Η φιλελεύθερη ιδεολογία σε ένα πολυσυλλεκτικό κεντροδεξιό κόμμα: διερεύνηση του βαθμού αφομοίωσης του φιλελευθερισμού από την Νέα Δημοκρατία, 1990 – 2015

Abstract

This thesis aimed in addressing whether the legislative work of the New Democracy's (ND) governments of 1990-1993, 2004-2009 and 2012-2015 converged successfully to the liberal external economic restriction of the European institutions. Our focus referred to the following policy fields: financial policy, tax policy, market regulation, services and labour, public sector, educational policy and health care.The thesis firstly describes the European external economic restriction, as it evolved during the time-period of study. Then, it shifts to the description of the legislative work produced by ND's government. The thesis then focuses studying the degree of convergence between the two and argues that convergence has been partly dependent on the strictness of the external restriction. The stricter the restriction, the more successful the convergence. However, the argument goes, even in cases where a strict restriction applied, some liberal reforms have not been implemented during the governments of ND. This led us to a new cycle of research, which aimed in studying the reasons of the inevitable reform inertia of governments of ND. The thesis focuses on the ideological stance of the social coalition that supported governments of ND, the authenticity of the liberal stance of its leader and finally the intraparty crash on the 'statism – liberalism' dimension. Effective implementation of liberal economic reforms by ND has been dependent on the existence of a strict external restriction, an authentically liberal leader and a rather weak pro-statism group within the party.

Ο στόχος της παρούσας διατριβής ήταν να μελετηθεί η σύγκλιση του νομοθετικού έργου των κυβερνήσεων της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ) 1990-1993, 2004-2009 και 2012-2015 με τον φιλελεύθερο εξωτερικό οικονομικό περιορισμό των ευρωπαϊκών θεσμών. Η στόχευσή μας αφορούσε τους εξής τομείς πολιτικής: δημόσιες δαπάνες, φορολογική πολιτική, πολιτική ανταγωνισμού στις αγορές κεφαλαίου, προϊόντων και υπηρεσιών και εργασίας, δημόσια διοίκηση, εκπαιδευτική πολιτική και υγεία και κοινωνική πολιτική. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, αρχικά επιχειρήσαμε να καταγράψουμε το σύνολο του ευρωπαϊκού εξωτερικού οικονομικού περιορισμού, όπως ο περιορισμός αυτός γεννήθηκε και εξελίχθηκε παράλληλα με τις υπό εξέταση κυβερνήσεις της ΝΔ. Στη συνέχεια καταγράψαμε το σύνολο του νομοθετικού έργου, το οποίο παρήγαγε η κάθε κυβέρνηση της ΝΔ στους παραπάνω τομείς πολιτικής. Το επόμενο βήμα ήταν να διαπιστωθεί το επίπεδο της σύγκλισης, ανάμεσα στις παραγόμενες πολιτικές και στον εξωτερικό περιορισμό. Σε αυτό το σημείο γεννήθηκε το πρώτο συμπέρασμα της έρευνάς μας, δηλαδή ότι όσο πιο αυστηρός έτεινε να είναι ο εξωτερικός περιορισμός, τόσο μεγαλύτερη σύγκλιση, θα μπορούσε να διαπιστωθεί. Το δεύτερο, ωστόσο, συμπέρασμα αναφερόταν στο γεγονός ότι, μολονότι σε ορισμένες περιόδους υπήρξε ο αναγκαίος αυστηρός εξωτερικός περιορισμός, τελικά ορισμένες φιλελεύθερες πολιτικές δεν υλοποιήθηκαν. Το δεύτερο αυτό συμπέρασμα μας οδήγησε σε έναν νέο κύκλο έρευνας, ο οποίος στόχευσε στην αναζήτηση των αιτιών, οι οποίες μπορούσαν να δημιουργήσουν αυτό το μεταρρυθμιστικό αδιέξοδο για τις κυβερνήσεις της ΝΔ. Ειδικότερα, αναζητήσαμε τις αιτίες ανάμεσα στις εξής μεταβλητές: στο ιδεολογικό πρόσημο της κοινωνικής συμμαχίας των κυβερνήσεων της ΝΔ σε κάθε εποχή, στην αυθεντικότητα της φιλελεύθερης ιδεολογίας του προέδρου του πολιτικού κόμματος της ΝΔ και στις εσωκομματικές συγκρούσεις, οι οποίες εκδηλώνονταν διαχρονικά και αναφέρονταν στο δίπολο κρατισμός – φιλελευθερισμός. Τελικά, συμπεραίνουμε ότι για την αποτελεσματική δρομολόγηση φιλελεύθερων οικονομικών μεταρρυθμίσεων από τις κυβερνήσεις της ΝΔ απαιτείτο η ύπαρξη μιας φόρμουλας που θα εμπεριείχε την ύπαρξη ενός ισχυρού εξωτερικού περιορισμού, την αυθεντική φιλελεύθερη ιδεολογία του ηγέτη και την ύφεση των κρατικιστικών δυνάμεων εντός της ΝΔ.