Τα μυκηναϊκά νεκροταφεία στις θέσεις Ζωητάδα και άγιος Κωνσταντίνος στην Κρήνη Πατρών

Abstract

The subject of my thesis was the study of the burial findings that came out from two Mycenaean cemeteries, located in the sites Zoitada and Agios Konstantinos Krini Patras. The thesis had two main targets: 1) to clarify issues concerning the topography, the way people lived, the economy and also the external relations of the local communities of Krini during the Mycenaean period, 2) to come to general conclusions about the topography and the social and administrative organization of the wider area of Patras.The study includes five parts, which discuss the following: 1) the aforementioned cemeteries of Krini are integrated inside their wider geographic and archaeological environment and their distinct morphology is described in detail. 2) Then follows the presentation of the excavation data, which includes description of every single tomb and also a detailed catalogue of the findings with their well-documented dating. 3) Subsequently, follows the analysis of the data, concerning the architecture of the tombs, the burial customs, the pottery and the metalwork - minor objects. 4) Consequently, through synthesis of all the data, it is attempted to form a full image of the Mycenaean habitation of the Krini area. 5) The last part includes an attempt to interpret the data, in the aspect of several theoretical approaches and also the general conclusions of the study.The main conclusions of the thesis are the following:1) The Mycenaean settlements of Krini probably had the form of small, neighboring communities, in correspondence to the clusters of the cemeteries of the area. In the same way, in the wider area around the modern city of Patras there was a grid of scattered, small and bigger communities. 2) The precious offerings of the graves indicate the existence of social stratification, but also of local leaders. On the basis of these data, we conclude that the local communities of the district of Patras had the possibility of autonomy to an unknown degree.3) The presence of some bigger or more curate tombs, which stand out of the rest, is an indication that probably there was a hierarchy of sites and topical leaders. It is also possible that there was a main control and administrative center of the wider area.4) After the crisis years at the end of LH IIIB period, begins an era of grate acne for the district of Patras and western Achaia. During the Post-palatial period social and political changes occur, since an upcoming social class of ‘warriors’ takes over the administration. In Parallel, the international interest turns to the West, while Patras acts as the ‘Gate’ to Europe.5) At the end of the Mycenaean period the peripheral settlements of Patras shrunk or were abandoned. It is possible that this phenomenon hides a kind of a gradual union and the creation of an initial city, around the modern city of Patras.

Θέμα της εργασίας μου υπήρξε η μελέτη των ταφικών ευρημάτων δύο μυκηναϊκών νεκροταφείων, που βρίσκονται στις θέσεις Ζωητάδα και Άγιος Κωνσταντίνος της Κρήνης Πατρών. Η μελέτη έθεσε ως στόχους : 1) την αποσαφήνιση θεμάτων σχετικά με την τοπογραφία, τον τρόπο ζωής των κατοίκων, την κοινωνική διαστρωμάτωση, την οικονομία και τις εξωτερικές επαφές των τοπικών οικισμών της Κρήνης κατά τη Μυκηναϊκή περίοδο και 2) την εξαγωγή γενικότερων συμπερασμάτων που αφορούν στην τοπογραφία και στην κοινωνική και διοικητική οργάνωση της ευρύτερης περιοχής των Πατρών. Η μελέτη περιλαμβάνει πέντε μέρη που πραγματεύονται τα εξής: 1) Τα δύο υπό μελέτη νεκροταφεία της Κρήνης εντάσσονται μέσα στο ευρύτερο γεωγραφικό και αρχαιολογικό τους περιβάλλον και περιγράφεται λεπτομερώς η ιδιαίτερη μορφολογία τους. 2) Ακολουθεί η παρουσίαση των ανασκαφικών δεδομένων, με την περιγραφή κάθε τάφου ξεχωριστά, που συνοδεύεται από αναλυτικό κατάλογο των ευρημάτων, καθώς και από την τεκμηριωμένη χρονολόγησή τους. 3) Ακολουθεί η ανάλυση των δεδομένων, που αφορούν στην αρχιτεκτονική των τάφων, στα ταφικά έθιμα, στην κεραμική και στη μεταλλοτεχνία-μικροτεχνία. 4) Στη συνέχεια, μέσα από τη σύνθεση όλων των δεδομένων, επιχειρείται η διαμόρφωση μιας όσο το δυνατόν πιο πλήρους εικόνας για τη μυκηναϊκή κατοίκηση της περιοχής της Κρήνης. 5) Το τελευταίο μέρος της διατριβής περιλαμβάνει την ερμηνεία των δεδομένων, υπό των πρίσμα διαφόρων θεωρητικών προσεγγίσεων. Παράλληλα, εξάγονται τα γενικά συμπεράσματα της εργασίας. Τα πιο βασικά συμπεράσματα της διατριβής είναι τα ακόλουθα :1) Οι μυκηναϊκοί οικισμοί της Κρήνης είχαν πιθανώς τη μορφή μικρών, γειτονικών κοινοτήτων, σε αντιστοιχία με τα οργανωμένα κατά συστάδες νεκροταφεία της περιοχής. Ομοίως, στην ευρύτερη περιοχή γύρω από τη σημερινή πόλη των Πατρών είχε αναπτυχθεί πλέγμα διάσπαρτων, μικρότερων και μεγαλύτερων κοινοτήτων ή κωμών. 2) Τα πολύτιμα κτερίσματα των τάφων αποτελούν ένδειξη για την ύπαρξη κοινωνικής διαστρωμάτωσης, αλλά πιθανώς και τοπικών αρχηγών/ηγετών. Βάσει των στοιχείων αυτών συνάγουμε ότι οι τοπικές κοινότητες της περιοχής των Πατρών είχαν τη δυνατότητα σχετικής αυτονομίας, σε άγνωστο βέβαια βαθμό. 3) Η ύπαρξη κάποιων μεγαλύτερων ή πιο επιμελημένων κατασκευαστικά τάφων, που ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους, αποτελεί ένδειξη ότι ενδεχομένως υπήρχε ιεραρχία θέσεων και τοπικών ηγετών. Είναι ακόμη πιθανό ότι υφίστατο κέντρο ελέγχου και διοίκησης της ευρύτερης περιοχής. 4) Μετά την κρίση του τέλους της ΥΕ ΙΙΙΒ περιόδου, ξεκινά μια εποχή μεγάλης ακμής για την περιοχή των Πατρών και της δυτικής Αχαΐας. Κατά τη Μετανακτορική περίοδο συμβαίνουν κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές, καθώς τη διοίκηση αναλαμβάνει μία ανερχόμενη κοινωνική τάξη «πολεμιστών». Παράλληλα το διεθνές ενδιαφέρον στρέφεται προς τη Δύση, ενώ η Πάτρα αποκτά τον ρόλο της «Πύλης» προς την Ευρώπη. 5) Στο τέλος της Μυκηναϊκής εποχής οι περιφερειακοί οικισμοί των Πατρών συρρικνώθηκαν πληθυσμιακά ή εγκαταλείφθηκαν. Είναι πιθανό ότι το φαινόμενο αυτό υποκρύπτει είδος σταδιακού «συνοικισμού», που οδήγησε στη δημιουργία αρχικού «άστεως» γύρω από τη σημερινή Πάτρα.