Δομές πόλεων: μεταβολές και σταθμοί στην εξέλιξη πέντε ελληνικών πόλεων, 15ος – 20ος αι.

Abstract

The research focuses on the evolution of the Greek city during the past centuries. Social, environmental, historical and economic factors, as well as important significant events are examined, in order to determine the extent to which they affect the city’s evolution, and how they interfere with each other. The aim is to identify the form of the city and its successive transformations. For this purpose, five cities are selected, in order to be examined throughout five centuries.The case study is Greece during the 15th - 20th century and the cities under consideration are the five largest ones. The choice of the cities is based on their current situation. Athens, Thessaloniki, Patras, Heraklion and Volos are selected. These cities already present interesting differences that are worth examining. Each one has a different beginning, with different perspectives and different course in time but ultimately, all of them reach the 21st century being the five largest cities connected with ports in the country. The study investigates why and through what mechanisms they evolved in that certain way. More specifically, the study investigates how the separate factors of the city environment interact with each other and, ultimately, focuses on the dialectical evolution of the city cell. The aim is to observe and highlight the similarities and differences in the behavior of cities under evolving circumstances. On a second level, the different type of influence is evaluated as positive or negative. Finally, this research aims to achieve the optimal interpretation of the transformation of the Greek city. Given the complexity of the dialectical evolutionary process, a thorough study of the specific characteristics of each time period as well as their evolution throughout the five centuries is required. This is only the initial approach to recognizing this process. The need for a constant feedback, due to the flux nature of the factors under consideration, is also highlighted

Η έρευνα επικεντρώνεται στη μελέτη της εξελικτικής πορείας της ελληνικής πόλης τους τελευταίους αιώνες. Λαμβάνονται υπ’ όψη κοινωνικοί, γεωγραφικοί, πολιτικοί, οικονομικοί παράγοντες και σημαντικά μεμονωμένα γεγονότα, ο βαθμός στον οποίο αυτοί επηρέασαν την εξέλιξη της, αλλά και το πώς αλληλεπέδρασαν μεταξύ τους. Το βάρος δίνεται συγκεκριμένα στη συγκριτική έρευνα και ερμηνεία της μορφής της πόλης και των διαδοχικών μετασχηματισμών που υπέστη η δομή της. Επιλέγονται πέντε πόλεις των οποίων συνεξετάζεται ο μετασχηματισμός τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων πέντε αιώνων. Ως πεδίο μελέτης λαμβάνουμε την Ελλάδα κατά την περίοδο του 15ου - 20ου αιώνα και οι πόλεις που εξετάζονται είναι οι πέντε μεγαλύτερες της σύγχρονης εποχής. Η επιλογή των πόλεων γίνεται με βάση τη σημερινή κατάσταση των πόλεων- περιπτώσεων. Επιλέγονται να μελετηθούν οι: Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Ηράκλειο και Βόλος. Οι πόλεις αυτές παρουσιάζουν ήδη ενδιαφέρουσες διαφορές μεταξύ τους που αξίζει να αποτυπωθούν στη μελέτη. Με διαφορετική εκκίνηση, με διαφορετικές προοπτικές και με διαφορετική πορεία στο χρόνο η καθεμία, φτάνουν στον 21ο αιώνα να αποτελούν τις 5 μεγαλύτερες πόλεις της χώρας. Διερευνάται το γιατί και το με ποιους μηχανισμούς έφτασαν να κατέχουν τη θέση αυτή. Διερευνάται ο τρόπος αλληλεπίδρασης των παραγόντων και τελικά η διαλεκτική εξέλιξη του οργανισμού που μελετάμε, δηλαδή της σημερινής ελληνικής πόλης. Στόχος είναι μέσα από παρατηρήσεις της συμπεριφοράς της πόλης στις μεταβαλλόμενες συνθήκες να εντοπιστούν επαγωγικά ομοιότητες και αποκλίσεις στη συμπεριφορά των πόλεων. Σε δεύτερο επίπεδο κρίνεται το είδος της επιρροής που ασκείται και αυτές διαχωρίζονται σε μηχανικές και αυτοδύναμες. Η έρευνα καταλήγει σε διατύπωση συμπερασμάτων σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο επιδρά το εξωτερικό περιβάλλον στην πόλη και ο τρόπος με τον οποίο εκείνη αντιδρά. Δεδομένης της πολυπλοκότητας της διαλεκτικής εξελικτικής διεργασίας, απαιτείται ενδελεχής μελέτη των μεμονωμένων χαρακτηριστικών κάθε εποχής, καθώς και η μεταβολή τους. Σημειώνεται πως η παρούσα αποτελεί την αρχική προσέγγιση της αναγνώρισης αυτής της διαδικασίας, όπως επίσης και η ανάγκη διαρκούς ανατροφοδότησης της έρευνας δεδομένης της ευμετάβλητης φύσης των εξεταζόμενων παραγόντων.