Άυλη πολιτιστική κληρονομιά: συγκριτική μελέτη δικαίων

Abstract

In the past decades, the content and the meaning of the term ‘cultural heritage’ has been substantially elaborated; nowadays, cultural heritage is not limited to monuments and artefacts, since it also includes oral traditions, performing arts, social practices, rituals, festive events, knowledge and practices concerning nature and the universe, as well as the knowledge and the skills for the creation of traditional crafts -all of the above being transmitted from generation to generation. The intangible cultural heritage stands in the modern ages as an integral part of the cultural heritage notion. What today is being defined and notioned as ‘intangible cultural heritage’ was in the past known as ‘traditional culture/folklore’ and in most countries -particularly the Western ones- was legally protected by the provisions of the intellectual property laws. The legislation of the Asian countries was a remarkable exception; these countries were indeed the pioneers in the legal protection of the intangible cultural heritage and thus served as the precursors for the 2003 UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage.The development of the UNESCO Convention on the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage has resulted in intense academic discussions, juxtapositions and contradictions about the exact nature and the value of intangible heritage, and of heritage in general. Intangible cultural heritage is significantly valuable and crucial in order to ensure cultural diversity within the globalization reality, since it benefits the intercultural dialogue of communities all over the world, contributing afterall in sustainable development. Conflicts of various forms and dimensions that take place in the process had as a result that some countries have not yet adopted the 2003 UNESCO Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage. However, these countries developed their own legislative and political initiatives in order to protect their intangible cultural heritage. The current study scrutinizes the concept of intangible cultural heritage in time -in the past, the present, and in the future- exploring and comparing the intersections of law and culture in a worldwide context.

Τις τελευταίες δεκαετίες το περιεχόμενο και το νόημα του όρου ‘πολιτιστική κληρονομιά’ έχει αλλάξει ουσιαστικά. Σήμερα, η πολιτιστική κληρονομιά δεν περιορίζεται στα μνημεία και στα τεχνουργήματα, αλλά περιλαμβάνει και τις προφορικές παραδόσεις, τις τέχνες του θεάματος, τις κοινωνικές πρακτικές, τις τελετουργίες, τις εορταστικές εκδηλώσεις, τις γνώσεις και τις πρακτικές που αφορούν τη φύση και το σύμπαν και την τεχνογνωσία που συνδέεται με την παραδοσιακή χειροτεχνία, που μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά σποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της έννοιας της πολιτιστικής κληρονομιάς.Όσα σήμερα ορίζονται και νοούνται ως ‘άυλη πολιτιστική κληρονομιά’ ήσαν γνωστά ως ‘λαϊκός πολιτισμός’ και στα περισσότερα, ιδίως στα δυτικά, κράτη προστατεύονταν μέσω των νόμων διανοητικής ιδιοκτησίας. Εξαίρεση υπήρξε η νομοθεσία των κρατών της Ασίας, που υπήρξαν πρωτοπόροι στη νομοθετική προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και πρόδρομοι για τη διαμόρφωση της Σύμβασης της UNESCO για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2003. Η δημιουργία της Σύμβασης της UNESCO για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2003 προκάλεσε έντονες συζητήσεις και προβληματισμούς ως προς τη φύση και την αξία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και της πολιτιστικής κληρονομιάς, γενικότερα. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά είναι ιδιαίτερα κρίσιμη και πολύτιμη για τη διασφάλιση της πολιτιστικής ποικιλότητας (cultural diversity) μέσα σε ένα περιβάλλον παγκοσμιοποίησης, καθώς βοηθά στον δια-πολιτιστικό διάλογο κοινοτήτων από όλο τον κόσμο, συμβάλλοντας τελικά στη βιώσιμη ανάπτυξη. Συγκρούσεις διαφόρων μορφών και διαστάσεων είχαν ως αποτέλεσμα κάποια κράτη να μην έχουν υιοθετήσει τη Σύμβαση της UNESCO για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 2003. Τα εν λόγω κράτη ανέπτυξαν δικές τους νομοθετικές και πολιτικές πρωτοβουλίες για την προστασία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς. Η παρούσα μελέτη εξετάζει την έννοια της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς στον χρόνο -στο παρελθόν, στο παρόν, και στο μέλλον- ερευνώντας και συγκρίνοντας τη συνάντηση δικαίων και πολιτισμού σε παγκόσμιο επίπεδο.