Πολιτικά κόμματα: δομή, χρηματοδότηση, προβολή

Abstract

This research aims to study the structure, funding and promotion of political parties in Greece, with significant reports, comparisons and analytical tables concerning the relevant institutional legal-political framework in Europe and United States of America. The ultimate aim is to highlight the inherent weaknesses of the existing political system, comparison and exemplification of the wider geopolitical system, as well as the juxtaposition of alternative proposals for improvement and change in order to eliminate any inequality in political competition and the waking of the citizen as an active member of society. The method used to conduct the research was to study in separate pieces the origin, structure, funding, promotion and position of political parties in society, highlighting the weaknesses at each stage and the juxtaposition of alternative proposals so at each stage separately and in the aggregate at the end. The literature and the case law of all chapters are at the end of the doctoral dissertation.Political parties are important for the functioning of the regime on the one hand because they are a tool to connect the citizen to the governance bodies on the other because they form the channels through which these bodies are informed of the citizens’ requests. The party system affects the structure of the parties developed in a country. The party system depends on the specific weight of certain critical factors, but also from their interdependence. In a multiparty system is given the opportunity to various political parties to come to power, either alone or forming coalition governments. On the other side, in the one-party domination systems Duverger since 1951 integrates only one-party systems and the systems of “dominant” party. The subsequent theory added two new categories: the hegemonic party systems and “standing above party” systems. But the multiparty leads to externalize political processes. The negotiation for the creation of political compromises is made public and more openly. The corresponding processes within major parties rarely acquire the same publicity and transparency.The constitutional legislator according to the innovative provision of paragraph 2 of Article 29 of the Constitution empowered the common legislator to arrange the state funding of political parties as well as the publication of their election expenses, as well as the expenses of prospective Members. The first such law that was passed was the Law 1443/1984 . Science, case law and the political parties throughout the period spotted weaknesses themselves and made recommendations for their treatment with a view to modernizing it. These proposals formed the basis for the formulation of several of the provisions of the Law 2429/1996 . A few days before the end of the second regular session of Parliament that emerged from the elections of April 9, 2000 the Law 3023/2002 was passed. With the adoption of the Law 3023/2002 the common legislator is harmonized to the new provisions of article 29 paragraph 2 of the Constitution. From 1st January of 2016 the new Law 4304/2014 is applied that has changed signal rates provisions of the Law 3023/2002. Based on the statement of reasons what mainly lead to the drafting of this law is the involvement of political parties in major financial scandals, which highlights the legislative failure on internal governmental issues and financial control, as well as the strong need for social legitimacy.Parties also act as expressive and simultaneously modulators of a new industry, political advertising and marketing, which takes care of the communication policy of the parties to the broadcasting viewing them where is spent a big part of public money. The public broadcasting system in Greece is totally dependent on the State and the current government. Unlike other similar institutions, such as the public organization of science (universities) or art, broadcasting was never considered to be autonomous organization of the public sphere state. In Greece the flow of information during the election period is a chock conditioned field where the law imposes strict limitation of time allocated to the parties until the last second. Significant is the study of the presidential decree 26/2012 and of the judicial decision 3427/2010 of the session of the State Council. Despite that difference in the way of distribution of state funding, it is essential to become an equal allocation to all.Distributing to all parties the same amount reduces the dominance of strongest parties. A key element is the equality to the disposal of election funding in order to have really equal opportunities all parties and candidates to pass their messages, otherwise a question of authenticity, even in the expression of popular will, occurs.

