Αξιοποιώντας Web 2.0 εργαλεία, μέσω των κοινωνικο-πολιτισμικών προοπτικών του εποικοδομητισμού, στη διδασκαλία γεωγραφικών και περιβαλλοντικών θεμάτων: διεπιστημονική μελέτη περίπτωσης σε δύο σχολεία

Abstract

The first part of this study refers to the contribution of geographic education in the development of knowledge, attitudes and skills for environmental protection in the context of sustainable development of the world's societies and the democratizing of its dissemination to the web 2.0 users through sociocultural constructivist view of learning. Thus, specific concerns identified regarding the young people participation in research and collaborative actions using Web 2.0 applications, in the context of geographical and environmental education for sustainability, through sociocultural constructivist view of learning. In particular, the concerns relating to the way of the young people interaction using an educational online environment and how it can help to improve their learning process. Accordingly, the study considered the following research questions: a. Does the social interaction forms among students develop in the context of their research geographical and environmental action using an educational online environment, according to the socio-cultural constructivist pedagogy? b. Does the sociocultural constructivist interaction of students in an educational online environment affect their cognitive development? c. Does the sociocultural constructivist interaction of students in an educational online environment affect their geographical and environmental approach to the research issue? d. Is there correlation between students’ demographic variables both their cognitive development and their geographical and environmental approaches, and the degree of social interaction between them, using an educational online environment? The answers to these questions is given by the empirical part of the research that is based on results of previous years' work which focused on the analysis of sociocultural constructivist interactions of Greek high schools of Maroussi and Mytilene students (N1=16, N2=16, respectively) during an eight-month geographical and environmental for sustainability research project (for each school) in a social computing and specifically a free social bookmarking site, Diigo. The results of two cases studies analysis indicated that the density value of students’ interaction and the quality of their discussion were at a satisfactory level with most complete learning exchanges, progressively developing essential skills for an organized and integrated geographical and environmental approach, throughout the project. Also, the findings of this study help us to understand the complexity of the knowledge construction by enhancing essential geographic and environmental skills in a Web 2.0 era. Using Diigo applications, students seemed to follow a screening process, search, comparison and exchange of information, exchange of arguments, further explore and promote other views, as well as to assess the feasibility of the proposed solutions, reading and interpretation maps and other graphical representations of spaces and places. All these actions led participants to reach higher stages of sociocultural constructive interaction with gradual development of basic and essential geographic and environmental skills. Overall we can conclude that the proposed use of social networks in secondary schools to enhance the geographical and environmental education of students had positive learning outcomes.However, there were significant differences in individual participation rates of students in the exploratory process (i.e., inactive, moderate, and active). This was important information for us and we needed to further explore the factors affecting the students’ participation in corresponding actions. Searching the literature, we identified the factors, such as students’ course performance, previous experience and a variety of sociodemographic characteristics with potential influence on their participation. Thus in this study, we correlated the activity and quality of students’ project participation with the above factors and only one of them (the previous experience in geographical and environmental actions) showed a positive and significant relationship with students’ participation level in the project. This finding was consistent with past research in which the previous activities, experiences and thoughts of students had an effect on their participation level in sociocultural constructivist on line learning environments.

