Πολιτική ιδεολογία και θρησκευτικές κοινότητες: οι μουσουλμανικές κοινότητες σε Γαλλία, Ολλανδία και Ελλάδα

Abstract

The dissertation examines the immigration phenomenon, focusing on the immigrants of Muslim faith, and explores the political ramifications on the host societies, in direct relation to the international environment. The main questions of the study involve: a) the relationship of religion and politics in the field of International Affairs, b) the role of religion (Islam) as an active factor of influence in decision making, c) the Muslim immigrants in Europe and their securitization and d) the status of the Muslim immigrants as a domestic variable, able to affect the foreign policy of the host countries. The study examined thoroughly an extensive array of primary material, as well as the relevant literature. It is structured around two main parts. The first part examines the theoretical background of the study of the religion/politics nexus in International Relations. Subsequently, this theoretical framework is employed in the examination of three cases studiesThe dissertation, in the context of the cases studies analysis, sustains that religion cannot be assessed as a merely social phenomenon, but equally psychological and political and thus it should be studied in this light in the field of International Relations. Furthermore, it highlights that religion as part of common identity can become a point of conversion and reference with varying outcomes: such as the extreme nationalism, stemming from the entrenchment of national identity, and the fundamentalist movements, as a result of the desire to protect religion- every religion. The dissertation finds that Islam in conjunction with the trans-national dimension of the Muslim immigration has a significant influence on the structure and function of the host societies under study. These findings have a direct impact on issues, such as national identity and homogenized societies, which were openly questioned, thus constituting the need for new integration models. In particular, an inclusive model of national identification, in agreement with modern multicultural societies, can maintain a balancing effect on the “Us” and “the Others”, and promote a peaceful coexistence between the Muslim migrants and the indigenous population

Η συγκεκριμένη διατριβή εξετάζει το φαινόμενο της μετανάστευσης, ιδίως των μουσουλμάνων μεταναστών και τις πολιτικές προεκτάσεις αυτού στις συγκεκριμένες κοινωνίες υποδοχής τους, σε άμεση σχέση με το σύγχρονο διεθνές περιβάλλον. Συγκεκριμένα, βασικά ζητήματα μελέτης αποτελούν: α) η σχέση θρησκείας και πολιτικής στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων, β) ο ρόλος της θρησκείας (Ισλάμ) ως δρώντας και ως παράγοντας επιρροής και λήψης αποφάσεων, δ) οι μουσουλμάνοι μετανάστες στην Ευρώπη και η ανάδειξή τους σε ζήτημα ασφάλειας και δ) η θέση των μουσουλμάνων μεταναστών ως εγχώριας μεταβλητής, σε συνάρτηση με την εξωτερική πολιτική των χωρών υποδοχής τους.Η μελέτη, η οποία βασίστηκε στην εκτενή μελέτη και αναφορά του πρωτογενούς υλικού, καθώς επίσης και της σχετικής βιβλιογραφίας, αρθρώνεται σε δύο κύρια μέρη (θεωρία, περιπτωσιολογικές μελέτες) και ακολουθούν οι γενικές επισημάνσεις. Στο πρώτο μέρος αναπτύσσεται μια σύνθετη ανάλυση του θεωρητικού υποβάθρου της σχέσης της θρησκείας με την πολιτική στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων, εν είδει ερμηνευτικού εργαλείου για τις επί μέρους περιπτωσιολογικές μελέτες, που ακολουθούν στο δεύτερο μέρος.Η διατριβή, μέσω της συγκριτικής ανάλυσης των τριών περιπτωσιολογικών μελετών, εστιάζει στη θέση ότι θρησκεία δεν μπορεί να εντάσσεται μόνο σε ένα κοινωνικό πλαίσιο, αλλά σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κοινωνικών, ψυχολογικών και πολιτικών διαστάσεων και έτσι, υπό αυτήν τη σφαιρική αντίληψη, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη μελέτη των Διεθνών Σχέσεων. Παράλληλα, επισημαίνει ότι η θρησκεία, ως στοιχείο της κοινής ταυτότητας μπορεί να αποτελέσει σημείο σύγκλισης και αναφοράς με πολυποίκιλες απόρροιες, όπως αυτήν του ακραίου εθνικισμού, στα πλαίσια της περιχαράκωσης της εθνικής ταυτότητας και όπως αυτήν της προσχώρησης σε φονταμενταλιστικά κινήματα, στα πλαίσια της προάσπισης της εκάστοτε θρησκείας. Ως εκ τούτου προκύπτει ότι το Ισλάμ και η δι-εθνική διάσταση του ισλαμικού μεταναστευτικού φαινομένου κατέχει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγχρονης δομής και λειτουργίας των κοινωνιών και στις τρεις ανωτέρω περιπτωσιολογικές μελέτες. Γεγονός, που έχει άμεσο αντίκτυπο σε ζητήματα, όπως αυτά της εθνικής ταυτότητας και της ομογενοποιημένης κοινωνικής συνοχής, τα οποία τέθηκαν υπό αμφισβήτηση, αναδεικνύοντας εναργέστερα την ανάγκη νέων ενταξιακών μοντέλων. Ειδικότερα, ένα διευρυμένο μοντέλο εθνικού προσδιορισμού, βάσει της σύγχρονης πολυπολιτισμικής κοινωνίας είναι δυνατόν να λειτουργεί εξομαλυντικά στην έντονη αντίληψη της αίσθησης «Εμείς» και οι «Άλλοι», συμβάλλοντας σε μια ευνοϊκότερη συμβίωση των μουσουλμάνων μεταναστών με τους γηγενείς κατοίκους.