Η παρούσα έρευνα έχει ως στόχο τη μελέτη της δομής, της χρηματοδότησης και της προβολής των πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα, με σημαντικές αναφορές, συγκρίσεις και αναλυτικούς πίνακες στο αντίστοιχο θεσμικό νομικό – πολιτικό πλαίσιο στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Ο απώτερος σκοπός είναι η ανάδειξη των εγγενών αδυναμιών του υπάρχοντος πολιτικού συστήματος, η σύγκριση και ο παραδειγματισμός από το ευρύτερο γεωπολιτικό περιβάλλον και η παράθεση εναλλακτικών προτάσεων βελτίωσης και αλλαγής με στόχο την εξάλειψη κάθε ανισότητας στο πλαίσιο του πολιτικού ανταγωνισμού, αλλά και την αφύπνιση του πολίτη ως ενεργού μέλους της κοινωνίας. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε για την διεξαγωγή της έρευνας ήταν η μελέτη σε ξεχωριστά μέρη της προέλευσης, της δομής, της χρηματοδότησης, της προβολής και της θέσης των πολιτικών κομμάτων στην κοινωνική πραγματικότητα, η ανάδειξη των αδυναμιών σε κάθε στάδιο και η παράθεση προτάσεων βελτίωσης τόσο σε κάθε στάδιο ξεχωριστά όσο και συνολικά στο τέλος. Η βιβλιογραφία, αρθρογραφία και νομολογία βρίσκονται στο τέλος της διατριβής. Τα πολιτικά κόμματα έχουν μεγάλη σημασία για τη λειτουργία του πολιτεύματος αφενός διότι αποτελούν μέσο διασύνδεσης του πολίτη με τους φορείς διακυβέρνησης αφετέρου διότι αποτελούν και τους διαύλους μέσα από τους οποίους οι φορείς αυτοί ενημερώνονται για τα αιτήματα των πολιτών. Το κομματικό σύστημα επηρεάζει τη δομή των κομμάτων που αναπτύσσονται σε μία χώρα. Το κομματικό σύστημα εξαρτάται από το ειδικό βάρος ορισμένων κρίσιμων παραγόντων, αλλά και από την αλληλεξάρτησή τους. Σε ένα πολυκομματικό σύστημα δίνεται η ευκαιρία σε διάφορα πολιτικά κόμματα να έρθουν στην εξουσία, είτε μόνα τους, είτε σχηματίζοντας κυβερνήσεις συνασπισμού. Από την άλλη, στα μονοκομματικής κυριαρχίας συστήματα ο Duverger το 1951 ενέτασσε μόνο τα μονοκομματικά συστήματα και τα «συστήματα κυρίαρχου κόμματος», όπως τα είχε ο ίδιος ονομάσει. Η μεταγενέστερη όμως θεωρία πρόσθεσε δύο ακόμη ενδιάμεσες κατηγορίες: τα συστήματα «ηγεμονικού» κόμματος και τα συστήματα «υπερκυρίαρχου» κόμματος. Ωστόσο, ο πολυκομματισμός οδηγεί σε εξωτερίκευση πολιτικών διεργασιών. Η διαπραγμάτευση για τη δημιουργία πολιτικών συμβιβασμών γίνεται πλέον θέμα δημόσιας διαβούλευσης. Οι αντίστοιχες διεργασίες στο εσωτερικό των μεγάλων κομμάτων σπάνια αποκτούν την ίδια δημοσιότητα και διαφάνεια.Ο συντακτικός νομοθέτης στην καινοτόμο πρόβλεψη της παρ. 2 του άρθρου 29 Συντ. εξουσιοδότησε τον κοινό νομοθέτη να οργανώσει την κρατική χρηματοδότηση των πολιτικών κομμάτων, καθώς επίσης τη δημοσιότητα των εκλογικών τους δαπανών, όπως και των υποψηφίων βουλευτών. Ο πρώτος σχετικός νόμος που ψηφίστηκε ήταν ο ν. 1443/1984 . Επιστήμη, νομολογία αλλά και οι ίδιοι οι κομματικοί σχηματισμοί καθόλη η διάρκεια της περιόδου εντόπισαν τα αδύνατα σημεία και διατύπωσαν προτάσεις για την αντιμετώπισή τους με στόχο τον εκσυγχρονισμό του. Οι προτάσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τη διαμόρφωση αρκετών από τις διατάξεις του ν. 2429/1996 . Λίγες ημέρες πριν από τη λήξη της Β΄ Τακτικής Συνόδου της Βουλής, που αναδείχθηκε από την εκλογική αναμέτρηση της 9ης Απριλίου 2000, ψηφίσθηκε ο ν. 3023/2002. Με τη θέσπιση του ν. 3023/2002, ο κοινός νομοθέτης εναρμονίζεται στη νέα διάταξη του άρθρου 29 παρ. 2 Συντ. Από 1η Ιανουαρίου του 2015 ισχύει ο νέος ν. 4304/2014, ο οποίος αλλάζει σημαντικές διατάξεις του ν. 3023/2002. Έχοντας ως βάση την αιτιολογική έκθεση του ν. 4304/2014, αυτό που κυρίως οδήγησε στην κατάρτιση του είναι η εμπλοκή πολιτικών κομμάτων σε μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει τη νομοθετική ανεπάρκεια σχετικά με ζητήματα εσωτερικής διακυβέρνησης και οικονομικού ελέγχου, αλλά και την έντονη ανάγκη κοινωνικής νομιμοποίησης.Τα κόμματα ως εκφραστές και ταυτόχρονα διαμορφωτές της κοινής γνώμης έχουν συμβάλλει στη δημιουργία ενός νέου κλάδου, της πολιτικής διαφήμισης και προβολής (political marketing), ο οποίος επιμελείται από την επικοινωνιακή πολιτική των κομμάτων έως τη ραδιοτηλεοπτική προβολή τους, στην οποία απορροφάται ένα μεγάλο μέρος δημοσίου χρήματος. Το δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό σύστημα στην Ελλάδα βρίσκεται σε πλήρη εξάρτηση από το κράτος και την εκάστοτε κυβέρνηση. Σε αντίθεση με άλλους παρόμοιους θεσμούς, όπως είναι η δημόσια οργάνωση της επιστήμης (πανεπιστήμια) ή της τέχνης, η ραδιοτηλεόραση δε θεωρήθηκε ποτέ ως αυτόνομη οργάνωση της πολιτικής δημόσιας σφαίρας. Στην Ελλάδα η ροή της πληροφορίας κατά το στάδιο της προεκλογικής περιόδου αποτελεί ένα ασφυκτικά ρυθμισμένο πεδίο, στο οποίο o νόμος επιβάλλει αυστηρή οριοθέτηση του χρόνου που διατίθεται στα κόμματα, μέχρι τελευταίου δευτερολέπτου. Σημαντική είναι η μελέτη του ΠΔ 26/2012 και της δικαστικής απόφασης 3427/2010 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας. Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο κατανομής της κρατικής χρηματοδότησης, είναι ουσιώδες να γίνει ισότιμη κατανομή σε όλα τα κόμματα.Διανέμοντας σε όλα τα κόμματα το ίδιο ποσό μειώνεται η κυριαρχία των ισχυρότερων κομμάτων. Βασικό στοιχείο είναι η ισότητα στη διάθεση των εκλογικών χορηγήσεων για να έχουν πραγματικά ίσες ευκαιρίες τα κόμματα και οι υποψήφιοι να περάσουν τα μηνύματά τους, αλλιώς τίθεται θέμα γνησιότητας στην έκφραση της λαϊκής βούλησης.