Το πρώτο μέρος της παρούσας μελέτης αναφέρεται στη συμβολή της γεωγραφικής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στην ανάπτυξη γνώσεων, στάσεων και δεξιοτήτων των νέων, στο πλαίσιο της αειφόρου ανάπτυξης και του ψηφιακού γραμματισμού των κοινωνιών του κόσμου. Ακόμη, αναφέρεται και στην προσπάθεια δημοκρατικής διάδοσης της προαναφερθείσας συμβολής σε νέους, μέσω Web 2.0 εφαρμογών, πρακτικών και προεκτάσεων. Έτσι εντοπίστηκαν συγκεκριμένοι προβληματισμοί ως προς τη συμμετοχή των νέων σε ερευνητικές και συνεργατικές δράσεις με τη χρήση Web 2.0 εφαρμογών, στο πλαίσιο της γεωγραφικής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για την αειφορία, μέσω της κοινωνικο-πολιτισμικής εποικοδομητικής άποψης της μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, οι προβληματισμοί αφορούν στον τρόπο αλληλεπίδρασης των νέων, εφαρμόζοντας Web 2.0 εργαλεία και πώς αυτός μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της μαθησιακής τους διαδικασίας. Συνακόλουθα, η μελέτη εξέτασε τα παρακάτω ερευνητικά ερωτήματα: α) Αναπτύχθηκαν μορφές κοινωνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των μαθητών, στο πλαίσιο της ερευνητικής γεωγραφικής και περιβαλλοντικής δράσης αυτών σε ένα εκπαιδευτικό διαδικτυακό περιβάλλον, σύμφωνα με την κοινωνικο-πολιτισμική εποικοδομητική παιδαγωγική; β) Επηρεάστηκε η γνωστική εξέλιξη των μαθητών καθ’ όλη την ερευνητική διαδικασία, σε ένα εκπαιδευτικό διαδικτυακό περιβάλλον, σύμφωνα με την κοινωνικο-πολιτισμική εποικοδομητική παιδαγωγική; γ) Καταγράφηκαν γεωγραφικές και περιβαλλοντικές προσεγγίσεις των μαθητών καθ’ όλη τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας, σε ένα εκπαιδευτικό διαδικτυακό περιβάλλον, σύμφωνα με την κοινωνικο-πολιτισμική εποικοδομητική παιδαγωγική; και δ) Υφίσταται συσχέτιση των δημογραφικών μεταβλητών των μαθητών τόσο με τη γνωστική ανάπτυξη και τις γεωγραφικές και περιβαλλοντικές προσεγγίσεις αυτών, όσο και με το βαθμό κοινωνικής αλληλεπίδρασης μεταξύ τους, σε ένα εκπαιδευτικό διαδικτυακό περιβάλλον; Οι απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνονται από το εμπειρικό μέρος της έρευνας, στο οποίο σχεδιάστηκαν, υλοποιήθηκαν και αναλύθηκαν δυο διεπιστημονικές μελέτες περίπτωσης σε πραγματικές διδακτικές συνθήκες. Αμφότερες οι μελέτες έγιναν σε μαθητές (Ν=32), Γενικών Ενιαίων Λυκείων κατά τη διάρκεια των δεκαέξι μηνών. Το επίκεντρο αυτών των μελετών ήταν η διερεύνηση των κοινωνικο- πολιτισμικών εποικοδομητικών αλληλεπιδράσεων μεταξύ μαθητών κατά τη διάρκεια μιας γεωγραφικής και περιβαλλοντικής ερευνητικής διαδικασίας αυτών σε ένα κοινωνικό Web 2.0 και ελεύθερης κοινωνικής επισήμανσης εργαλείο, Diigo. Τα αποτελέσματα της ανάλυσης των δύο μελετών περίπτωσης έδειξαν ότι η τιμή της πυκνότητας της αλληλεπίδρασης των μαθητών και η ποιότητα της συζήτησής τους ήταν σε ικανοποιητικό επίπεδο, με τις πληρέστερες ανταλλαγές μάθησης, αναπτύσσοντας προοδευτικά τις βασικές δεξιότητές τους για μια οργανωμένη και ολοκληρωμένη γεωγραφική και περιβαλλοντική προσέγγιση, κατά τη διάρκεια της ερευνητικής δράσης αυτών. Επίσης, τα ευρήματα αυτής της μελέτης μας βοήθησαν να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα της κατασκευής της γνώσης με την ενίσχυση της ουσιαστικής σημασίας γεωγραφικών και περιβαλλοντικών δεξιοτήτων σε μια εποχή του Web 2.0. Με τη χρήση των εφαρμογών Diigo, οι μαθητές φάνηκε να ακολουθούν μια διαδικασία ελέγχου, αναζήτησης, σύγκρισης και ανταλλαγής σχετικών πληροφοριών, ανταλλαγής επιχειρημάτων, περαιτέρω διερεύνησης και προώθησης άλλων απόψεων, καθώς επίσης και αξιολόγησης της σκοπιμότητας των προτεινόμενων λύσεων, ανάγνωσης και ερμηνείας χαρτών και άλλων γραφικών αναπαραστάσεων. Όλες αυτές οι ενέργειες οδήγησαν τους συμμετέχοντες να φτάσουν τις υψηλότερες φάσεις της κοινωνικο-πολιτισμικής εποικοδομητικής αλληλεπίδρασης, με την ανάπτυξη βασικών και απαραίτητων γεωγραφικών και περιβαλλοντικών δεξιοτήτων. Συνολικά μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η προτεινόμενη χρήση των κοινωνικών δικτύων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση για την ενίσχυση της γεωγραφικής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης των μαθητών είχαν θετικά μαθησιακά αποτελέσματα.Ωστόσο, υπήρχαν σημαντικές διαφορές σε επιμέρους ποσοστά συμμετοχής των μαθητών στην ερευνητική διαδικασία. Το προαναφερθέν αποτέλεσε σημαντική πληροφορία και γι’ αυτό το λόγο διερευνήσαμε περαιτέρω τους παράγοντες που επηρεάζουν τη συμμετοχή των μαθητών σε αντίστοιχες ενέργειες. Αναζητώντας στην αρθρογραφία και τη βιβλιογραφία, εντοπίσαμε έναν ορισμένο αριθμό παραγόντων, όπως η επίδοση των μαθητών σε βασικά μαθήματα, η προϋπάρχουσα εμπειρία αυτών σε ανάλογες δράσεις και τα διάφορα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά, με δυνητική επιρροή όσον αφορά τη συμμετοχή τους. Έτσι, σε αυτή τη μελέτη συσχετίσαμε τη δράση και την ποιότητα συμμετοχής των μαθητών στην ερευνητική διαδικασία με τους παραπάνω παράγοντες και μόνο ένας από αυτούς (η προηγούμενη εμπειρία σε γεωγραφικές και περιβαλλοντικές δράσεις) έδειξε θετική και σημαντική σχέση με το επίπεδο συμμετοχής των μαθητών στο πρόγραμμα. Η προαναφερθείσα σχέση συνάδει με προηγούμενες σχετικές ερευνητικές προσπάθειες, στις οποίες οι προϋπάρχουσες εμπειρίες και σκέψεις των μαθητών είχαν επίπτωση στο επίπεδο της συμμετοχής τους σε κοινωνικο-πολιτισμικά εποικοδομητικά περιβάλλοντα μάθησης.