Διεθνές δίκαιο ποταμών: διακυβέρνηση διακρατικών ποταμών: συμβολή στην κωδικοποίηση και εφαρμογή του διεθνούς ποτάμιου δικαίου ως αυτόνομου κλάδου του διεθνούς δικαίου (Αντικείμενο - Μεθοδολογία - Φιλοσοφικό Υπόβαθρο - Νομικό Υπόβαθρο - Κώδικας)

Abstract

The subject and the main contribution of this PhD thesis is the proposal for the establishment of an autonomous field of International Law, covering the legal regulation and governance of the whole system of a transboundary river, with the riverside subsystems depending on the river or affecting its "life". The proposed scientific field was named International Law of Transboundary Rivers/International Rivers Law (Droit International des Rivières).The dissertation refers to the Substantive Law and to a range of Procedural Law processes for the proposed scientific field. By supporting this proposal and enhancing its implementation, a Code of International Rivers Law has been drawn up, which can be supplemented and improved, from future disputes.International Law of Transboundary Rivers consists of a set of legal principles, procedures, rules and regulations arising from international conventions, transnational river treaties, relevant case law, customary law and general principles of law. By studying deeply and thoroughly the state-of-the-art of International Law, Environmental Law and Philosophy of Law, it was attempted to search for principles and to identify the structure, limits and scope of legal intervention in the natural river system. The main objects of International Rivers Law are relating, resolving and managing the legal issues that arise:-concerning the distribution of water and other river resources,-concerning the protection of the river and the river environment, and-concerning the management of flood and water scarcity risks.Initially, in Chapter 1 the objectives of the PhD thesis are analyzed. In addition, the primary role of river waters in relation to the lake waters and groundwater is highlighted. For the better understanding of this natural phenomenon, some basic hydrological, geomorphological and ecological principles and processes concerning the river system are presented.In Chapter 2 the concept of "Legal Identity of the River" and the methodology of the "Pyramid of International Rivers Law are introduced and analyzed".In Chapter 3 are illustrated the connections and links between the proposed field and Philosophy of Law, in particular Natural Law. At the same time, a philosophical background of the International Rivers Law is attempted to be created. Additionally, proposals are made to support co-operation between states, public participation in rivers’ governance, and a negotiation scheme for transboundary rivers is being built.In Chapter 4 the legal background is analyzed, namely the international theoretical framework within International Law of Transboundary Rivers could be incorporated, operated and developed.In Chapter 5 the legal background is analyzed from its institutional dimension, ie the main frameworks of international and regional organizations within the proposed scientific field is developing and operating.In Chapter 6 are presented the main elements, principles and rules of International Law and European Law of six international conventions and two directives of the European Union, selected as international exemplar legal texts and a model of the "Synthesis Sheet" of the "Theoretical Draft of the International Rivers Law Database".In Chapter 7 are presented the main elements of the seven (selected as exemplars) transboundary rivers and experience gained from their governance organizations and institutions, as well as the legislation of France concerning river governance, and a model of the "Synthesis Sheet" of the "Empirical Draft of the International Rivers Law Database". In Chapter 8 the proposed prototype of a Code of International Rivers Law is presented.From the whole dissertation, the special value and importance of the governance of transboundary rivers is highlighted, the need for creation and establishment of a clear, sufficient, defined and coherent international legal framework regarding transboundary rivers is urgently arisen, and their connection with the maintenance of international peace and security, the establishment of friendly relations between states, the peaceful resolution of disputes and the protection of human rights is concluded.

