Εκμάθηση και διαχείριση του ελληνικού παραδοσιακού χορού: η περίπτωση ενός διαχρονικού σεμιναρίου στην Ελλάδα

Abstract

Τhe aim of this paper is to study the content, methods and style of teaching of the Greek traditional dance within the timeless annual seminar of the association “En Choro” that is celebrated in Greece. It is especially investigated whether the night festivities are part of the educational process, the concept of “authenticity” is considered, and the way it is perceived by the organizers, originators and participants. It is also considered the contribution of the seminar in the safeguard of the Greek traditional dance. Data collection was based on the principles of the ethnographic method through participant observation. To analyze the teachings and the systematic observation of the courses are used: a) the teaching methods of the Greek traditional dance: partial, overall, mimic, common kinetic pattern method, morphological method, b) the teaching styles that Mosston and Ashworth (1994) suggest and c) The Cheffers Adaptation of Flanders Interaction Analysis System (CAFIAS). To analyze, elaborate and interpret the ethnographic data related to the Greek traditional dance management and safeguard as a cultural good, the Convention of UNESCO (2003), for the protection of the intangible cultural heritage and the Presidential Decree are used as methodological instruments where the ways of inventory, imprinting and documentation of the intangible cultural heritage are institutionalized. A comparative interpretation of those in relation to the interpretative versions of the informants is attempted having as a guide the prevalent aspects in the literature of the folklore, folklorism, tradition and authenticity. From the results of the research it was found that the originators regardless of the teaching method they adopt, the reproduction of the knowledge is promoted through a teacher-centered type of approach (Gibbons 2007; Mosston & Ashworth 2008). Regardless of the announcement that the seminar achieves the “authentic” transmission of the traditional dance, it actually achieves the formation of a new frame where the “aim can’t be any given ΄authenticity΄” (Liavas 2013) since the traditional dance as an intangible product turns into a product of management, creating new dancing performances through the night festivities and the teacher-centered teachings. Conclusively, the seminar “En Choro” has doubtless contributed to the promotion, show and rescue of the Greek popular cultural heritage outside and inside Greece. However, the organizers must find new tactics and gain specialized knowledge in the field of research, inventory archiving and documentation of the seminar material so as an overall and more creative contribution to the preservation of the Greek traditional dance can be achieved.

Σκοπός της εργασίας είναι η μελέτη του περιεχομένου, των μεθόδων και των στυλ διδασκαλίας του ελληνικού παραδοσιακού χορού στο πλαίσιο του διαχρονικού ετήσιου σεμιναρίου της εταιρείας «Εν Χορώ» που διοργανώνεται στην Ελλάδα. Ειδικότερα, διερευνάται κατά πόσο τα βραδινά γλέντια αποτελούν μέρος της εκπαιδευτικής διαδικασίας, εξετάζεται η έννοια της «αυθεντικότητας» και με ποιο τρόπο αυτή γίνεται αντιληπτή από τους οργανωτές, τους εισηγητές και τους συμμετέχοντες και εξετάζεται η προσφορά του σεμιναρίου στη διαφύλαξη του ελληνικού παραδοσιακού χορού. Η συλλογή των δεδομένων πραγματοποιήθηκε με βάση την εθνογραφική μέθοδο υπό τους όρους της «συμμετοχικής παρατήρησης». Για την ανάλυση των διδασκαλιών και τη συστηματική παρατήρηση των μαθημάτων χρησιμοποιούνται: α) οι μέθοδοι της διδασκαλίας του ελληνικού παραδοσιακού χορού: μερική, ολική, μιμητική, μέθοδος κοινών κινητικών μοτίβων, μορφολογική μέθοδος, β) τα στυλ διδασκαλίας που προτείνουν οι Mosston και Ashworth ([1994]1997) και γ) το Cheffers Adaptation of Flanders Interaction Analysis System (CAFIAS). Για την ανάλυση, επεξεργασία και ερμηνεία των εθνογραφικών δεδομένων, που αφορούν στη διαχείριση και διαφύλαξη του ελληνικού παραδοσιακού χορού ως πολιτισμικού αγαθού χρησιμοποιούνται ως μεθοδολογικά εργαλεία η σύμβαση της UNESCO (2003), για την προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και το Π.Δ. 62/12, όπου θεσμοθετούνται οι τρόποι καταγραφής, αποτύπωσης και τεκμηρίωσης των άυλων πολιτιστικών αγαθών. Με οδηγό τις επικρατούσες απόψεις στη βιβλιογραφία περί φολκλόρ, φολκλορισμού, παράδοσης και αυθεντικότητας, επιχειρείται μια συγκριτική ερμηνεία αυτών σε σχέση με τις ερμηνευτικές εκδοχές των πληροφορητών. Από τα αποτελέσματα της έρευνας διαπιστώθηκε ότι οι εισηγητές ανεξάρτητα από ποια μέθοδο διδασκαλίας υιοθετούν, η αναπαραγωγή της γνώσης προάγεται μέσα από μία δασκαλοκεντρικού τύπου προσέγγιση (Gibbons 2007; Mosston & Ashworth, 2008). Επίσης, παρά τις εξαγγελίες ότι το σεμινάριο επιτυγχάνει την «αυθεντική» μετάδοση του παραδοσιακού χορού, στην ουσία, αυτό που επιτυγχάνει είναι η διαμόρφωση ενός νέου πλαισίου, όπου «στόχος δεν μπορεί να είναι η όποια ‘αυθεντικότητα’» (Λιάβας, 2013), αφού ο παραδοσιακός χορός ως άυλο προϊόν μετατρέπεται σε προϊόν προς διαχείριση, δημιουργώντας νέες χορευτικές επιτελέσεις μέσα από τα βραδινά γλέντια και τις δασκαλοκεντρικού τύπου διδασκαλίες. Συμπερασματικά, το σεμινάριο «Εν Χορώ», έχει συμβάλει αδιαμφισβήτητα στην προώθηση, προβολή και διάσωση της ελληνικής λαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Ωστόσο, οι διοργανωτές πρέπει να προβούν σε νέες τακτικές και στην κατάκτηση εξειδικευμένης γνώσης στο πεδίο της έρευνας, της καταγραφής, της αρχειοθέτησης και της τεκμηρίωσης του υλικού του σεμιναρίου, ώστε να επιτευχθεί μία συνολικότερη και δημιουργικότερη συμβολή στη διαφύλαξη του ελληνικού παραδοσιακού χορού.