Το πλαίσιο ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού και η σύνδεσή του με τα συνέδρια: η περίπτωση του αρχαιολογικού χώρου της Δήλου και των μουσείων της Μυκόνου

Abstract

Τhis thesis investigates the prospect of cultural tourism development and the association of this continuously developing form of tourism with the increasingly developing convention tourism. Museums and archaeological sites as pillars of cultural tourism are identified and investigated in two neighboring Greek islands which attract many visitors annually, Mykonos and Delos. It is worth mentioning that the infrastructure and the cultural resources services remain very low despite the high annual number of visitors and the average tourist expenditure in region, as Delos is an unaltered cultural resource and Mykonos an island with wide annual traffic.Cultural tourism is one of the major tourism sectors. The components that comprise the concept of cultural tourism are the museums and archaeological sites, which attract a large number of tourist visitors in a country, where the latter have a cultural incentive to visit it. Subsequently, convention tourism is analyzed, which includes organising and attending conferences, lectures, seminars, exhibitions, etc. Convention tourism is closely associated with culture, because through the organization of such events, a place is best known to the general public. In Greece, convention tourism is thriving, even though it lacks the appropriate infrastructures, such as a major international convention center in the capital.Then, cultural tourism in Greece is analysed, where room for improvement is identified because even though advantages and disadvantages of attracting tourist visitors are known, there are missing elements such as lack of infrastructure and personnel, proper organization of cultural centers and the inadequacy financial resources. Subsequently, the market of cultural tourism is analyzed, both from the supply perspective and from the demand perspective, as these two forces are necessary for the identification of incentives and trends that enhance the cultural development of a country. So I identified some important cultural management issues, especially in Greece, where there is a need to improve the quality of cultural services for tourist visitors.As for the empirical part of the dissertation, it investigates the development of cultural tourism in Greece in relation to the convention tourism and took place in the islands of Delos and Mykonos. The survey was conducted by distributing 600 questionnaires in six languages, including Greek, of which 327 were answered. The results of this analysis showed that guests said they are occasional and regular visitors of museums and historical sites during their travels, while a significant part of them is planning to participate or attend cultural events, concluding that they belong to the group of general cultural tourists. This finding is compatible with the demographic characteristics of visitors such as age, education and social level of the participants, as well as the visit motivation and source of information.The results further showed that the present cultural areas require immediate improvement actions. With respect to the archaeological site of Delos, it appeared unsatisfactory functional and easy to understand, and weaknesses were noted in 11 of the 12 dimensions examined. Regarding the museums of Mykonos, it seems that there is poor infrastructure, problematic design and low quality of museums. These findings show the need to promote a holistic upgrade both to the archaeological site and the museum.Finally, based on the results of this thesis, the research on this field is perhaps an important framework for examining the cultural and convention tourism together for future research, which will examine the way in which the cultural and convention tourism are linked. To this end, the examination of the reciprocal relationship of cultural and convention tourism should be made in areas where the conventions are more developed, so that the conclusions drawn to be useful.Keywords:Cultural tourism, museums, archaeological sites, convention tourism, museum management issues and archaeological sites, museology, Greek cultural tourism, Greek tourist product, cultural demand, cultural supply.

