Μητρότητα και σχολικές πρακτικές: το σχολείο ως πεδίο ενδυνάμωσης των γυναικών και κατασκευής της γυναικείας εμπειρίας στη Λέσβο

Abstract

The present study examines the ways through which mothers deal with the school and their children's participation in school life. The research also concentrates on the social and political consequences of women's engangement in school practices in relation to parenthood, motherhood, domesticity, gender roles and renegotiation of kin relations. In this context, the research leads to the result that school is for women an important field of outer-domestic action, empowerment and construction of social experience. The dissertation is based on two and half years of anthropological, participant observation, from September 2007 to January 2010, in a mountaineous, agricultural community of northeastern Lesvos. The research had the characteristics of an "open school ethnography". It involved the school space and specifically the public schools operating in the field of study (nursery school, primary school), as well as the domestic space. Moreover, it expanded to various contexts of local society, such as work, marriage, kin relations and festive sociability.

Η παρούσα μελέτη διερευνά τους τρόπους με τους οποίους οι μητέρες διαχειρίζονται το σχολείο και τη συμμετοχή των παιδιών τους στη σχολική ζωή, επικεντρωνόμενη παράλληλα στις κοινωνικές και πολιτικές επιπτώσεις που έχει η ενασχόλησή τους με το σχολείο σε πρακτικές που περιλαμβάνουν τη γονεϊκότητα, τη μητρότητα, την οικιακότητα, τους έμφυλους ρόλους και την αναδιαπραγμάτευση των συγγενειακών σχέσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, η διατριβή οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το σχολείο αποτελεί για τις γυναίκες ένα σημαντικό πεδίο εξωοικιακής δράσης, ενδυνάμωσής τους και κατασκευής της γυναικείας εμπειρίας. Η διατριβή βασίζεται σε δυόμιση ετών επιτόπια ανθρωπολογική έρευνα, από τον Σεπτέμβριο του 2007 έως τον Ιανουάριο του 2010, σε μια ορεινή αγροτοκτηνοτροφική κοινότητα της βορειοανατολικής Λέσβου. Η έρευνα είχε τη μορφή μιας «ανοιχτής εθνογραφίας του σχολείου». Αφορούσε τόσο το σχολικό χώρο και συγκεκριμένα τα δημόσια σχολεία που λειτουργούσαν στην υπό μελέτη περιοχή (νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο) όσο και τον οικιακό χώρο. Παράλληλα, επεκτάθηκε και σε διαφορετικά συμφραζόμενα της τοπικής κοινωνίας, όπως την εργασία, το γάμο, τη συγγένεια και την εορταστική κοινωνικότητα.