Η σημασία και η λειτουργία των χρόνων του ρήματος στον νεοελληνικό αφηγηματικό λόγο: αξιοποίηση των συμπερασμάτων στη διδασκαλία της νεοελληνικής γλώσσας

Abstract

The subject matter of this thesis was the meaning and function of verb tenses in narrative discourse, the main focus being on the present tense, the past continuous, the simple past, the present perfect and the past perfect, as they constitute distinct inflectional systems and express different aspects (imperfective [simple present, past continuous] – perfective [simple past] – retrospective [present perfect, past perfect]). More particularly, texts of Modern Greek literature have been researched. Two excerpts were used from each of ten books: the first excerpt contained narration, whilst the second one contained dialogue. The aim was to investigate the “temporal” value of verb tenses, as well as the reason why some tenses appear more frequently than others. Another area of research was the broadening of the perspective from which tense and aspect of verbs are viewed in the teaching of Modern Greek to native speakers or as a second language, and deductions were made through the investigation of the linguistic material (corpus) with the purpose of gaining a better understanding of the function of tenses within narrative discourse. Moreover, ways were presented of utilizing the above deductions in the teaching of Modern Greek.

Αντικείμενο της διατριβής ήταν η σημασία και η λειτουργία των χρόνων του ρήματος σε αφηγηματικά κείμενα, με εστίαση ιδιαίτερα στον ενεστώτα, στον παρατατικό, στον αόριστο, στον παρακείμενο και στον υπερσυντέλικο, γιατί αποτελούν ξεχωριστά κλιτικά συστήματα και εκφράζουν διαφορετική όψη (μη συνοπτική [ενεστώτας, παρατατικός] – συνοπτική [αόριστος] – συντελεσμένη [παρακείμενος, υπερσυντέλικος]). Πιο συγκεκριμένα, πεδίο της έρευνας ήταν η εξέταση κειμένων νεοελληνικής λογοτεχνίας. Χρησιμοποιήθηκαν αποσπάσματα από δέκα βιβλία και από καθένα από αυτά δύο αποσπάσματα: το πρώτο από αφηγηματικά μέρη, ενώ το δεύτερο από διαλόγους. Στόχος ήταν να διερευνηθεί η «χρονική» αξία των ρηματικών τύπων, καθώς και η αιτία που υπάρχει υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης κάποιων χρόνων. Επίσης, εξετάστηκε η διεύρυνση της οπτικής μέσα από την οποία θεωρείται στη διδασκαλία της ελληνικής ως πρώτης και ως δεύτερης γλώσσας ο «χρόνος» και η «όψη» του ρήματος και εξάχθηκαν, μέσα από την εξέταση του γλωσσικού υλικού (corpus), συμπεράσματα για την καλύτερη κατανόηση της λειτουργίας των χρόνων στον αφηγηματικό λόγο και παρουσιάστηκαν τρόποι αξιοποίησης αυτών των συμπερασμάτων στη διδασκαλία της ελληνικής.