Το ευρύτερο αντικείμενο και η κύρια συμβολή της παρούσας διατριβής είναι η πρόταση που εισάγει για την καθιέρωση ενός αυτοτελούς κλάδου του Διεθνούς Δικαίου, ο οποίος θα καλύπτει τη νομική ρύθμιση και τη διακυβέρνηση ολόκληρου του συστήματος ενός διακρατικού ποταμού, με τα παρα-ποτάμια υποσυστήματα τα οποία εξαρτώνται από τον ποταμό ή επηρεάζουν τη «ζωή» του. Ο προτεινόμενος κλάδος ονομάστηκε Διεθνές Δίκαιο Διακρατικών Ποταμών/Διεθνές Ποτάμιο Δίκαιο (International Rivers Law/International Law of Transboundary Rivers, Droit International des Rivières).Η διατριβή αναφέρεται στο Ουσιαστικό Δίκαιο και σε ένα φάσμα διεργασιών του Δικονομικού Δικαίου για τον προτεινόμενο δικαϊκό κλάδο. Στηρίζοντας την ανωτέρω πρόταση και ενισχύοντας τη δυναμική υλοποίησής της, καταρτίστηκε ένας Κώδικας Διεθνούς Δικαίου Διακρατικών Ποταμών, ο οποίος θα μπορεί να συμπληρώνεται και να βελτιώνεται, και από διαφορές που θα αναφύονται στο μέλλον. Το Διεθνές Ποτάμιο Δίκαιο αποτελείται από ένα σύνολο νομικών αρχών, διαδικασιών, κανόνων και κανονισμών, που προκύπτουν από διεθνείς συμβάσεις, διακρατικές συνθήκες ποταμών, συναφή νομολογία, εθιμικό δίκαιο και γενικές αρχές του δικαίου. Μέσω μελέτης και εμβάθυνσης στο state-of-the-art του Διεθνούς Δικαίου, του Δικαίου Περιβάλλοντος και της Φιλοσοφίας του Δικαίου, επιχειρήθηκε η αναζήτηση αρχών και η ταυτοποίηση της δομής, των ορίων και του εύρους της νομικής παρέμβασης στο φυσικό ποτάμιο σύστημα. Ως κύριο αντικείμενό του Διεθνούς Δικαίου Διακρατικών Ποταμών ορίζεται η αντιμετώπιση, η επίλυση και γενικότερα η διαχείριση νομικής φύσεως ζητημάτων τα οποία ανακύπτουν: - κατά την κατανομή του νερού και των λοιπών ποτάμιων πόρων, - κατά την ανάληψη υποχρεώσεων προστασίας του ποταμού και του ποτάμιου περιβάλλοντος, και - κατά την αντιμετώπιση των εκ του ποταμού κινδύνων πλημμύρας και λειψυδρίας.Αρχικά, στο Κεφάλαιο 1 αναλύονται οι στόχοι της διδακτορικής διατριβής. Επιπλέον, αναδεικνύεται ο πρωτεύων ρόλος των ποτάμιων υδάτων σε σχέση με τα λιμναία και τα υπόγεια ύδατα, και δίνεται μια περιγραφική παρουσίαση ορισμένων βασικών υδρολογικών, γεωμορφολογικών και οικολογικών αρχών και διεργασιών που συνθέτουν το φυσικό ποτάμιο σύστημα, με στόχο την καλύτερη κατανόηση του φυσικού αυτού φαινομένου.Στο Κεφάλαιο 2 εισάγονται και αναλύονται η έννοια της «Νομικής Ταυτότητας Ποταμού» και η μεθοδολογία της «Πυραμίδας Διεθνούς Ποτάμιου Δικαίου».Στο Κεφάλαιο 3 αναδεικνύεται η σύνδεση του προτεινόμενου κλάδου με τη Φιλοσοφία του Δικαίου, και ειδικότερα με το Φυσικό Δίκαιο. Παράλληλα, επιχειρείται η δημιουργία ενός φιλοσοφικού υπόβαθρου του Διεθνούς Δικαίου Διακρατικών Ποταμών. Επιπρόσθετα, διατυπώνονται προτάσεις για τη στήριξη της συνεργασίας των κρατών και της συμμετοχής του κοινού στη διακυβέρνηση των ποταμών και δομείται ένα προτεινόμενο σχήμα διαπραγμάτευσης για διακρατικούς ποταμούς. Στο Κεφάλαιο 4 αναπτύσσεται το νομικό υπόβαθρο ήτοι το διεθνές θεωρητικό πλαίσιο εντός του οποίου θα μπορούσε να εντάσσεται, να λειτουργεί και να αναπτύσσεται το Διεθνές Δίκαιο Διακρατικών Ποταμών.Στο Κεφάλαιο 5 περιγράφεται το νομικό υπόβαθρο από τη θεσμική του διάσταση, δηλαδή τα κυριότερα πλαίσια διεθνών και περιφερειακών οργανισμών και συλλογικοτήτων, εντός των οποίων αναπτύσσεται και λειτουργεί ο υπό πρόταση κλάδος.Στο Κεφάλαιο 6 παρουσιάζονται κύρια στοιχεία, αρχές και κανόνες Διεθνούς ή Ευρωπαϊκού Δικαίου από έξι διεθνείς συμβάσεις και δύο οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που επελέγησαν ως διεθνή κείμενα-πρότυπα και ένα υπόδειγμα του «Φύλλου σύνθεσης» του «Θεωρητικού Προσχεδίου της Βάσης Δεδομένων του Διεθνούς Ποτάμιου Δικαίου».Στο Κεφάλαιο 7 παρουσιάζονται κύρια στοιχεία αναφορικά με τους επτά (επιλεγέντες ως πρότυπα) διακρατικούς ποταμούς και κτηθείσα εμπειρία από τους οργανισμούς διακυβέρνησής τους, καθώς και της Γαλλικής νομοθεσίας για την οργάνωση της διαχείρισης των ποταμών, και ένα υπόδειγμα του «Φύλλου σύνθεσης» του «Εμπειρικού Προσχεδίου της Βάσης Δεδομένων του Διεθνούς Ποτάμιου Δικαίου».Στο Κεφάλαιο 8 δίνεται το προτεινόμενο πρωτόλειο ενός Κώδικα Διεθνούς Δικαίου Διακρατικών Ποταμών. Από το σύνολο της διατριβής συνάγεται η ιδιαίτερη αξία και σημασία της διακυβέρνησης των διακρατικών ποταμών, προβάλλεται επιτακτικά η ανάγκη διαμόρφωσης και κατοχύρωσης ενός σαφούς, οριοθετημένου και συνεκτικού διεθνούς νομοθετικού πλαισίου σχετικού με τους διακρατικούς ποταμούς, και υπογραμμίζεται η σύνδεσή τους με τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, με την επίτευξη φιλικών σχέσεων μεταξύ των κρατών, με την ειρηνική επίλυση των διεθνών διαφορών και με την προστασία και την προαγωγή των δικαιωμάτων του ανθρώπου.