Η θεσμική διάσταση της εκμετάλλευσης των υποθαλασσίων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Κασπία

Abstract

In chapter A the specific geological characteristics of the North and South Caspian Basin are presented, along with the main characteristics of research, development, production and export of the hydrocarbons. Later, there is a general presentation and analysis of the big oil and gas offshore fields, that became the subject of the signature of Production Sharing Agreements, as well as the future prospects of oil and gas development in the Caspian Sea.In chapter B, there is a thorough analysis of the geophysical, environmental and economic characteristics of the coastal zones of the five littoral states of the Caspian Sea, with a particular emphasis on the Caspian Economic Hinterland- CEH of the five.In chapter C, the legal issue of the legal status of the Caspian is presented and analyzed. In sub- chapter 1 there is a historical background analysis dating up to the dissolution of the FSU in 1990. In sub- chapter 2 the legal framework off the present negotiations between the Caspian- 5 is analyzed, from 1991 until today, on the basis of the UNCLOS (1982). There is also the argumentation whether the Caspian is a sea or a lake and a thorough presentation of the five national positions regarding the future legal status of the Caspian. Special emphasis is attributed on the Russian national position, which includes the modified medium line, which became the basis of the current legal negotiations. In sub- chapter 3 the bilateral and trilateral protocols among Russia, Azerbaijan and Kazakhstan are analyzed, their content and the effects of their adoption.In chapter D, the overall contractual framework of hydrocarbons research and development is presented and the 4 contractual types of offshore field development are comparatively analyzed: concession, production sharing, service and joint venture. Then, the writing is focused on the PSA- production sharing agreement, its module of functioning, the tax model, each phase of implementation as well as the way this contractual type serves the contradictory interests of the State and the foreign investing company or consortium.In chapter E, the application of the PSA in the offshore field development in Azerbaijan and Kazakhstan is presented and thoroughly analyzed. More in particular, it is explained and argued why the PSA in Azerbaijan is considered as a success story and its main characteristics. In comparison with Kazakhstan, where there have been problems relating with the revisory and intervening energy policy of the government and the Nazarbayev regime and how in 2009 the legal form of the PSA was abandoned in Kazakhstan. In both cases, the role and the participation form of the two state energy companies Socar and KMG are comparatively analyzed.Last, in chapter ST there is the comparative analysis of the application of the PSA in Azerbaijan and Kazakhstan, the differences and the new Excess Profit Tax- EPT system that was introduced and is applied in Kazakhstan. The main conclusion of the phd is that the adoption of a stable, from point of view time, economy, tax and law, contractual type of field development, like Azerbaijan did, represents the best and biggest guarantee for the foreign investing companies.

