Μετανάστευση και εργασία στη σύγχρονη Ελλάδα

Abstract

This study forms part of policy oriented studies and focuses on the examination of the key role of immigration policy and of immigrant workers’ policy in the development of social -and especially- of labour law in Greece. Through the interpretation of the quantitative and qualitative dimensions of contemporary migrations in terms of work and time as its basic axis, the role of the most important factors shaping the Greek immigration policy, in line with the broader economic and social context at every occurrence, is thoroughly analysed.An attempt of a condensed picture of the modern Greek policy concerning immigration and migrants’ employment would undoubtedly reflect the multiple versions of entrapment and unfreedom of migrants in a context of segmentation of labor law and of widespread unlawfulness. A deregulation, inequality and lawlessness complex over time determines the Greek social policy legislation and imposes, on the one hand, a swamp of immobility and deadlock, both, to migrant populations and to theoretical approaches by institutions and movements concerning international mobility and on the other hand, a static, if not photographic, reading of reality. It is the directly opposite view that is needed in order to detect the overcoming of the current labor and social crisis status. The emerging need for a holistic approach of migration in the frame of the economic crisis and memorandum regime highlights the fair regulation of work and residence of immigrants as one of the main pillars of the productive and social reconstruction of the country, focusing overall on the re-regularisation of industrial relations, on the effective combat of illegality in labor market and on the respect of fundamental social rights. The construction of such a national plan on a sectoral basis, as a new research challenge, emerges as an imminent priority for the near future in Greece, if a future for the country it is still wanted indeed.

Η μελέτη εντάσσεται στην κατηγορία των εργασιών που είναι προσανατολισμένες στις πολιτικές και επικεντρώνει στην εξέταση του ρόλου που διαδραματίζει η πολιτική για τη μετανάστευση και την εργασία των μεταναστών στην εξέλιξη της κοινωνικής και ιδιαίτερα της εργατικής νομοθεσίας στην Ελλάδα. Μέσα από την ερμηνεία των ποσοτικών και ποιοτικών διαστάσεων των σύγχρονων μεταναστεύσεων με κριτήριο την εργασία και με κεντρικό άξονα τον χρόνο, αναλύεται διεξοδικά η λειτουργία των σημαντικότερων παραγόντων διαμόρφωσης της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής, σε συνάρτηση με το ευρύτερο οικονομικό και κοινωνικό κάθε φορά πλαίσιο. Μια απόπειρα συμπυκνωμένης απεικόνισης της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής για τη μετανάστευση και την εργασία των μεταναστών θα αντικατόπτριζε, αδιαμφισβήτητα, τις πολλαπλές εκδοχές εγκλωβισμού και ανελευθερίας των μεταναστών σε ένα περιβάλλον κατάτμησης του εργατικού δικαίου και εκτεταμένης παραβατικότητας. Ένα σύμπλεγμα απορρύθμισης, ανισότητας και παρανομίας καθορίζει διαχρονικά την ελληνική κοινωνική πολιτική επιβάλλοντας, αφενός, ένα τέλμα ακινησίας και αδιεξόδου, τόσο στους ίδιους τους μεταναστευτικούς πληθυσμούς, όσο και στη θεσμική ή κινηματική θεωρητική προσέγγιση της σύγχρονης διεθνικής κινητικότητας, και αφετέρου, μια στατική, εάν όχι φωτογραφική, ανάγνωση της πραγματικότητας. Στην ακριβώς αντίστροφη οπτική ανιχνεύονται οι διέξοδοι υπέρβασης της σημερινής κρισιακής κατάστασης στο γενικότερο εργασιακό και κοινωνικό επίπεδο.Η ανακύπτουσα ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση της μετανάστευσης στο περιβάλλον της οικονομικής κρίσης και του μνημονιακού καθεστώτος αναδεικνύει τη δίκαιη ρύθμιση της εργασίας και της διαμονής των μεταναστών σε έναν από τους βασικούς πυλώνες παραγωγικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης της χώρας, με επίκεντρο την εν γένει επαναρρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, την αποτελεσματική καταπολέμηση της παραβατικότητας στην αγορά εργασίας και τον σεβασμό των θεμελιωδών κοινωνικών δικαιωμάτων. Η εξειδίκευση ενός τέτοιου σχεδίου εθνικής ανασύνταξης με κλαδικό πρόσημο, σαν μια νέα μελετητική πρόκληση, λαμβάνει κατεπείγοντα χαρακτήρα στο εγγύς μέλλον στην Ελλάδα, αν θέλει να έχει μέλλον η ίδια η χώρα.