Η κοινωνική κατοικία στην Αθήνα: μελέτη των προσφυγικών συνοικισμών Δουργουτίου και Ταύρου από το 1922 έως σήμερα

Abstract

This dissertation examines social housing in Athens through the study of two Athenian neighborhoods, Dourgouti and Tavros. The Greek housing model, which is part of the wider South European, is characterized by a high rate of owner-occupation, low rental rate and zero rate of social rental housing.In Greece and specifically in the Metropolitan area of Athens, housing estates that were constructed from the interwar period until 2004 by public agencies -for refugees and internal migrants who were previously living in shacks, as well as for salaried workers and other residents of older social housing apartments- were always designed for owner-occupation. Therefore, the public agencies of housing were not responsible for the housing estates they produced after the apartments in these estates became the private property of beneficiaries who were individually responsible for the maintenance and upgrading of their apartments and, collectively, of the whole estates. Thus, these housing estates never constituted the part of the housing stock that could be used in the future as social housing for those who could not access housing by their own means. The study areas of Dourgouti and Tavros are two Athenian neighborhoods that changed from refugee settlements (slum areas with shacks) to neighborhoods with social housing apartment blocks which were constructed by the Ministry of Social Care. Through the study of the socio-spatial development of the two areas from 1922 until today, the aim of this dissertation is to compare the development of two neighborhoods with each other as well as with that of the wider areas where they are located. The main research question of this dissertation is whether Dourgouti and Tavros maintain through the years some elements of their particular trajectory or whether these two neighborhoods were eventually assimilated and became similar to their wider areas?

Η διατριβή αυτή ασχολείται με την κοινωνική κατοικία στην Αθήνα μέσα από τη μελέτη δύο γειτονιών του Δουργουτίου και του Ταύρου. Όπως θα φανεί από τη βιβλιογραφική επισκόπηση το Ελληνικό στεγαστικό μοντέλο, που εντάσσεται στο ευρύτερο Νοτιοευρωπαϊκό (με κάποιες διαφοροποιήσεις), χαρακτηρίζεται από υψηλό ποσοστό ιδιοκατοίκησης, χαμηλό ποσοστό ενοικίασης και μηδενικό κοινωνικής ενοικίασης. Στην Ελλάδα και ιδιαίτερα στη μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας, που αποτελεί την ευρύτερη περιοχή μελέτης, τα συγκροτήματα που ανεγέρθηκαν την περίοδο του μεσοπολέμου έως το 2004 από διάφορους φορείς αλλά και το κεντρικό κράτος (Υπουργείο Πρόνοιας) -για τη στέγαση των προσφύγων, των εσωτερικών μεταναστών, των εργατοϋπαλλήλων και των κατοίκων των παλαιών συγκροτημάτων του Υπουργείου Πρόνοιας- δόθηκαν απευθείας για ιδιοκατοίκηση. Η επιλογή της ιδιοκατοίκησης έναντι της κοινωνικής ενοικίασης είχε ως αποτέλεσμα τη μετατόπιση της ευθύνης διαχείρισης των συγκροτημάτων από τον φορέα κατασκευής στον ιδιοκτήτη του διαμερίσματος. Χάθηκε, λοιπόν, μια σημαντική ευκαιρία τα συγκροτήματα αυτά να αποτελέσουν τμήμα ενός συνολικού αποθέματος κατοικιών που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και στο μέλλον, ως κοινωνική κατοικία, για τη στέγαση όσων θα αδυνατούσαν να αποκτήσουν κατοικία με δικά τους μέσα.Το Δουργούτι και ο Ταύρος αποτελούν δύο ιδιαίτερες περιοχές της Αθήνας οι οποίες εξελίχθηκαν από προσφυγικοί συνοικισμοί σε γειτονιές που οικοδομήθηκαν με συγκροτήματα κοινωνικής κατοικίας. Μέσα από τη μελέτη της κονωνικο-χωρικής εξέλιξης του Δουργουτίου και του Ταύρου στόχος της διατριβής είναι, η σύγκριση των δύο γειτονιών μεταξύ τους αλλά και με τις ευρύτερες περιοχές τους. Απώτερος στόχος είναι να διερευνηθεί κατά πόσο αυτές οι δύο γειτονιές κατάφεραν μέσα στο χρόνο να διατηρήσουν στοιχεία ιδιαιτερότητας ή αν εν τέλει αφομοιώθηκαν μέσα στον οικιστικό ιστό.