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή διερευνάται το πλαίσιο ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού και οι δυνατότητες σύνδεσης της διαρκώς αναπτυσσόμενης αυτής μορφής τουρισμού με τον επίσης ολοένα και αναπτυσσόμενο συνεδριακό τουρισμό. Τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι ως πυλώνες του πολιτιστικού τουρισμού εντοπίζονται και ερευνώνται σε δυο γειτνιάζοντα νησιά της Ελλάδας που προσελκύουν ιδιαίτερα μεγάλο αριθμό επισκεπτών σε ετήσια βάση, τη Μύκονο και τη Δήλο. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι οι υποδομές και υπηρεσίες των πολιτιστικών αυτών πόρων παραμένουν σε ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο παρά τον μεγάλο ετήσιο αριθμό επισκεπτών που η Δήλος, ως αυτούσιος πολιτιστικός πόρος αλλά και η Μύκονος ως νησί μεγάλης ετήσιας επισκεψιμότητας, δέχονται καθώς και τη μέση τουριστική δαπάνη στη περιοχή.Ο πολιτιστικός τουρισμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους κλάδους του τουρισμού. Οι συνιστώσες που συγκροτούν την έννοια του πολιτιστικού τουρισμού είναι τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι, που προσελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστικών επισκεπτών σε μία χώρα, όταν οι τελευταίοι έχουν κάποιο πολιτιστικό κίνητρο για να την επισκεφθούν. Ακολούθως, αναλύεται ο συνεδριακός τουρισμός, ο οποίος περιλαμβάνει τη διοργάνωση και τη παρακολούθηση συνεδρίων, διαλέξεων, σεμιναρίων, εκθέσεων κ.ά. Ο συνεδριακός τουρισμός σχετίζεται στενά με τον πολιτιστικό, διότι μέσω της διοργάνωσης τέτοιου είδους εκδηλώσεων, ένας τόπος γίνεται γνωστότερος στο ευρύ κοινό. Στην Ελλάδα, ο συνεδριακός τουρισμός είναι αναπτυγμένος, αν και απουσιάζουν οι κατάλληλες υποδομές, όπως ένα μεγάλο διεθνές συνεδριακό κέντρο στη πρωτεύουσα.Στη συνέχεια, αναλύεται ο πολιτιστικός τουρισμός στον ελλαδικό χώρο, στον οποίο εντοπίζονται περιθώρια βελτίωσης, διότι, ενώ είναι γνωστά τα μέσα και οι τρόποι προσέλκυσης τουριστικών επισκεπτών, εντούτοις λείπουν στοιχεία όπως η έλλειψη υποδομών και προσωπικού, η κατάλληλη οργάνωση των πολιτιστικών κέντρων και η ανεπάρκεια χρηματοοικονομικών πόρων. Ακολούθως, αναλύεται η αγορά του πολιτιστικού τουρισμού, τόσο από την οπτική της προσφοράς όσο και από την οπτική της ζήτησης, καθώς οι δύο αυτές δυνάμεις κρίνονται απαραίτητες για τον προσδιορισμό των κινήτρων και των τάσεων που ενισχύουν την πολιτιστική ανάπτυξη ενός τόπου. Γι' αυτό εντοπίζονται ορισμένα σημαντικά ζητήματα πολιτιστικής διαχείρισης, ιδίως στην Ελλάδα, όπου υπάρχει ανάγκη για βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων πολιτιστικών υπηρεσιών προς τους τουριστικούς επισκέπτες.Όσον αφορά το εμπειρικό μέρος της διατριβής, η διερεύνηση της ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού στην Ελλάδα σε σχέση με τον συνεδριακό τουρισμό έλαβε χώρα στα νησιά της Δήλου και της Μυκόνου. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε μέσω της διανομής 600 ερωτηματολογίων σε έξι γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής, από τα οποία απαντήθηκαν τελικά 327. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτής κατέδειξαν ότι οι επισκέπτες δήλωσαν ότι αποτελούν περιστασιακοί και τακτικοί επισκέπτες μουσείων και ιστορικών τόπων στα ταξίδια τους, ενώ παράλληλα ένα σημαντικό μέρος σκόπευε να συμμετέχει ή να παρακολουθήσει άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις, συνάγοντας ότι συγκαταλέγονται στην ομάδα των γενικών πολιτιστικών τουριστών. Η διαπίστωση αυτή συνάδει επιπρόσθετα με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των επισκεπτών όπως την ηλικιακή σύνθεση, το μορφωτικό και κοινωνικό επίπεδο των συμμετεχόντων αλλά και το κίνητρο επίσκεψης και την πηγή πληροφόρησης που επέλεξαν.Όσο για τους συνέδρους επισκέπτες, χαρακτηρίζονται από χαμηλή συχνότητα επίσκεψης πολιτιστικών πόλων έλξης, ενώ συνήθως δεν επισκέπτονται πολιτιστικούς πόλους έλξης, αν και ενδιαφέρονται για τα πολιτιστικά δρώμενα. Συνεπώς, ο πολιτιστικός και ο συνεδριακός τουρισμός μπορούν να συνδυαστούν με επιτυχία, εφόσον αφενός ληφθούν υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε επισκέπτη ενώ τα μουσεία της Δήλου και της Μυκόνου προσελκύουν άτομα, τα οποία δεν έχουν ιδιαίτερο πολιτιστικό ενδιαφέρον. Τα αποτελέσματα έδειξαν επιπλέον ότι οι υπό εξέταση πολιτιστικοί χώροι απαιτούν άμεσα βελτιωτικές δράσεις, καθώς αναφορικά με τον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου, αυτός φάνηκε να μην είναι ικανοποιητικά λειτουργικός και εύληπτος, καθώς σημειώθηκαν αδυναμίες σε 11 από τις 12 διαστάσεις που εξετάστηκαν. Αναφορικά με τα μουσεία της Μυκόνου, φαίνεται ότι υπάρχει ελλιπής υποδομή, προβληματικός σχεδιασμός και χαμηλή ποιότητα των μουσείων. Οι διαπιστώσεις αυτές προάγουν την αναγκαιότητα ολιστικής αναβάθμισης τόσο του αρχαιολογικού χώρου όσο και των μουσείων.Τέλος, με βάση τα αποτελέσματα της διατριβής αυτής, η έρευνα πάνω στο εν λόγω πεδίο έρευνας ίσως αποτελεί ένα σημαντικό πλαίσιο εξέτασης του πολιτιστικού και συνεδριακού τουρισμού από κοινού για μελλοντικές έρευνες, οι οποίες και θα εξετάζουν τον τρόπο με τον οποίο ο πολιτιστικός και ο συνεδριακός τουρισμούς συνδέονται μεταξύ τους. Για τον σκοπό αυτό, η εξέταση της αμφίδρομης σχέσης του πολιτιστικού με τον συνεδριακό τουρισμό θα πρέπει να γίνεται σε περιοχές όπου ο συνεδριακός είναι περισσότερο αναπτυγμένος, ώστε και τα συμπεράσματα που θα προκύψουν να είναι χρήσιμα.