Στο Κεφάλαιο Α, στην εισαγωγή παρουσιάζονται τα ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά της Βόρειας και της Νότιας Λεκάνης της Κασπίας, καθώς και τα βασικά γνωρίσματα, που χαρακτηρίζουν την έρευνα, παραγωγή, ανάπτυξη και εξαγωγή των υδρογονανθράκων. Στη συνέχεια, αναλύονται και παρουσιάζονται σε χάρτες τα μεγάλα υποθαλάσσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, τα οποία αποτέλεσαν το αντικείμενο των συμβάσεων διανομής της παραγωγής (Production Sharing Agreement- PSA) και οι προοπτικές της έρευνας για το μέλλον.Στο Κεφάλαιο Β αναλύονται ενδελεχώς τα γεωφυσικά, περιβαλλοντικά και οικονομικά χαρακτηριστικά των παράκτιων ζωνών της Κασπίας, με ιδιαίτερη έμφαση στις παράκτιες οικονομικές ζώνες (Caspian Economic Hinterland- CEH) των πέντε κρατών της Κασπίας. Στο Κεφάλαιο Γ παρουσιάζεται και αναλύεται το θέμα του νομικού καθεστώτος της Κασπίας. Στο πρώτο υποκεφάλαιο συντελείται μία ενδελεχής ιστορική αναδρομή μέχρι και τη διάλυση της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. το 1990, συνεπεία της οποίας ανέκυψε το νομικό κενό. Στο δεύτερο υποκεφάλαιο παρουσιάζεται το νομικό πλαίσιο των διαπραγματεύσεων μεταξύ των πέντε νέων κρατών από το 1991 μέχρι και σήμερα, επί τη βάσει της Σύμβασης για το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας (1982), ήτοι η επιχειρηματολογία λίμνη ή θάλασσα και αναλύεται η εθνική θέση του κάθε παράκτιου κράτους ξεχωριστά καθώς και οι λόγοι υιοθέτησης της κάθε εθνικής θέσης. Ιδιαίτερη ανάλυση γίνεται για τη ρωσική εθνική θέση και την εφαρμογή της αρχής της «παραλλαγμένης μέσης γραμμής», η οποία αποτέλεσε εξαρχής τη βάση των συνομιλιών τόσο σε διμερές όσο και σε πενταμερές επίπεδο. Στο τρίτο υποκεφάλαιο παρουσιάζονται και αναλύονται τα πρωτόκολλα (τρία διμερή και ένα τριμερές) μεταξύ Ρωσίας, Αζερμπαϊτζάν και Καζακστάν, το περιεχόμενό τους και η συλλογιστική πίσω από την υιοθέτησή τους.Στο Κεφάλαιο Δ παρουσιάζεται καταρχήν το εν γένει συμβατικό πλαίσιο έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων και στη συνέχεια αναλύονται, ξεχωριστά και συγκριτικά, οι διεθνείς συμβατικοί τύποι έρευνας και εξόρυξης υποθαλασσίων κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου: σύμβαση παραχώρησης (concession), σύμβαση διανομής της παραγωγής (production sharing), σύμβαση παροχής υπηρεσιών (service) και μικτή επιχείρηση (joint venture). Στη συνέχεια, η εργασία επικεντρώνεται ειδικότερα στον συμβατικό τύπο του Production Sharing Agreement (PSA) και αναλύεται ενδελεχώς ο τρόπος λειτουργίας, το κάθε στάδιο εφαρμογής της σύμβασης, το φορολογικό μοντέλο με παράθεση των αντίστοιχων πινάκων και γραφημάτων, καθώς και πώς ο συμβατικός αυτός τύπος εξυπηρετεί τα κατεξοχήν αντικρουόμενα συμφέροντα κράτους και επενδύτριας κοινοπραξίας.Στο Κεφάλαιο Ε γίνεται η παρουσίαση της εφαρμογής του συμβατικού τύπου του PSA στην εκμετάλλευση των υποθαλασσίων κοιτασμάτων του Αζερμπαϊτζάν και του Καζακστάν ειδικότερα. Συγκεκριμένα, αναλύεται ενδελεχώς και εμπεριστατωμένα το μοντέλο PSA του Αζερμπαϊτζάν και αποδεικνύεται με επιχειρηματολογία γιατί αυτό το μοντέλο θεωρείται διεθνώς επιτυχημένο και προτιμάται από τις ξένες επενδύτριες εταιρείες . Στη συνέχεια, παρουσιάζεται η εφαρμογή του PSA στο Καζακστάν, τα προβλήματα, που ανέκυψαν εξαιτίας της αναθεωρητικής και επεμβατικής πολιτικής της κυβέρνησης και του καθεστώτος Nazarbayev και πώς οδηγηθήκαμε το 2009 στην εγκατάλειψη του συμβατικού αυτού τύπου από πλευράς Καζακστάν. Και στις δύο περιπτώσεις, αναλύεται ο ρόλος και η μορφή ανάμειξης των δύο κρατικών ενεργειακών εταιρειών των δύο χωρών, Socar και KMG.Τέλος, στο Κεφάλαιο ΣΤ συντελείται η συγκριτική ανάλυση της εφαρμογής του συμβατικού τύπου του PSA στο Αζερμπαϊτζάν και στο Καζακστάν, ήτοι οι διαφορές μεταξύ του μοντέλου PSA του Αζερμπαϊτζάν και του μοντέλου φορολόγησης ΕΡΤ- Excess Profit Tax, που εφαρμόστηκε στο Καζακστάν. Ως βασικό συμπέρασμα της διατριβής προκύπτει ότι η υιοθέτηση ενός σταθερού, από χρονικής, οικονομικής, φορολογικής και νομικής άποψης, μοντέλου συμβολαίου, όπως έκανε το Αζερμπαϊτζάν, αποτελεί τη μεγαλύτερη εγγύηση για τις ξένες εταιρείες για να επενδύσουν στα κοιτάσματα μιας τρίτης χώρας.