Μέσα από τα μάτια της γάτας: μια διαπολιτισμική προσέγγιση της εικόνας της γάτας σε σχέση με τα κοινωνικά στερεότυπα στην ελληνική και ισπανόφωνη παιδική λογοτεχνία

Abstract

The aim of the present thesis is the comparative study of the cat image as constructed in literary texts of Children’s Literature in Greek and Spanish. The thesis subscribes to the research field of Animal Studies, according to which studied the literary representation of the cat by an intercultural approach. Based on the theory of Children’s Literature and through the perspective of Comparative Children’s Literature for the literary image, the cat was examined, diachronically and synchronically, as a cultural artifact. Diachronically, research was conducted on the transcendent historical presence of cat stories, while, at the same time, the relation of the cat with the human societies was examined. Synchronically, literary texts of published children’s books from Greece, Spain and Spanish-speaking America were compared. Categories related to name, physical appearance, gender, behavior and function of literary cat characters, as appeared in texts, were aggregated and analyzed thoroughly. The stereotyped variants which organize the literary representation and define the possible reader’s perception of the cat image in texts for non adult readers were identified by the application of the textual analysis methods of Imagology. The results were compared, organized and classified by language, country and readers’ age groups. Further, the common elements and differences in the cat image between the distinct cultural frames were located. Finally, complete and substantiated conclusions on dominant social stereotypes in Greek, Spanish and Spanish-speaking societies concerning the popular although mysterious pet were presented.

Σκοπός της διατριβής είναι η συγκριτική μελέτη της εικόνας της γάτας όπως αυτή διαμορφώνεται σε κείμενα παιδικής και εφηβικής λογοτεχνίας στην ελληνική και ισπανική γλώσσα. Η διατριβή εντάσσεται στο πεδίο μελετών των Σπουδών περί Ζώων, στα πλαίσια του οποίου μελέτησε την λογοτεχνική αναπαράσταση της γάτας μέσα από ένα διαπολιτισμικό πρίσμα. Σύμφωνα με την θεωρία της Παιδικής Λογοτεχνίας και μέσα από την οπτική της Συγκριτικής Παιδικής Λογοτεχνίας για την λογοτεχνική εικόνα, εξετάστηκε η γάτα ως πολιτισμική κατασκευή τόσο σε διαχρονικό όσο και σε συγχρονικό επίπεδο. Σε διαχρονικό επίπεδο, διερευνήθηκε η ιστορική διαδρομή των ιστοριών με γάτες, ενώ, παράλληλα, εξετάστηκε η σχέση της γάτας με τις ανθρώπινες κοινωνίες. Σε συγχρονικό επίπεδο, συγκρίθηκαν κείμενα από εκδόσεις παιδικών και εφηβικών βιβλίων από την Ελλάδα, την Ισπανία και την ισπανόφωνη Αμερική. Εξετάστηκαν διεξοδικά κατηγορίες σχετικές με το όνομα, τα εξωτερικά χαρακτηριστικά, το φύλο, την συμπεριφορά και τη λειτουργία των λογοτεχνικών χαρακτήρων της γάτας, όπως παρουσιάζονται στα κείμενα. Με την εφαρμογή των μεθόδων κειμενικής ανάλυσης της Πολιτισμικής Εικονολογίας προσδιορίσθηκαν οι στερεοτυπικές παράμετροι οι οποίες οργανώνουν την λογοτεχνική αναπαράσταση και διαμορφώνουν την αναγνωστική πρόσληψη της εικόνας της γάτας σε κείμενα που απευθύνονται σε μη ενήλικους αναγνώστες. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν, οργανώθηκαν και ταξινομήθηκαν ανά γλώσσα, χώρα και αναγνωστική ηλικία. Στη συνέχεια, εντοπίστηκαν τα κοινά στοιχεία και οι διαφορές στην εικόνα της γάτας ανάμεσα στα διαφορετικά πολιτισμικά πλαίσια. Τελικώς, παρουσιάστηκαν ολοκληρωμένα και εμπεριστατωμένα συμπεράσματα σχετικά με τα κοινωνικά στερεότυπα που κυριαρχούν στην ελληνική, στην ισπανική και στις ισπανόφωνες κοινωνίες και τα οποία αφορούν στο δημοφιλές αλλά και μυστηριώδες κατοικίδιο.