Επιδημιολογική και εργαστηριακή διερεύνηση του κοκκύτη στα παιδιά

Abstract

SUMMARY Despite longstanding vaccination programs, B. pertussis has resurged in industrialized countries since the beginning of the 21st century. Possible causes for the resurgence are improved surveillance and diagnosis, suboptimal vaccine coverage, waning immunity associated with acellular vaccine and bacterial adaptation to vaccine - induced immunity. Aim: The aim of this study is the epidemiological and the laboratory investigation of pertussis between 2010 - 2015, a period during which vaccination was mandatory with high coverage. Patients - Methods: Diagnosis of B. pertussis was performed on nasopharyngeal aspirates collected from 1150 children with pertussis symptoms, hospitalized in “Agia Sophia” Athens΄ Children’s Hospital. IS481 / IS1001 / recA real - time Polymerase Chain Reaction was used to detect B. pertussis / parapertussis / holmesii infection in the aforementioned samples. Bacterial sequence polymorphisms were studied by means of multi - locus variable number tandem repeat analysis (MLVA) and sequence - based typing of toxin promotor region (ptP) in a subset of samples derived from specimens positive for B. pertussis. Results: Out of 1150 samples tested by PCR for Bordetella, 300 were positive for B. pertussis, 32 for B. parapertussis and none for B. holmesii. 88% of the B. pertussis positive cases were infants under 1 year of age, and only 12% were 1-14 years old. The majority of Greek infants infected were under two months of age, below the proposed age of vaccination, as determined by the national health system. Roma and immigrant minorities represent a small percentage of the Greek population but make up 50% of the study population. These last groups were characterized with a low vaccine coverage. A complete MLVA profile was determined in 66 out of 153 samples tested. The B. pertussis MLVA type 27 (MT27) (n = 55/66) was the dominant genotype. All the 25 samples examined by ptP sequencing expressed the ptP3 genotype. Conclusion: Infants under 2 months of age, too young to have completed primary vaccination schedules, constitute the majority of the population infected by B. pertussis, in the period 2010 - 2015. Higher pertussis burden was also found among Roma and immigrant minorities (probably as a result of absence of immunization and lower socioeconomic conditions). The B. pertussis MT27 and ptP3 genotype are dominant in Greek, Roma and immigrant children hospitalized in Greece. Thus, the predominant MLVA genotype in Greece is similar to that of other countries using acellular vaccines. The genetic diversity of B. pertussis isolates is low, probably due to the use of accelular vaccines and the high vaccination coverage.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ο κοκκύτης είναι μια εξαιρετικά μεταδοτική λοίμωξη του αναπνευστικού, η οποία οφείλεται κυρίως στην B. pertussis. Παρά τη μακροχρόνια εφαρμογή προγραμμάτων εμβολιασμού στις αναπτυγμένες χώρες, η λοίμωξη από B. pertussis έχει αναζωπυρωθεί από τις αρχές του 21ου αιώνα. Πιθανά αίτια για την εν λόγω επανεμφάνιση αποτελούν η βελτίωση της επιτήρησης και της διάγνωσης της λοίμωξης, η φθίνουσα ανοσία, η ποικίλη αποτελεσματικότητα των ακυτταρικών εμβολίων, αλλά και η προσαρμογή του βακτηριδίου στην επαγόμενη από το εμβόλιο ανοσία. Σκοπός: Σκοπός της μελέτης ήταν η διερεύνηση της επιδημιολογικής συμπεριφοράς του κοκκύτη καθώς και η μοριακή τυποποίηση της B. pertussis με σύγχρονες τεχνικές στην πενταετία 2010 - 2015, χρονική περίοδο όπου ο εμβολιασμός στη χώρα μας για τη νόσο ήταν υποχρεωτικός και η εμβολιαστική κάλυψη υψηλή. Ασθενείς - Μέθοδοι: Η διάγνωση και η μοριακή τυποποίηση της B. pertussis έγινε σε ρινοφαρυγγικά δείγματα παιδιών, που νοσηλεύτηκαν στο Γενικό Νοσοκομείο Παίδων ‘Η Αγία Σοφία’ κατά την περίοδο 2010 - 2015. Με την real - time Polymerase Chain Reaction (PCR) ανιχνεύθηκαν οι DNA στόχοι IS481 / IS1001 / recA των B. pertussis / parapertussis / holmesii αντίστοιχα. Ο πολυμορφισμός της B. pertussis μελετήθηκε με multi - locus variable number tandem repeat analysis (MLVA) και με sequence - based typing της toxin promotor region (ptP) σε DNA θετικών δειγμάτων. Αποτελέσματα: Από τα 1150 δείγματα στα οποία διενεργήθηκε PCR, 300 ήταν θετικά για B. pertussis, 32 για B. parapertussis, ενώ κανένα δεν ήταν θετικό για B. holmesii. Το 88% των θετικών περιπτώσεων για B. pertussis ήταν νεογνά μικρότερα του ενός έτους και μόνο 12% ήταν μεταξύ 1 - 14 ετών. Η πλειονότητα των παιδιών ελληνικής εθνικότητας ήταν μικρότερα των 2 μηνών, μην έχοντας φτάσει την ηλικία εμβολιασμού, όπως ορίζεται από το Εθνικό Σύστημα Δημόσιας Υγείας της χώρας μας. Οι μειονότητες των Roma και των μεταναστών αντιπροσωπεύουν ένα μικρό ποσοστό του πληθυσμού της χώρας μας αλλά αποτέλεσαν το 50% του εξετασθέντος πληθυσμού της μελέτης μας. Και οι δύο ομάδες χαρακτηρίζονταν από χαμηλό δείκτη εμβολιαστικής κάλυψης. Ένα ολοκληρωμένο MLVA προφίλ έδωσαν 66 από τα 153 δείγματα που αναλύθηκαν. Ο B. pertussis MLVA type 27 (MT27) (n = 55/66) ήταν ο κυρίαρχος γενετικός τύπος. Το αλλήλιο ptP3 βρέθηκε σε όλα τα δείγματα που εξετάστηκαν με ptP sequencing (n = 25). Συμπεράσματα: H B. pertussis προσβάλλει με μεγάλη συχνότητα ηλικιακές και πληθυσμιακές ομάδες που είναι εμβολιαστικά ακάλυπτες. Oι ομάδες αυτές ήταν ανεμβολίαστα νεογνά < 2 μηνών καθώς και παιδιά Roma και μεταναστών, πιθανώς λόγω έλλειψης εμβολιασμού και χαμηλών κοινωνικοοικονομικών συνθηκών διαβίωσης. Κατά την περίοδο 2010 - 2015, δεν ανιχνεύθηκε καμία περίπτωση B. holmesii. Ο B. pertussis MT27 σε συνδυασμό με τον ptP3 γονότυπο είναι ο κυρίαρχος κλώνος που απαντάται μεταξύ νοσηλευόμενων Ελλήνων, Roma και μεταναστών. Τα αποτελέσματα αυτά είναι παρόμοια με άλλων χωρών που κάνουν χρήση του ακυτταρικού εμβολίου. Η γενετική ποικιλομορφία του μικροβίου είναι μικρή, λόγω της επιλεκτικής πίεσης που ασκούν σε αυτό τα ακυτταρικά εμβόλια, σε συνδυασμό με την υψηλή εμβολιαστική κάλυψη.