Η θέση των γυναικών στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα: η έμφυλη διάσταση της ερευνητικής και εκδοτικής παραγωγικότητας των μελών ΔΕΠ

Abstract

This research, which was conducted in the context of a doctoral dissertation, attempted to bring into the open the status of women working in the Greek academic community and to investigate the working conditions under which women scientists are conducting research and publishing. Using multiple questionnaires and interviews, we attempted to realize the original research objectives related to: the description of the research profile of female faculty members of Greek Universities, the outline of their publishing preferences based on their personal and professional characteristics (e.g, rank, scientific field, etc.), the search for the factors that influence their research, writing activity and authorship, the investigation of the factors that influence and define their professional careers, as well as the conditions associated with the access and advancement of women in the academic profession, whether or not there is a "chilly climate" for women working in the University's workplace and stereotypical perceptions and bias that are likely to continue to characterize their professional life. The results of this survey revealed that women scientists continue to experience discrimination, which is more due to a continuous process of accumulation of disadvantages and sometimes obstacles, a process based on latent and invisible mechanisms and systems of symbolic manipulations, rather than the existence of typical obstacles that can easily be identified at the threshold, entrance or access to higher hierarchical levels. Women are few after the beginning of their academic career, and their development is clearly marked by a slowdown. The reasons for this slowness have to be found in the organization of scientific research, recognized as being inhospitable to the life cycle of women. The design of the scientific career is still based on a male model, while the University is a world of men where its operating rules have been written by men for men.

Με την παρούσα έρευνα, η οποία διενεργήθηκε στα πλαίσια εκπόνησης διδακτορικής διατριβής, επιχειρήθηκε να αποτυπωθεί η θέση των γυναικών στην ελληνική ακαδημαϊκή κοινότητα και να διερευνηθούν οι συνθήκες εργασίας υπό τις οποίες οι επιστημόνισσες διεξάγουν έρευνα και δημοσιεύουν. Μέσα από τη χρήση του ερωτηματολογίου και των συνεντεύξεων κατεβλήθη προσπάθεια να πραγματωθούν οι αρχικοί σκοποί της έρευνας οι οποίοι σχετίζονται με: την απεικόνιση του ερευνητικού προφίλ των γυναικών μελών ΔΕΠ των ΑΕΙ, τη σκιαγράφηση των εκδοτικών προτιμήσεών τους, με βάση τα προσωπικά και επαγγελματικά χαρακτηριστικά τους (π.χ. βαθμίδα, επιστημονικό πεδίο κ.λπ.), την αναζήτηση των παραγόντων που ασκούν επίδραση στην ερευνητική και συγγραφική δραστηριότητά τους, τη διερεύνηση των παραγόντων που επιδρούν και καθορίζουν την επαγγελματική σταδιοδρομία, καθώς και των συνθηκών που σχετίζονται με την πρόσβαση και ανέλιξη των γυναικών στο ακαδημαϊκό επάγγελμα, την ύπαρξη ή μη ενός «ψυχρού κλίματος» για τις γυναίκες που απασχολούνται στον εργασιακό χώρο του Πανεπιστημίου και στερεοτυπικών αντιλήψεων που πιθανώς εξακολουθούν να συνοδεύουν τον επαγγελματικό τους βίο.Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαφάνηκε ότι οι επιστημόνισσες εξακολουθούν να βιώνουν διακρίσεις, οι οποίες οφείλονται περισσότερο σε μια συνεχή διαδικασία συσσώρευσης μειονεκτημάτων και ενίοτε εμποδίων, διαδικασία που στηρίζεται από λανθάνοντες και μη ορατούς μηχανισμούς και συστήματα συμβολικών μεθοδεύσεων και χειρισμών, παρά στην ύπαρξη τυπικών κωλυμάτων που σχεδόν εύκολα μπορούν να προσδιοριστούν στο κατώφλι, στην είσοδο ή στην πρόσβαση σε ανώτερα ιεραρχικά επίπεδα. Οι γυναίκες είναι ολιγάριθμες μετά την εκκίνηση της ακαδημαϊκής καριέρας και ο ρυθμός της εξέλιξής τους χαρακτηρίζεται σαφώς από βράδυνση. Οι λόγοι που εξηγούν τη βραδύτητα αυτή πρέπει να αναζητηθούν μέσα στην οργάνωση της επιστημονικής έρευνας, που αναγνωρίζεται ως αφιλόξενη για τον κύκλο ζωής των γυναικών. Ο σχεδιασμός της επιστημονικής σταδιοδρομίας εξακολουθεί να βασίζεται σε ένα ανδρικό πρότυπο, ενώ το Πανεπιστήμιο είναι ένας κόσμος των ανδρών, όπου οι κανόνες λειτουργίας του έχουν γραφεί από τους άνδρες για τους άνδρες.