Η αθυροστομία στην Ελλάδα: από την ευφορία στην προσβολή

Abstract

The aim of this thesis is to study the evolution of Ribaldry from its appearance to the present day, and the detection of the causes that have led to various changes in its nature and functionality. At the same time, from a methodological point of view this study is offering itself as a way of experimentation and control of the effectiveness of the use of analytical tools which are not normally used in folklore, namely tools borrowed from the science of statistics, These tools are used and their efficiency and functionality is evaluated in the study of topics of folklore, which are associated with large population groups, that go beyond the narrow geographical and demographic boundaries of the extent of a local custom.Ribaldry, is a commonplace in Greek language from antiquity to the present day, and it has evolved and transformed not only lexically but also functionally. Its original and most important aim, was the pursuit of fertility, and for this reason it formed an integral part of religious ceremonies in honor of deities of fertility and above all of Dionysus, in ancient times. But, with the passage of time, it became an intrinsic part of everyday life, incorporated in the texts of theatrical plays, as part of Megaritan and Attic comedy. With the establishment of Christianity as the official religion of the Greeks, Ribaldry was persecuted as a way of speaking and behavior in general, but managed to survive through the preservation of traditions associated primarily with the carnival.Besides, Ribaldry was maintained and propagated as a way of linguistic expression, particularly in speech, due to the psychological needs of the users.Ribaldry is developed according the general norms of word production and, with the introduction of stereotypical forms of offensive phrases through daily use, although as behavior, it is generally frowned upon to a greater or lesser degree, depending on the visual and ideological, social, and religious backgrounds of people, both users, and non users.The result of all these factors is, that today Ribaldry is a widespread and almost daily way of both, linguistic and social behavior, occurring mainly in the oral formulation of any kind.In this research, in addition to the methodological tools of Folklore, some Statistical methods are also used, in order to allow for the possibility of some kind of generalizing according to the findings, for the entire population. This is very important, because it demonstrates that the statistical tools can be used in a very effective way, in monothematic researches included in the various fields of the social sciences.

Σκοπός της παρούσας διδακτορικής διατριβής είναι η μελέτη της εξέλιξης της αθυροστομίας από την εμφάνισή της ως τις μέρες μας, αλλά και η ανίχνευση των αιτιών που οδήγησαν στις όποιες μεταβολές του χαρακτήρα και της λειτουργικότητάς της. Ταυτόχρονα, η παρούσα μελέτη λειτούργησε ως τρόπος πειραματισμού και ελέγχου σε μεθοδολογικό επίπεδο, της χρήσης μη λαογραφικών εργαλείων και συγκεκριμένα της χρήσης εργαλείων δανεισμένων από τη Στατιστική επιστήμη, ως προς την αποδοτικότητα και τη λειτουργικότητά τους σε μονοθεματικές λαογραφικές έρευνες, οι οποίες σχετίζονται με μεγάλες ή πολύ μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες, ξεπερνώντας τα στενά όρια ενός τοπικού εθίμου.Η Αθυροστομία, κοινός τόπος στην Ελληνική γλώσσα από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας, έχει εξελιχθεί και μετασχηματισθεί, όχι μόνο λεξιλογικά, αλλά και λειτουργικά. Ο αρχικός της προορισμός ήταν κατεξοχήν γονιμικός – ευετηρικός και αποτελούσε αναπόσπαστο κομμάτι λατρευτικών τελετών προς τιμή των γονιμικών θεοτήτων και κυριότατα του Διονύσου. Με την πάροδο όμως του χρόνου έγινε οργανικό μέρος της καθημερινότητας, εντάχθηκε λειτουργικά στο θέατρο, μέσω του Μεγαρικού σκώμματος και της Αττικής κωμωδίας. Στη συνέχεια, και με την επικράτηση του Χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας των Ελλήνων, διώχθηκε ως τρόπος ομιλίας και συμπεριφοράς γενικότερα, ωστόσο κατάφερε να επιβιώσει μέσω της διατήρησης των εθίμων που σχετίζονται κατά κύριο λόγο με την Αποκριά. Εκτός των παραπάνω, η αθυροστομία διατηρήθηκε και διαδόθηκε ως τρόπος γλωσσικής έκφρασης, περισσότερο στον προφορικό λόγο, κατά κύριο λόγο εξαιτίας των ψυχολογικών και κοινωνικών αναγκών των χρηστών της.Εξελίχθηκε στο επίπεδο της παραγωγής λέξεων και της καθιέρωσης στερεότυπων υβριστικών φράσεων και χειρονομιών μέσω της καθημερινής τριβής και διάδοσης, παρά το ότι ως συμπεριφορά είναι γενικώς κατακριτέα σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, ανάλογα με την οπτική και το ιδεολογικό, κοινωνικό, θρησκευτικό υπόβαθρο των ανθρώπων, τόσο των χρηστών, όσο και των υπολοίπων.Αποτέλεσμα όλων αυτών των παραγόντων είναι, φτάνοντας στο σήμερα, η αθυροστομία να είναι ένας διαδεδομένος και σχεδόν καθημερινός τρόπος γλωσσικής και κοινωνικής συμπεριφοράς, εμφανιζόμενος κατά κύριο λόγο στην προφορική διατύπωση κάθε είδους.Στην παρούσα έρευνα, εκτός των μεθοδολογικών εργαλείων της Λαογραφίας, όπως είναι οι επιτόπιες καταγραφές και οι συνεντεύξεις, αξιοποιήθηκαν και εργαλεία δανεισμένα από τη Στατιστική επιστήμη, προκειμένου να καταστεί δυνατή η δυνατότητα γενίκευσης των συμπερασμάτων στο σύνολο του πληθυσμού.