Απόψεις και πρακτικτές σχετικά με τη γλώσσα του ηθοποιού του 20ου αιώνα, σκηνοθετών που αντλούν έμπνευση από τον ηθοποιό της κομέντια ντελ άρτε: οι περιπτώσεις των Κοπώ, Μεγερχόλντ και Στρέλερ

Abstract

The prerequisite aim of the present dissertation is that each of the three directors understudy, i.e. Meyerhold, Copeau and Strehler, adopts elements of the historical Commedia dell’Arte in order to construct his ‘own’ particular Commedia, each with its own differentiated andconcrete characteristics.The primary aim of the dissertation is to show that in their theory and practice as inspiredby the actor of the historical Commedia, the ‘Commedia-like’ non verbal elements ofexpression and communication of the modern actor are made up by (a) structural materials ofthe Commedia constructed by each director, and (b) structural features of each director’s wideraesthetic approach.A secondary objective is to provide proof that the above mentioned materials represent structural features of the social/values dimension of the aesthetic approach of each of the threedirectors, as well as that these three aesthetic approaches finally converge to commonsocial/values characteristics.Finally, a desired long term objective of this dissertation would be for its findings to beutilized in present day Education and more specifically to contribute to the furtherdevelopment of the expressive capacities of educators and the improvement of the quality of their communication with students.Methodology:For the needs of this study, I formulated and developed my own methodology, based onmy own particular cultural baggage acquired over time, that is the sum total of my knowledge,searches, experiences, thoughts, as well as methods of research/creation/synthesis belonging toother scientific fields (such as architectural synthesis, action research in the field of pedagogy,the Vygotskyan historical/cultural theory) and the dialectical relationship among all the above.Results – conclusions:The three directors under scrutiny construct their own particular versions ofCommedia: Meyerhold constructs a ‘romantic and grotesque’ Commedia, a ‘laboratory’Commedia and a ‘biomecanic’ Commedia. Copeau opts for a ‘Moliere’ and a ‘laboratories’Commedia, while Strehler proposes an ‘old/renewed’ Commedia.In their theory and practice, as inspired by the actor of the historical Commedia dell’ Arte,the ‘Commedia-like’ non verbal elements of expression and communication of the modernactor make up (a) structural materials of the Commedia constructed by each director, and(b) structural features of each director’s wider aesthetic approach.The above mentioned ‘Commedia dell’ Arte-like’ elements represent structural features ofthe social/values dimension of the aesthetic approach of each of the three directors. Thesethree aesthetic approaches converge as regards their social/values characteristics, e.g. thebreaking up of academism, the vivacity/directness of expression they promote, the creationand encouragement of familiarity, anti-conformism, critical thinking as well as the productionof new meaning during communication.These common social/values characteristics of the aesthetic approaches of the threedirectors, achieved via the utilization of ‘Commedia-like’ non verbal elements, are met withcorresponding characteristics of Progressive Education and Critical Pedagogy. Among thelatter, those elements that regard educators’ expression and communication with their students,can be acquired and applied though the setup of theatrical workshops intended for educatorsand aiming at familiarizing participants with “Commedia-like’ non verbal elements aselaborated by the three directors studied.

