Φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός στην τοπική αυτοδιοίκηση

Abstract

The main purpose of the thesis is to describe and assess poverty risk factors, multiple deprivation and social exclusion at local level in Greece. Initially, we attempt a theoretical and methodological approach to poverty and particularly urban poverty, in a broader context to the material and social deprivation which clarifies the relationship between them.Thereafter, the social and economic factors affecting the risk of poverty and social exclusion in Local Government are examined. We used data from the sample survey conducted at the second half of 2012 to a random sample of 2000 households in the Municipalities of Athens, Elliniko-Argyroupoli, Egaleo and Halandri.The research questions are as follows: What is the level and characteristics of income poverty, and what additional elements are suitable for the emergence of multiple deprivation and / or social exclusion at local level? Are there actions / policies at local level to combat the phenomenon and what is their impact? Is minimum guaranteed income an effective measure to combat poverty and social exclusion at local level?The data analysis is based on simple and complex distributions as well as relative quantitative indicators and qualitative analyses. In particular, it reveals that the risk of poverty in Athens is high, but lower than that of the whole country.It was noticed polarization in Attica, with Egaleo to record high risk of poverty and material deprivation and Halandri to record minimum values.As social expenditure is limited because of the crisis, the survey demonstrates that targeted policies at the local level are necessary to relieve groups below the poverty line and those affected by the social exclusion.The generalization of minimum guaranteed income across the country is a measure that is expected to provide solutions to municipalities with a population that is facing financial problems, inability to enter the labor market and other problems, such as the potential inability to loan payment, utility bills, etc.

Κύριος σκοπός της διατριβής είναι η περιγραφή και η εκτίμηση στοιχείων κινδύνου φτώχειας, πολλαπλής στέρησης και κοινωνικού αποκλεισμού σε τοπικό επίπεδο στην Ελλάδα.Αρχικά, επιχειρείται η θεωρητική και μεθοδολογική προσέγγιση της φτώχειας και πιο εξειδικευμένα της αστικής φτώχειας, σε ένα διευρυμένο πλαίσιο που αφορά την υλική και κοινωνική στέρηση και διασαφηνίζει τις μεταξύ τους σχέσεις.Στη συνέχεια, διερευνώνται οι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες που επηρεάζουν τον κίνδυνο φτώχειας και τον κοινωνικό αποκλεισμό στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Χρησιμοποιούνται στοιχεία από επιτόπια δειγματοληπτική έρευνα που διενεργήθηκε το β΄ εξάμηνο του 2012 σε τυχαίο δείγμα 2.000 ατόμων/νοικοκυριών στους Δήμους Αθηναίων, Ελληνικού-Αργυρούπολης, Αιγάλεω και Χαλανδρίου.Τα ερευνητικά ερωτήματα είναι τα εξής: Ποιο το επίπεδο και τα χαρακτηριστικά της εισοδηματικής φτώχειας και ποια επιπλέον στοιχεία είναι κατάλληλα για την ανάδειξη πολλαπλής στέρησης ή/και κοινωνικό αποκλεισμό σε τοπικό επίπεδο; Υπάρχουν δράσεις/ πολιτικές σε τοπικό επίπεδο για τη καταπολέμηση του φαινομένου και ποια η επίπτωσή τους; Είναι το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα ένα αποτελεσματικό μέτρο καταπολέμησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού σε τοπικό επίπεδο;Η ανάλυση των στοιχείων βασίζεται σε απλές και σύνθετες κατανομές καθώς και σε σχετικούς ποσοτικούς δείκτες και ποιοτικές αναλύσεις. Ιδιαίτερα, αναδεικνύεται ότι ο κίνδυνος φτώχειας στο Δήμο Αθηναίων κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα, τα οποία όμως είναι χαμηλότερα από ότι ισχύει για το σύνολο της χώρας. Διαπιστώνεται πόλωση εντός της Αττικής, με το Αιγάλεω να καταγράφει υψηλό κίνδυνο φτώχειας και υλική στέρηση και το Χαλάνδρι να καταγράφει ελάχιστες τιμές. Καθώς οι κοινωνικές δαπάνες περιορίζονται λόγω της κρίσης, διαπιστώνεται ότι οι στοχευμένες πολιτικές σε τοπικό επίπεδο είναι απαραίτητες για την ανακούφιση των ομάδων κάτω από το όριο φτώχειας και όσων πλήττονται από κοινωνικό αποκλεισμό.Η γενίκευση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος σε ολόκληρη τη χώρα, είναι ένα μέτρο που αναμένεται να δώσει λύσεις σε δήμους με πληθυσμό που έρχεται αντιμέτωπος με οικονομικά προβλήματα, αδυναμία ένταξης στην αγορά εργασίας και άλλα προβλήματα, όπως είναι η πιθανή αδυναμία πληρωμής δανείου, πάγιων λογαριασμών, κ.λπ.