factor strategy system (1990) including memory, cognitive, compensation, metacognitive, affective and social strategies. The questionnaire was distributed to both groups before and immediately after the completion of the intervention program. Results of a Repeated Measures ANOVA indicated that before the intervention program the independent variables of gender, proficiency level and motivation showed significant association with the students’ overall strategy use. This significant relationship remained after the completion of the program, confirming thus the hypotheses of the study. The findings also indicated that after the strategy training the students of the experimental group showed a statistically significant improvement in strategy use as a whole as well as in all strategy groups, with the exception of the compensation strategies. Therefore, another research hypothesis regarding the effectiveness of the intervention is confirmed.

Βασικός σκοπός της παρούσας διατριβής είναι η διερεύνηση της αποτελεσματικότητας ενός προγράμματος παρέμβασης που στηρίζεται στην εφαρμογή της άμεσης και ενσωματωμένης διδασκαλίας στρατηγικών σε μαθητές της Β΄ τάξης Γενικού Λυκείου στο πλαίσιο της εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας. Επίσης διερευνάται η επίδραση που ασκούν παράγοντες όπως το φύλο, το επίπεδο γλωσσομάθειας και τα κίνητρα μάθησης στο στρατηγικό προφίλ των συγκεκριμένων μαθητών πριν και μετά την παρέμβαση.Το τρίμηνο πρόγραμμα διάρκειας δεκαέξι ωρών πραγματοποιήθηκε σε δύο Γενικά Λύκεια της Αλεξανδρούπολης και ειδικότερα σε δείγμα εκατόν ενενήντα τριών (193) μαθητών οι οποίοι φοιτούσαν στη Β΄ τάξη. Η έρευνα ακολούθησε το σχεδιασμό του οιονεί πειραματικού σχεδίου με μία πειραματική ομάδα ενενήντα επτά (97) μαθητών και μία ομάδα ελέγχου ενενήντα έξι (96) μαθητών πριν και μετά την παρέμβαση. Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε μόνο με τους μαθητές της πειραματικής ομάδας, ενώ αντίθετα οι μαθητές της ομάδας ελέγχου διδάχθηκαν το μάθημα της ξένης γλώσσας σύμφωνα με τις οδηγίες του αναλυτικού προγράμματος σπουδών χωρίς την ενσωμάτωση της άμεσης στρατηγικής προσέγγισης. Η αξιολόγηση της χρήσης των στρατηγικών συνολικά και στα επιμέρους είδη πριν και μετά την παρέμβαση έγινε μέσω της προσαρμοσμένης στα ελληνικά έκδοσης του δομημένου ερωτηματολογίου Strategy Inventory for Language Learning (SILL) (Gavriilidou & Mitits, υπό δημοσίευση), το οποίο βασίζεται στην ταξινόμηση της Oxford (1990) και περιλαμβάνει τις εξής κατηγορίες στρατηγικών: μνημονικές, γνωστικές, αναπλήρωσης, μεταγνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές. Από την επεξεργασία των δεδομένων της έρευνας με τη μέθοδο της Ανάλυσης Διακύμανσης με Επαναλαμβανόμενες Μετρήσεις (Repeated Measures Anova) προέκυψε ότι το φύλο, το επίπεδο γλωσσομάθειας και τα κίνητρα μάθησης επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό τη συχνότητα χρήσης των στρατηγικών. Συγκεκριμένα, ο μέσος όρος χρήσης των στρατηγικών που παρατηρήθηκε στα κορίτσια ήταν σημαντικά μεγαλύτερος από τον αντίστοιχο μέσο όρο των αγοριών. Ως προς το επίπεδο γλωσσομάθειας, διαπιστώθηκε ότι ο μέσος όρος χρήσης των στρατηγικών από τους μαθητές με το υψηλότερο επίπεδο ήταν σημαντικά μεγαλύτερος σε σχέση με τον αντίστοιχο μέσο όρο χρήσης μαθητών με χαμηλό επίπεδο. Ως προς τα κίνητρα μάθησης, η έρευνα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο συγκεκριμένος παράγοντας συσχετίζεται επίσης σε μεγάλο βαθμό με τη συχνότητα χρήσης των στρατηγικών. Τέλος η παρέμβαση είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση στη συχνότητα χρήσης των στρατηγικών στο σύνολο και στα επιμέρους είδη για όλους τους μαθητές της πειραματικής ομάδας σε σχέση με τη αρχική μέτρηση, όπως επίσης και σε σχέση με τους μαθητές της ομάδας ελέγχου, στοιχείο που αποτελεί θετική ένδειξη για την αποτελεσματική εφαρμογή του προγράμματος.