Επίδραση της αντικαταθλιπτικής αγωγής στη λειτουργική κατάσταση, την ποιότητα ζωής και βιοχημικούς και ηχωκαρδιογραφικούς δείκτες σε ασθενείς με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια και κατάθλιψη

Abstract

Background: Depression is a common comorbid condition in chronic heart failure (CHF) patients. Various pathopyshiologic mechanisms have been proposed that link these two syndromes. The effect of antidepressive treatment in CHF patients with depression has not been extensively studied.Objective / Aim: This study investigates the plasma levels of markers of inflammation, oxidative stress markers and cell adhesion molecules in depressed CHF patients as well as the effects of antidepressant treatment with Sertraline on these markers in the same patient population. Population and Methods: Patients with positive depression screening [Beck Depression Inventory (BDI) score >10 and/or Zung Self rating Depression Scale (Zung SDS) >40] underwent a psychiatric interview. Patients newly diagnosed as depressed, received pharmacological treatment with Sertraline for three months (arm A) and were compared with those who did not comply with the antidepressant treatment (arm B). Markers of oxidative stress such as malondialdehyde (MDA) and protein carbonyls (PC), and nitrosative stress [nitrotyrosine (NT)] were also assessed at baseline and 3 months later. Also, cell adhesion molecules intracellular adhesion molecule 1 (ICAM-1) and vascular adhesion molecule 1 (VCAM-1) were assessed in a number of the study group patients. Results: Fifty-two out of 254 screened hospitalized CHF patients were diagnosed as depressed. Depressed patients had significantly higher levels of MDA compared to age- and gender-matched non-depressed patients (n=40) (3.2 ± 2.0 vs 2.8 ± 3.8 μmol/lt, p=0.02). Twenty-eight patients received Sertraline (arm A), while 24 refused to receive anti-depressant treatment on the top of optimal heart failure treatment (arm B). While baseline levels of MDA, PC and NT in arm A and arm B did not differ significantly (p>0.05), only arm A patients demonstrated a significant reduction on MDA (F=4.657, p=0.037), while arm B patients demonstrated no change after three months. Concerning the examined scores, arm A patients had a decrease in BDI score (23 ± 11 vs 19 ± 12, p=0.015), while arm B patients had no change in BDI score at follow-up (p>0.05). Arm A had an increase in 6-min walking distance (291 ± 110 vs 361 ± 87 meters, p=0.02), while arm B experienced no change in this parameter (p>0.05). Furthermore, in a subpopulation of 25 depressive patients, blood samples for measurement of cell adhesion molecules ICAM-1 and VCAM-1 were obtained and analyzed before and after SSRI administration (n= 13) or standard heart failure treatment alone (n=12). It was shown that Sertraline administration for 3 months was associated with a decrease of ICAM-1 and VCAM-1 serum levels in comparison to untreated patients (change in ICAM-1: -20% vs +23%, F=5.24 p=0.028, change in VCAM-1: -20% vs +17%, F=4.54 p=0.04). Conclusions: Increased oxidative stress may play a critical role in the pathophysiology of depression in CHF. Treatment with Sertraline improves depressive symptoms and reduces plasma markers of lipid peroxidation in depressed CHF patients. Furthermore, it exerts a beneficiary action on inflammation and endothelial function leading to a decrease in cell adhesion molecule expression and improvement in exercise capacity in treated patients.