Στόχος-προϋπόθεση της διατριβής είναι να αποδειχθεί ότι κάθε ένας από τους τρειςσκηνοθέτες Μεγερχόλντ, Κοπώ και Στρέλερ, αντλώντας στοιχεία από την ιστορική Κομέντιαντελ Άρτε, κατασκευάζει μια ‘δική του’ Κομέντια, με διαφοροποιημένα και συγκεκριμέναχαρακτηριστικά.Κύριος στόχος της είναι να αποδειχθεί ότι στη θεωρία και την πράξη τους που εμπνέονταιαπό τον ηθοποιό της ιστορικής Κομέντια, τα ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικά στοιχεία έκφρασης καιεπικοινωνίας του σύγχρονου ηθοποιού αποτελούν α) τα δομικά υλικά της Κομέντια που κάθεσκηνοθέτης κατασκευάζει, β) δομικά υλικά της ευρύτερης αισθητικής του.Δευτερεύων στόχος είναι να αποδειχθεί ότι τα παραπάνω αποτελούν δομικά υλικά τηςκοινωνικής/αξιακής διάστασης της αισθητικής καθενός από τους τρεις, και ότι οι τρειςαισθητικές συγκλίνουν σε κοινά κοινωνικά/αξιακά χαρακτηριστικά.Μακροπρόθεσμος-ευκταίος στόχος είναι, τα ευρήματα της διατριβής να αξιοποιηθούν στησύγχρονη Εκπαίδευση και ειδικώς στη διεύρυνση των εκφραστικών δεξιοτήτων τωνεκπαιδευτικών και της ποιότητας της επικοινωνίας τους με τους μαθητές/τριες. Μεθοδολογία:Διαμόρφωσα και ανέπτυξα τη δική μου μεθοδολογία, έχοντας ως βάση την πολιτισμική μουαποσκευή, το σύνολο των γνώσεων, προβληματισμών, εμπειριών, στοχασμών, μεθόδωνέρευνας/δημιουργίας/σύνθεσης άλλων επιστημονικών περιοχών (όπως η αρχιτεκτονική σύνθεση,η παιδαγωγική έρευνα δράσης, η ιστορική/πολιτισμική θεωρία) και, η διαλεκτική σχέσηανάμεσα στα παραπάνω.Αποτελέσματα-συμπεράσματα:Οι τρεις σκηνοθέτες κατασκευάζουν δικές τους εκδοχές της Κομέντια: ο Μεγερχόλντκατασκευάζει μια Κομέντια ‘ρομαντική και γκροτέσκα’, μία ‘εργαστηρίου’ και μια ‘τηςβιομηχανικής’, ο Κοπώ μια ‘του Μολιέρου’ και μια ‘εργαστηρίων’ και ο Στρέλερ μια‘παλιά/ανανεωμένη’ Κομέντια.Στη θεωρία και την πράξη τους που εμπνέονται από τον ηθοποιό της ιστορικής Κομέντια ντελ’ Άρτε, τα ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικά στοιχεία έκφρασης και επικοινωνίας του σύγχρονουηθοποιού αποτελούν α) τα δομικά υλικά της Κομέντια που κάθε σκηνοθέτης κατασκευάζει, β)δομικά υλικά της ευρύτερης αισθητικής του κάθε σκηνοθέτη.Τα παραπάνω ‘α λα Κομέντια ντελ Άρτε’ στοιχεία αποτελούν δομικά υλικά τηςκοινωνικής/αξιακής διάστασης της αισθητικής καθενός από τους τρεις σκηνοθέτες. Οι τρεις αισθητικές συγκλίνουν ως προς τα κοινωνικά/αξιακά χαρακτηριστικά τους, π.χ. την αποδόμησητου ακαδημαϊσμού, τη ζωντάνια/αμεσότητα της έκφρασης, τη δημιουργία οικειότητας,αντικομφορμισμού, την ανάπτυξη κριτικής σκέψης και την παραγωγή νέου νοήματος κατά τηνεπικοινωνία.Τα κοινά κοινωνικά/αξιακά χαρακτηριστικά της αισθητικής τους, που επιτυγχάνονται με τηναξιοποίηση των ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικών στοιχείων, συναντούν αντίστοιχα χαρακτηριστικάτης Προοδευτικής Εκπαίδευσης και της Κριτικής Παιδαγωγικής. Μεταξύ των τελευταίων, εκείναπου αφορούν την έκφραση των εκπαιδευτικών και την επικοινωνία με τους μαθητές, μπορούν ναεμπεδωθούν και να εφαρμοσθούν μέσω της δημιουργίας θεατρικών εργαστηρίων γιαεκπαιδευτικούς, εργαστηρίων σχετικών με τα ‘α λα Κομέντια’ μη λεκτικά στοιχεία έτσι όπως ταεπεξεργάστηκαν οι τρεις σκηνοθέτες.