Ο Ιμπρεσιονισμός του αισθητισμού:: η αναπαράσταση (της εντύπωσης) στα νεοελληνικά αισθητιστικά έργα (τέλος 19ου-αρχή 20ου αι.)

Abstract

In this thesis, we attempted an interdisciplinary approach between the prose of Modern Greek Literature of Aestheticism and the paintings of Impressionism, as these developed in Greece, with Impression being the major axis of interest in our comparison. In the analysis and interpretation we attempted, we focused on the literary and artistic processes of the representation of the impression, and the methodological axes of reference in this interdisciplinary comparison, were the conceptual approach, the co-examination of the literary and artistic works on the basis of their synthetic parameters, and the historical / notional nature of these works.The starting point in our approach was impression as the conceptual, aesthetic and artistic dominant in Aestheticism and viewed through its analogy with Impressionism; the function of impression was comparatively examined in the context of Aestheticism and Impressionism, and was defined according to the following scheme: impression is triggered at a fleeting moment of a powerful visual experience originating from Nature, which mobilizes a series of superfluous sensations of extreme emotional character – the ultimate peak in the intensity scale of emotion is Love and Hedonic Thrill.On the basis of the aforementioned scheme, this dissertation focused on the analysis and interpretation of the processes for artistic rendering of impression as attributed in the thematic, narrative and rhythmic organization of the texts, taking into account the proportional correlations of the latter with the elements of organisation identified in the paintings; these proportional correlations were fuelled by the co-evaluation of the terms of synthesis, per se, of the texts (Aestheticism) and paintings (Impressionism), as well as by their distinctive signification (etiquette / historicity).

Στην παρούσα διατριβή επιχειρήθηκε μια διακαλλιτεχνική προσέγγιση της πεζογραφίας του νεοελληνικού Αισθητισμού με την ζωγραφική του Ιμπρεσιονισμού, όπως ο τελευταίος αναπτύχθηκε στην Ελλάδα, με την εντύπωση να αποτελεί τον άξονα εστίασης των εξειδικευμένων αυτών διακαλλιτεχνικών αναφορών. Κατά την ανάλυσή και ερμηνεία των έργων, το ερευνητικό ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στις λογοτεχνικές και καλλιτεχνικές εκείνες διεργασίες της αναπαράστασης της εντύπωσης, με μεθοδολογικούς άξονες αναφοράς στη διακαλλιτεχνική αυτή συγκριτολογική εξέταση, την εννοιολογικού τύπου προσέγγιση, τη συνθεώρηση αντιστοιχούντων καλλιτεχνικών μεγεθών στη βάση των ίδιων των παραμέτρων σύνθεσής τους, και την ιστορικότητα/ειδολογικότητα των μεγεθών αυτών. Αφετηρία στην προσέγγισή αυτή ήταν η εντύπωση ως εννοιολογική, αισθητική και καλλιτεχνική κατηγορία με δεσπόζοντα ρόλο στον Αισθητισμό και θεωρημένη μέσα από την αναλογία της με τον Ιμπρεσιονισμό. Η λειτουργία της εντύπωσης εξετάστηκε συγκριτολογικά στο πλαίσιο όσων ζητημάτων καλλιτεχνικής μορφοποίησης έθετε ο Αισθητισμός και ο Ιμπρεσιονισμός και ορίστηκε σύμφωνα με το ακόλουθο σχήμα: η εντύπωση αφορμάται από τη φευγαλέα στιγμή ενός ισχυρού οπτικού βιώματος προερχόμενου από τη Φύση, το οποίο κινητοποιεί για τον παραλήπτη μια ροή επαλλήλων αισθήσεων με εξαιρετικά δραστικό συγκινησιακό φορτίο· απώτερο σημείο αναφοράς στην κλίμακα έντασης αυτού του φορτίου, είναι ο Έρωτας και η Ηδονή. Στη βάση αυτού του σχήματος για τον ορισμό της εντύπωσης, η παρούσα διατριβή στράφηκε στην ανάλυση και ερμηνεία των διεργασιών για την καλλιτεχνική απόδοση της εντύπωσης όπως αποτυπώνονται στη θεματική, αφηγηματική και ρυθμική οργάνωση των κειμένων, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη τους αναλογικούς συσχετισμούς των τελευταίων με την ζωγραφική. Οι αναλογικοί αυτοί συσχετισμοί τροφοδοτήθηκαν από τη συνθεώρηση των ίδιων των όρων σύνθεσης των αναλογούντων μεγεθών πεζογραφίας (Αισθητισμός) και ζωγραφικής (Ιμπρεσιονισμός) όπως και από το ιδιαίτερο σε κάθε περίπτωση ειδολογικό πρόσημό τους (ειδολογικότητά/ιστορικότητα).