Το εργατικό κίνημα στην Κύπρο την περίοδο της Αγγλοκρατίας 1878-1955

Abstract

The present dissertation attempts to give an answer as to whether there was a labour movement in Cyprus during the period of the British Rule and to what extent it was part of the international and most important ly the colonial case. Initially the factors which shaped the particular characteristics of the island are examined, that is the particular way of transition, in 1878, from the Ottoman Rule to the British Rule and the slow transformation of the archaic econ omic and social structures into modern ones. However that delayed modernization contributed to the creation of the conditions for the introduction and the development of the labour movement in Cyprus (institutional framework, collective action). Accordingl y a detailed inquiry into the political and ideological characteristics of the movement is attempted, with an emphasis on the following: 1 - The influence of the British factor (initiatives, resistance) 2 - The characteristics of the political groups and the influence of these groups, especially the elites, in the development of the movement. 3 - The special role of the Greek Orthodox Church, which due to its dominant position in a deeply religious society, had the privilege to influence, even when being suppre ssive, the actions of the labour class directing it towards nationalism. 4 - The two “national” communities, Greek - Cypriot and Turkish - Cypriot as umbrellas of the labour movement and their interaction with trade union formation. 5 - Women labour and the co ntribution of women activism in collective action. 6 - The forms of collective action and the degree of the autonomy of labour class or, in contrast to that, of the manipulation from the political elite. In conclusion the starting point of the labour move ment is traced in the period of the British Colonial Rule. Concerning its development a number of factors, beyond the productive procedure, have contributed, such as historical circumstances, cultural, ideological but as well as factors that can be attrib uted to the international politics. In this multi - complex, contradicting framework the labour and union movement and its characteristics were shaped. Indeed this movement constitutes the outcome of the contradicting elements which determined that specific historical period.

Η παρούσα εργασία επιχειρεί να δώσει απάντηση στο ερώτημα αν υπήρξε εργατικό κίνημα στην Κύπρο κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας και σε ποιο βαθμό αυτό εντάσσεται στο διεθνές και, κυρίως, στο αποικιακό παράδειγμα. Καταρχήν, διερευνώνται οι παράγοντες που διαμόρφωσαν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του νησιού, δηλαδή ο ιδιαίτερος τρόπος μετάβασης, το 1878, από το οθωμανικό καθεστώς στη βρετανική διοίκηση και ο αργός μετασχηματισμός των αρχαϊκών οικονομικών και κοινωνικών δομών σε νεωτερισμούς. Αυτός ο καθυστερημένος εκσυγχρονισμός, ωστόσο, συνέβαλε στη δημιουργία των προϋποθέσεων για την εμφάνιση και ανάπτυξη του εργατικού κινήματος στην Κύπρο (θεσμικό πλαίσιο, συλλογική δράση). Στη συνέχεια, επιχειρείται λεπτομερής διερεύνηση των πολιτικών και ιδεολογικών χαρακτηριστικών του κινήματος, με έμφαση σε ζητήματα όπως τα ακόλουθα: 1-Η επίδραση του βρετανικού παράγοντα (πρωτοβουλίες, αντιστάσεις) 2- Τα χαρακτηριστικά των πολιτικών ομάδων και η επιρροή αυτών των ομάδων, κυρίως των elites, στην εξέλιξη του εργατικού κινήματος 3- Ο ιδιαίτερος ρόλος της ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία, λόγω της κυριαρχικής θέσης της σε μια βαθιά θρησκευόμενη κοινωνία, είχε το προνόμιο να επηρεάζει, ακόμα και δρώντας κατασταλτικά, τη δράση της εργατικής τάξης και να την κατευθύνει προς εθνικοφροσύνη 4-Οι «εθνικές» κοινότητες, ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή, ως ομπρέλες του εργατικού κινήματος και η αλληλόδρασή τους με τους συνδικαλιστικούς σχηματισμούς 5- Η γυναικεία εργασία και η συμβολή του γυναικείου ακτιβισμού στη συλλογική δράση6. Οι μορφές συλλογικής δράσης και ο βαθμός αυτονομίας της εργατικής τάξης, ή, αντίθετα, χειραγώγησης από τις πολιτικές elites. Διαπιστώνεται, λοιπόν, ότι χρονική αφετηρία του κυπριακού εργατικού κινήματος ανάγεται στην περίοδο της Αγγλοκρατίας. Στη διαμόρφωσή του συνέβαλαν παράγοντες πέρα από την παραγωγική διαδικασία όπως οι ιστορικές συγκυρίες, οι σύγχρονοι πολιτισμικοί, ιδεολογικοί, αλλά και διεθνοπολιτικοί παράγοντες. Μέσα σε αυτό το πολυσύνθετο και γεμάτο αντιφάσεις πλαίσιο παραγόντων διαμορφώθηκε το εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα στην Κύπρο, αλλά και τα χαρακτηριστικά του. Αποτελεί μάλιστα συνισταμένη των αντίθετων στοιχείων που προσδιόριζαν την εποχή εκείνη.