Εισαγωγή: Η κατάθλιψη αποτελεί συχνή συννοσηρότητα σε ασθενείς που πάσχουν από χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (ΧΚΑ). Έχουν προταθεί διάφοροι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί που συνδέουν τα δύο σύνδρομα. Η επίδραση της αντικαταθλιπτικής αγωγής σε ασθενείς με ΧΚΑ και κατάθλιψη δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.Σκοπός: Στην παρούσα μελέτη ερευνήθηκαν τα επίπεδα στο αίμα δεικτών φλεγμονής, δεικτών οξειδωτικού στρες και μορίων κυτταρικής προσκόλλησης σε ασθενείς με κατάθλιψη και ΧΚΑ, και αξιολογήθηκε η επίδραση της αντικαταθλιπτικής θεραπείας με Σερτραλίνη, έναν εκλεκτικό αναστολέα επαναπρόσληψης της σεροτονίνης, στον υπό μελέτη πληθυσμό.Υλικό – Μέθοδοι: Ασθενείς με ΧΚΑ και θετικά ευρήματα σε διαγνωστικό έλεγχο για παρουσία καταθλιπτικής συνδρομής [Beck Depression Inventory (BDI) score >10 και/ή Zung Self rating Depression Scale (Zung SDS) >40] υπεβλήθησαν σε ψυχιατρική συνέντευξη. Οι ασθενείς που πρωτοδιαγνώσθηκαν με κατάθλιψη έλαβαν φαρμακευτική αγωγή με Σερτραλίνη για τρεις μήνες (Ομάδα Α) και συγκρίθηκαν με ασθενείς που δεν συμμορφώθηκαν με την προτεινόμενη αγωγή (Ομάδα Β). Μετρήθηκαν δείκτες οξειδωτικού στρες, συμπεριλαμβανομένου της μηλονικής δυαλδεΰδης (MDA), των πρωτεϊνικών καρβονυλίων (PC) και της νιτροτυροσίνης (NT). Επιπλέον σε έναν αριθμό των υπό μελέτη ασθενών μετρήθηκαν τα επίπεδα των μορίων κυτταρικής προσκόλλησης διακυτταρικό μόριο προσκόλλησης 1 (ICAM-1) και αγγειακό μόριο προσκόλλησης 1 (VCAM-1).Αποτελέσματα: Πενήντα δύο από τους 254 ασθενείς με ΧΚΑ που υπεβλήθησαν σε διαγνωστικό έλεγχο διαγνώσθηκαν με παρουσία κατάθλιψης. Οι καταθλιπτικοί ασθενείς εμφάνιζαν σημαντικά υψηλότερα επίπεδα MDA σε σύγκριση με σταθμισμένους για την ηλικία και το φύλο μη-καταθλιπτικούς ασθενείς με ΧΚΑ (n=40) (3,2 ± 2,0 έναντι 2,8 ± 3,8 μmol/lt, p=0,02). Εικοσιοκτώ ασθενείς έλαβαν Σερτραλίνη (Ομάδα Α), ενώ 24 ασθενείς αρνήθηκαν να λάβουν αντικαταθλιπτική αγωγή επιπλέον της βέλτιστης αγωγής για την αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας (Ομάδα Β). Αν και τα αρχικά επίπεδα της MDA, των PC και της NT δεν διέφεραν ανάμεσα στις δύο ομάδες (p>0,05), μόνο οι ασθενείς της ομάδας Α εμφάνισαν σημαντική μείωση των επιπέδων της MDA (F=4,657, p=0,037), ενώ οι ασθενείς της ομάδας Β δεν εμφάνισαν μεταβολή μετά από τρεις μήνες. Όσον αφορά στα σκορ της κατάθλιψης, οι ασθενείς της ομάδας Α εμφάνισαν μείωση του BDI σκορ (23 ± 11 έναντι 19 ± 12, p=0,015), ενώ οι ασθενείς της ομάδας Β δεν εμφάνιζαν μεταβολή στο BDI στην επαναξιολόγηση (p>0,05). Οι ασθενείς της ομάδας Α επέδειξαν αύξηση της απόστασης βάδισης 6 λεπτών (291 ± 110 έναντι 361 ± 87 μέτρων, p=0,02), ενώ οι ασθενείς της ομάδας Β δεν εμφάνιζαν μεταβολή σε αυτή την παράμετρο (p>0,05). Επιπλέον, σε έναν υποπληθυσμό 25 καταθλιπτικών ασθενών αναλύθηκαν δείγματα ορού για μέτρηση των μορίων κυτταρικής προσκόλλησης ICAM-1 και VCAM-1 πριν και μετά τη θεραπεία με Σερτραλίνη (n= 13) ή με την καθιερωμένη θεραπεία καρδιακής ανεπάρκειας μόνο (n=12). Φάνηκε ότι η χορήγηση Σερτραλίνης για 3 μήνες σχετιζόταν με ελάττωση των επιπέδων ICAM-1 και VCAM-1 στον ορό σε σχέση με ασθενής που δεν έλαβαν αντικαταθλιπτική αγωγή (μεταβολή για το ICAM-1: -20% έναντι +23%, F=5,24, p=0,028, μεταβολή για το VCAM-1: -20% έναντι +17%, F=4,54, p=0,04).Συμπεράσματα: Τα αυξημένα επίπεδα οξειδωτικού στρες πιθανώς παίζουν σημαντικό ρόλο στην παθοφυσιολογία της κατάθλιψης σε ασθενείς με ΧΚΑ. Η αντικαταθλιπτική αγωγή με Σερτραλίνη βελτιώνει την καταθλιπτική συμπτωματολογία και ελαττώνει τα επίπεδα δεικτών υπεροξείδωσης λιπιδίων στο πλάσμα καταθλιπτικών ασθενών με ΧΚΑ. Επιπλέον, ασκεί ευνοϊκή επίδραση στη φλεγμονή και στην ενδοθηλιακή λειτουργία οδηγώντας σε ελάττωση της έκφρασης των επιπέδων μορίων κυτταρικής προσκόλλησης και βελτίωση της ικανότητας προς άσκηση των υπό θεραπεία ασθενών.