Οι σκηνοθεσίες των έργων του Luigi Pirandello στην ελληνική σκηνή από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έως το τέλος του 20ού αιώνα

Abstract

This project constitutes a synthetical essay of performance analysis, in which the directions of the plays of Luigi Pirandello in the Greek scene are examined, from the Second World War to the first decade of 2000, recording the course of the art of direction regarding the perception and the development of the theater of Pirandello in our country. The essay was developed historically, examining and analyzing the data of the era of every performance, and also synchronically, by translating them and including them in a more general context of aesthetic choices, which is formed in accordance with the development of theater, during the last century and with the differentiation in terms of the usage and the signs’ meaning of a performance.The analysis of the performances was developed according to Partrice Pavis’ reformed questionnaire, with the additions which Herman Altena and Platon Mavromoustakos made, which constitutes an essential way of approach and analysis of the semiotic systems, and a unique handbook as much for the apprehension of the individual signs of a performance, as also for its overall effect. The analytic questionnaire was reformed in order to achieve a more global presentation and was divided in the following categories: Text, Dramatic-Theatrical space and Scenography, Scene Objects, Lighting, Rhythms and Performance Timing, Music, Costumes- Make-up, General Characteristics and aesthetic and cultural principles of the performance. The research and the analysis were based on historical sources such as theater programs, scene books, publications, critical interviews, articles etc, and mainly on archives of audiovisual stuff such as photographs, videos, sound recordings, scenographic scale models and personal accounts. In the essay the performances of the professional theater exclusively are analyzed and out of the overall 108 performances the selected 40 are performances by directors who left their mark on the artistic life of this country, directors who introduced new elements with their directions or who introduced unplayed works of the Sicilian author in the dramatology of the Greek theater. The directors, whose performances are analyzed, alphabetically are the following: Jane Howell, Minos Volanakis, Vasilis Diamantopoulos, Spiros Evagelatos, Yannis Iordanidis, Mihalis Kakoyannis, Socrates Karantinos, Karolos Koun, Minas Konstantopoulos, Yorgos Lazanis, Dimitris Mavrikios, Kostis Mihaelides, Periklis Moustakis, Kostas Bakas, Dimitris Mirat, Vasilis Papavasiliou, Thanasis Papageorgiou, Marietta Rialdi, Alexis Solomos, Leonidas Trivizas, Titos Farmakis, Nikos Haralambous.

Το παρόν πόνημα αποτελεί μια συνθετική μελέτη ανάλυσης παράστασης, στην οποία εξετάζονται οι σκηνοθεσίες των έργων του Luigi Pirandello στην ελληνική σκηνή, από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι και την πρώτη δεκαετία του 2000, καταγράφοντας την πορεία της σκηνοθετικής τέχνης στον τομέα της πρόσληψης και της εξέλιξης του πιραντελλικού θεάτρου στον τόπο μας. Η μελέτη αναπτύχθηκε ιστορικά, εξετάζοντας και αναλύοντας τα δεδομένα της εποχής κάθε παράστασης, αλλά και συγχρονικά, μεταφράζοντάς τα και εντάσσοντάς τα σε ένα γενικότερο πλαίσιο αισθητικών επιλογών, που διαμορφώνεται σύμφωνα με την εξέλιξη του θεάτρου κατά τον τελευταίο αιώνα και με τη διαφοροποίηση ως προς τη χρήση και τη σημασία των σημείων μιας παράστασης. Η ανάλυση των παραστάσεων αναπτύχθηκε βάσει του αναμορφωμένου ερωτηματολογίου του Patrice Pavis, με τις προσθήκες των Ηerman Altena και Πλάτωνα Μαυρομούστακου, το οποίο αποτελεί ένα ουσιαστικό τρόπο προσέγγισης και ανάλυσης των σημειακών συστημάτων και μοναδικό βοήθημα τόσο για την κατανόηση των επιμέρους σημείων μιας παράστασης, όσο και του συνολικού αποτελέσματός της. Το αναλυτικό ερωτηματολόγιο αναδιαμορφώθηκε για την επίτευξη μιας σφαιρικότερης παρουσίασης και χωρίστηκε στις κατηγορίες: Κείμενο, Δραματικός - Θεατρικός χώρος και Σκηνογραφία, Αντικείμενα φροντιστηρίου, Φωτισμός, Ρυθμοί και χρόνοι της παράστασης, Μουσική, Κοστούμια - Μακιγιάζ, Γενικά χαρακτηριστικά και αισθητικές και πολιτιστικές αρχές της παράστασης. Η έρευνα και η ανάλυση βασίστηκαν σε ιστορικές πηγές: θεατρικά προγράμματα, τετράδια σκηνής, δημοσιεύματα, κριτικές συνεντεύξεις, άρθρα, κλπ. και κυρίως στα αρχεία οπτικοακουστικού υλικού: φωτογραφίες, video, ηχογραφήσεις, σκηνογραφικές μακέτες, αλλά και σε προσωπικές μαρτυρίες.Στη μελέτη αναλύονται παραστάσεις αποκλειστικά του επαγγελματικού θεάτρου και επιλέγονται, από το σύνολο των παραστάσεων, οι 40 παραστάσεις των σκηνοθετών που σηματοδότησαν την καλλιτεχνική ζωή του τόπου, που εισήγαγαν νέα στοιχεία με τις σκηνοθεσίες τους ή που εισήγαγαν άπαιχτα έργα του Σικελού συγγραφέα στο δραματολόγιο του ελληνικού θεάτρου. Οι σκηνοθέτες των οποίων οι παραστάσεις αναλύονται, αλφαβητικά είναι οι: Jane Howell, Μίνως Βολανάκης, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Σπύρος Ευαγγελάτος, Γιάννης Ιορδανίδης, Μιχάλης Κακογιάννης, Σωκράτης Καραντινός, Κάρολος Κουν, Μηνάς Κωνσταντόπουλος, Γιώργος Λαζάνης, Δημήτρης Μαυρίκιος, Κωστής Μιχαηλίδης, Περικλής Μουστάκης, Κώστας Μπάκας, Δημήτρης Μυράτ, Βασίλης Παπαβασιλείου, Θανάσης Παπαγεωργίου, Μαριέττα Ριάλδη, Αλέξης Σολομός, Λεωνίδας Τριβιζάς, Τίτος Φαρμάκης, Νίκος Χαραλάμπους.