Φορολογική συμμόρφωση επιχειρήσεων: εμπειρική έρευνα στην Ελλάδα

Abstract

Main objective of the thesis is to analyze book-tax differences that occur on Greek enterprises using confidential tax data from the Greek Ministry of Finance. The results provide valid information about the exact amount of taxable income (the size of taxable profits or tax losses) as well as the identification of the main sources that create the difference between accounting and taxable income in Greek firms. As well according to the international literature, the results show that the accounting profits (accounting losses) as published in the annual financial statements of a company, are deviated significantly from taxable profits (tax losses) that the firm declare to tax authorities through the annual tax return form. It is identified that the main source of book-tax differences is non-deductible expenses and tax losses carryforward. In addition, this thesis focuses on two econometric models. The first examine the relation between the quality of profits and book-tax differences in Greek companies, while the second investigates the magnitude of tax avoidance / tax evasion (also in Greek firms) and the macroeconomic fluctuations of Greek economy. The results show that as long as the conformity level is higher (or the level of book-tax differences is lower), the quality of the company's accounting profits is higher. Moreover, the analysis based on quantitative results combining firm-level and macroeconomic data, demonstrate that (all other things being equal) during recession phases (expansion phases) firms tend to avoid but not evade taxes (not avoid but instead evade taxes).

Κύριος στόχος της διατριβής είναι η ανάλυση των λογιστικών και φορολογικών διαφορών των επιχειρήσεων στην Ελλάδα χρησιμοποιώντας εμπιστευτικά φορολογικά δεδομένα που παραχωρήθηκαν επίσημα από το Υπουργείο Οικονομικών. Τα αποτελέσματα παρέχουν έγκυρες πληροφορίες για τον εντοπισμό των κυριότερων πηγών της διαφοράς μεταξύ λογιστικού και φορολογητέου εισοδήματος. Σύμφωνα και με τη διεθνή βιβλιογραφία τα ευρήματά μας δείχνουν ότι το λογιστικό κέρδος (λογιστική ζημία) των ετήσιων δημοσιευμένων οικονομικών καταστάσεων της επιχείρησης αποκλίνει σημαντικά από το φορολογητέο κέρδος (φορολογητέα ζημία) της επιχείρησης όπως αυτό δηλώνεται στις φορολογικές αρχές μέσα από την ετήσια φορολογική δήλωση. Εντοπίζεται ότι κύρια πηγή των διαφορών μεταξύ λογιστικού και φορολογητέου αποτελέσματος αποτελούν οι δαπάνες που δεν αναγνωρίζονται για έκπτωση καθώς και η μεταφερομένη φορολογική ζημιά προηγούμενων χρήσεων. Επιπλέον η παρούσα διατριβή διερευνά δυο βασικές ερευνητικές υποθέσεις. Η πρώτη αφορά την σχέση που υφίσταται μεταξύ ποιότητας των κερδών και διαφορών λογιστικού -φορολογητέου εισοδήματος των ελληνικών επιχειρήσεων, ενώ η δεύτερη το μέγεθος της φοροδιαφυγής/φοροαποφυγής των επιχειρήσεων και των μακροοικονομικών διακυμάνσεων της Eλληνικής οικονομίας. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι όσο το επίπεδο συμμόρφωσης είναι υψηλότερο (ή αλλιώς το επίπεδο των λογιστικών-φορολογικών διαφορών είναι χαμηλότερο) η ποιότητα των λογιστικών κερδών των επιχειρήσεων είναι υψηλότερη. Ταυτόχρονα η ανάλυση των δεδομένων αποδεικνύει ότι υπάρχει αρνητική συσχέτιση μεταξύ των οικονομικών συνθηκών, όπως μετριέται από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, και της φοροαποφυγής των επιχειρήσεων. Απεναντίας η σχέση μεταξύ της φοροδιαφυγής των επιχειρήσεων και των οικονομικών συνθηκών είναι θετική. Με άλλα λόγια, ceteris paribus, κατά τη φάση της ύφεσης (επέκτασης), οι επιχειρήσεις τείνουν να φοροαποφεύγουν αλλά όχι να φοροδιαφεύγουν (δεν φοροαποφεύγουν, αλλά φοροδιαφεύγουν).