Η δημοσιονομική αποκέντρωση στην Ελλάδα

Abstract

Despite the widespread international trend toward decentralization in Europe, Local Government in Greece had and still has one of the lower levels of Fiscal Decentralization/Autonomy in line with a high degree of dependence on the Central Government. In particular, most of the revenues of Local Government in Greece comes from grants of the Central Government and the share of own revenues to total local revenues ranging at very low levels. In recent decades, there has been witnessed a new wave toward Fiscal Decentralization across the globe (Oates 2008, Rodriguez-Pose and Sandall 2008, Dafflon 2002 & 2012, Bird & Tarasov 2004, Patsouratis 1990, as cited in Psycharis et al. 2015). This new widespread trend has triggered a corresponding surge of research regarding the criteria for the allocation of responsibilities among different tiers of government and the outcomes of such allocations on efficiency, redistribution, equity, and development (Arzaghi and Henderson 2005, Tanzi 2008, Kotsogiannis & Schwager 2008, as cited in Psycharis et al. 2015). The main objective of this study is to analyze the determinants of the degree of Fiscal Autonomy / Decentralization in Greece. Using a sample of 901 municipalities and 130 Communities for the period from 1999 to 2009, which coincides with the period of «Kapodistrias Plan» (Law. 2539/97) and by applying spatial econometric analysis techniques we concluded that socio-economic, demographic and political factors largely determine the level of Fiscal Autonomy in Greece. The results obtained from the analysis highlighted the importance of geographical conditions in a place in shaping the degree of Fiscal Autonomy / Decentralization. In particular, there are significant differences in the degree of financial autonomy across diverse geographical areas (eg insular municipalities). Another key objective of this research is to complete and update research on Fiscal Decentralization and enrich the country - level study of Fiscal Decentralization with recent contributions. The results of this research could be used in the design of the development strategy at local level and the reform of the existing Local Government system.

Στην Ευρώπη υπήρξε στο παρελθόν μια έντονη τάση προς τη Δημοσιονομική Αποκέντρωση, ωστόσο στην Ελλάδα η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.) παρουσίαζε και εξακολουθεί να παρουσιάζει, έναν από τους χαμηλότερους βαθμούς Δημοσιονομικής Αποκέντρωσης/Αυτονομίας που συμβαδίζει με έναν υψηλό βαθμό εξάρτησης από το Κεντρικό Κράτος. Ειδικότερα, το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα προέρχεται από επιχορηγήσεις του Κεντρικού Κράτους, ενώ το μερίδιο των ιδίων εσόδων προς τα συνολικά της έσοδα κυμαίνεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται μια νέα τάση προς τη Δημοσιονομική Αποκέντρωση παγκοσμίως (Oates 2008, Rodriguez-Pose and Sandall 2008, Dafflon 2002 & 2012, Bird & Tarasov 2004, Patsouratis 1990, όπως αναφέρονται στους Psycharis et al. 2015). Αυτή η νέα τάση αφορά κυρίως έρευνα αναφορικά με τα κριτήρια για την κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης, καθώς και τα αποτελέσματα αυτής της κατανομής στην αποδοτικότητα, αναδιανομή, δικαιοσύνη και στην ανάπτυξη (Arzaghi and Henderson 2005, Tanzi 2008, Kotsogiannis & Schwager 2008). Βασικός στόχος της παρούσας εργασίας είναι η διερεύνηση των προσδιοριστικών παραγόντων του βαθμού Δημοσιονομικής Αυτονομίας/Αποκέντρωσης στην Ελλάδα. Χρησιμοποιώντας ένα δείγμα 901 Δήμων και 130 Κοινοτήτων για τη χρονική περίοδο 1999-2009, που συμπίπτει χρονικά με την περίοδο εφαρμογής του Προγράμματος Καποδίστριας (Ν. 2539/97), και εφαρμόζοντας τεχνικές χωρικής οικονομετρικής ανάλυσης προέκυψε το συμπέρασμα ότι οι κοινωνικοοικονομικοί, δημογραφικοί και πολιτικοί παράγοντες καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το επίπεδο Δημοσιονομικής Αυτονομίας στην Ελλάδα. Τα αποτελέσματα που προέκυψαν από την ανάλυση ανέδειξαν τη σημασία των γεωγραφικών συνθηκών που επικρατούν σε ένα τόπο στη διαμόρφωση του βαθμού Δημοσιονομικής Αυτονομίας/Αποκέντρωσης. Ειδικότερα, παρατηρούνται σημαντικές διαφορές όσον αφορά στο βαθμό Δημοσιονομικής Αυτονομίας μεταξύ διαφορετικών γεωγραφικών περιοχών (π.χ. νησιωτικοί Ο.Τ.Α.). Άλλος βασικός στόχος της παρούσας ερευνητικής εργασίας είναι να συμπληρωθεί και να επικαιροποιηθεί η έρευνα για τη Δημοσιονομική Αποκέντρωση και να εμπλουτιστεί η μελέτη της Δημοσιονομικής Αποκέντρωσης σε επίπεδο χώρας με νεότερες συνεισφορές. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν στον σχεδιασμό της αναπτυξιακής στρατηγικής σε τοπικό επίπεδο και στην αναμόρφωση του υπάρχοντος συστήματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης.