Η δικαιοδοσία του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου: οι προϋποθέσεις άσκησης

Abstract

The thesis focuses on the core of the ICC jurisdiction and specifically in the three pillars which form the foundations of its jurisdiction: 1) the preconditions to the exercise of its jurisdiction (Art. 12 ICC Rome Statute) 2) the scope of its jurisdiction - substantive competence, i.e. the core crimes defined in the Rome Statute (Art. 5-8bis, namely genocide, crimes against humanity, war crimes, crime of aggression) 3) the principle of complementarity which governs according to the Rome Statute the "ultimate jurisdiction" of the ICC, since it is not sufficient a crime to be within the Court's jurisdiction (according to its specified material, local, personal and temporal jurisdiction), but the State Party must also be unwilling or unable genuinely to carry out the investigation or prosecution (Art. 17§1 (a) ICC Rome Statute). Moreover, beyond the examination of the three central pillars of ICC’s jurisdiction, which are linked with the “positive jurisdiction” of the Court, it was deemed appropriate to analyse the main "negative preconditions” for the exercise of ICC jurisdiction, namely the issue of immunities (art. 27 ICC Rome Statute under the title irrelevance of official capacity), as well as the attempted exceptions of the ICC jurisdiction via the Security Council referrals of Sudan and Libya situations.The examination of the three central pillars that delineate the jurisdiction of the ICC and the critical issue of immunities / Security Council resolutions was deemed absolutely necessary in order a holistic examination of the ICC's jurisdiction to be attempted, which could contribute significantly to the small Greek literature on these issues.It is indicative that in the official summary of the judgment of 11 October 2013 in the Case of Al-Senussi it was noted that “the Chamber’s decision took into account, holistically, a broad range of factual allegations raised by the parties and participants that were considered both relevant and sufficiently substantiated. These included the quantity and quality of the evidence collected as part of the investigations related to Mr Al-Senussi, the scope, methodology and resources of the investigation into Mr Al-Senussi’s case, the recent transfer to the Accusation Chamber of the case against Mr Al-Senussi and his other 37 co-defendants, the example of certain judicial proceedings conducted to date against other former Gaddafi-era officials, and the efforts made to resolve certain issues in the justice system through recourse to international assistance… the lack of legal representation for Mr Al-Senussi, the serious security difficulties currently experienced across Libya, the absence of protection programmes for witnesses in the context of this precarious security situation and the difficulties faced by the national authorities in exercising control over certain detention facilities”.Therefore the above stance qualified the issues of the Court's jurisdiction not to be addressed in the thesis only from the perspective of international law, criminal law or human rights law, but instead to attempt for the first time a "holistic" presentation of the Court’s jurisdiction. The usefulness of this analysis is particularly demonstrated in the thesis’ sections on Palestine and the concept of state in international criminal law, the immunities and the principle of complementarity.

Η παρούσα διατριβή εστιάζει στον πυρήνα της δικαιοδοσίας του ΔΠΔ και συγκεκριμένα στους τρεις πυλώνες που συνιστούν τα θεμέλια της δικαιοδοσίας του: 1) στις προϋποθέσεις άσκησης της δικαιοδοσίας του(άρ 12 ΚΡΔΠΔ) 2) στο αντικείμενο της δικαιοδοσίας - καθ’ ύλην αρμοδιότητα, δηλαδή τα θεμελιώδη εγκλήματα που ορίζονται στο Καταστατικό του (άρ. 5-8Β ΚΡΔΠΔ: γενοκτονία, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου, έγκλημα της επίθεσης) 3) στην αρχή της συμπληρωματικότητας που διέπει σύμφωνα με το Καταστατικό την «τελική δικαιοδοσία» του Δικαστηρίου, καθώς ένα έγκλημα δεν αρκεί μόνο να εμπίπτει καταρχάς στη δικαιοδοσία του Δικαστηρίου (σύμφωνα με την καθορισμένη υλική, τοπική, ατομική και χρονική αρμοδιότητα του Δικαστηρίου), αλλά θα πρέπει ταυτόχρονα να μην μπορεί να εκδικαστεί η υπόθεση από ένα κράτος-μέρος του Καταστατικού λόγω ηθελημένης ανικανότητας ή πραγματικής αδυναμίας (άρ. 17§1 (α) ΚΡΔΠΔ). Επίσης, πέρα από την εξέταση των τριών κεντρικών πυλώνων που αφορούν τη δικαιοδοσία του δικαστηρίου θετικά, κρίθηκε σκόπιμο να εξεταστεί και η κύρια «αρνητική» προϋπόθεση για την άσκηση της δικαιοδοσίας του ΔΠΔ, δηλαδή το ζήτημα των ασυλιών, καθώς και οι επιχειρούμενες εξαιρέσεις στη δικαιοδοσία του ΔΠΔ που έχει επιχειρήσει το Συμβούλιο Ασφαλείας με Ψηφίσματά του στις καταστάσεις του Σουδάν και της Λιβύης.Η εξέταση και των τριών κεντρικών πυλώνων που καθορίζουν τη δικαιοδοσία του ΔΠΔ καθώς και του κρίσιμου θέματος των ασυλιών/ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας κρίθηκε απολύτως αναγκαία καθώς μόνο έτσι θα μπορούσε να επιχειρηθεί μια ολόπλευρη-ολιστική εξέταση της δικαιοδοσίας του ΔΠΔ, η οποία θα μπορούσε να συνεισφέρει σημαντικά στην μικρή ελληνική βιβλιογραφία πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα.Είναι ενδεικτικό ότι στην επίσημη περίληψη της απόφασης της 11ης Οκτωβρίου 2013 στην υπόθεση Αλ Σενούσι σημειώνεται ότι «η απόφαση του Τμήματος έλαβε υπ’ όψιν της, ολιστικά, ένα ευρύ φάσμα πραγματικών ισχυρισμών που τέθηκαν από τα μέρη και θεωρήθηκαν και σχετικοί και επαρκώς τεκμηριωμένοι, όπως την ποσότητα και ποιότητα των αποδείξεων, την έκταση, τη μεθοδολογία και τα μέσα της διερεύνησης της υπόθεσης του κ. Αλ Σενούσι, το παράδειγμα συγκεκριμένων δικαστικών διαδικασιών που διενεργήθηκαν μέχρι σήμερα κατά άλλων τέως αξιωματούχων του καθεστώτος Καντάφι, των προσπαθειών για την επίλυση θεμάτων του δικαστικού συστήματος μέσω διεθνούς βοήθειας, την έλλειψη νομικής εκπροσώπησης του κ. Αλ Σενούσι, τις σοβαρές δυσκολίες ασφάλειας σε ολόκληρη τη Λιβύη, την απουσία προγραμμάτων προστασίας μαρτύρων και τις δυσκολίες των εθνικών αρχών στην άσκηση ελέγχου σε συγκεκριμένα καταστήματα κράτησης».Βάσει ακριβώς της παραπάνω διαπίστωσης προκρίθηκε συνεπώς ως ορθότερο και τα θέματα της δικαιοδοσίας του Δικαστηρίου να μην αντιμετωπισθούν μόνο από τη σκοπιά του διεθνούς δικαίου, του ποινικού δικαίου ή του δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά να επιχειρηθεί για πρώτη φορά μια «ολιστική» παρουσίαση της δικαιοδοσίας του. Η χρησιμότητα αυτής της ανάλυσης αναδεικνύεται ιδιαίτερα στα τμήματα της εργασίας σχετικά με την Παλαιστίνη και την έννοια του κράτους στο διεθνές ποινικό δίκαιο, στις ασυλίες και στην αρχή της συμπληρωματικότητας.