Σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2 και διαταραχές της όσφρησης

Abstract

Οlfaction is one of the five senses and is directly associated with quality of life and the enjoyment from life. Furthermore, olfaction plays an important role in our safety. Diabetes mellitus is a chronic disease with high prevalence worldwide which is continuously on the rise in parallel with the increasing prevalence of obesity und of unhealthy lifestyle. Diabetes mellitus is a multi-systemic disease affecting many organs and causing numerous complications. Diabetic complications are classified as microvascular (retinopathy, nephropathy and neuropathy) or macrovascular (ischemic heart disease, stroke and peripheral vascular disease). Diabetes mellitus is associated with decreased life expectancy and is a major public health challenge with tremendous financial and social consequences. Little is known about the interaction of diabetes mellitus and olfaction. It seems however that the association of diabetes mellitus and olfaction is a complex one, as olfaction affects and is affected by numerous metabolic and endocrine procedures. The quality and quantity of the consumed food is affected from the olfactory function and influences the energy balance and glycaemic control in individuals suffering from diabetes. Certain studies have shown that there is a negative association between olfactory capacity and diabetes, in particular when diabetic complications are present. The results are unfortunately limited and contradictory. Some studies suggest that there is a correlation of macrovascular diabetic complications and olfactory dysfunction while others have found a relationship between microvascular complications and olfactory disturbances. In the present study, we tried to investigate the relation of olfactory function with the presence of diabetes mellitus in a Greek population. We examined the olfactory function of 154 adults, from whom 119 had type 2 diabetes mellitus. Olfactory function was assessed with “Sniffin’ Sticks”. The odour Threshold, Discrimination and Identification were accessed and a total TDI (Threshold - Discrimination - Identification) score was calculated. Type 2 diabetes mellitus, arterial hypertension and hyperlipidaemia were associated with lower olfactory scores. Multivariate analysis after adjustment for age, sex, body mass index, smoking, alcohol, diabetes mellitus, arterial hypertension, hyperlipidaemia and cardiovascular disease, only diabetes mellitus and arterial hypertension were associated with TDI score. Among type 2 diabetes mellitus participants, those with diabetic complications had lower olfactory scores compared with those without complications (p = 0.006). In particular, lower ΤDI scores were observed among diabetics with diabetic peripheral neuropathy (p = 0,017) and retinopathy (p = 0,047). Therefore, lower olfactory scores have been observed among diabetic patients with microvascular disease, implying that olfactory dysfunction can be a complication of microvascular disease in diabetes. According to another approach, olfactory dysfunction in diabetes could be a manifestation of diabetic neuropathy of cranial nerves (olfactory nerve), but this hypothesis needs to be further examined.

Η όσφρηση αποτελεί μία από τις πέντε αισθήσεις και σχετίζεται άμεσα με την ποιότητα ζωής και την απόλαυση που αντλούμε από τη ζωή. Επιπλέον, παίζει σημαντικό ρόλο στην ασφάλεια μας. Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί μία χρόνια νόσο με υψηλό επιπολασμό παγκοσμίως ο οποίος συνεχώς αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της παχυσαρκίας και του μη υγιεινού τρόπου ζωής. Ο σακχαρώδης διαβήτης προκαλεί επιπλοκές σε πολλά συστήματα οι οποίες ταξινομούνται σε επιπλοκές λόγω μικροαγγειοπάθειας (αμφιβληστροειδοπάθεια, νεφροπάθεια και νευροπάθεια) αλλά και λόγω μακροαγγειοπάθειας (ισχαιμική καρδιακή νόσος, αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και περιφερική αρτηριοπάθεια). Οδηγεί σε πρόωρη νοσηρότητα και μειώνει το προσδόκιμο επιβίωσης αποτελώντας ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας με τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος. Το πώς επηρεάζει ο διαβήτης την όσφρηση είναι ένα πεδίο που έχει μελετηθεί σε περιορισμένο βαθμό. Η σχέση της όσφρησης με το σακχαρώδη διαβήτη και με το μεταβολισμό γενικότερα είναι περίπλοκη και φαίνεται ότι η λειτουργία της όσφρησης συνδέεται με το ενδοκρινικό σύστημα με τρόπο αμφίδρομο. Η ποιότητα και η ποσότητα της προσλαμβανόμενης τροφής επηρεάζεται από την οσφρητική ικανότητα, επιδρώντας στο ενεργειακό ισοζύγιο καθώς και στη γλυκαιμική ρύθμιση των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη. Ορισμένες μελέτες μέχρι σήμερα έχουν δείξει ότι ο σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα όσφρησης. Ειδικότερα, φαίνεται ότι η όσφρηση επηρεάζεται κυρίως επί παρουσία διαβητικών επιπλοκών. Τα αποτελέσματα όμως μέχρι σήμερα είναι περιορισμένα και αντικρουόμενα. Σύμφωνα με κάποιες μελέτες οι διαταραχές της όσφρησης στο διαβήτη σχετίζονται με την παρουσία μακροαγγειακών διαταραχών ενώ σύμφωνα με άλλες μελέτες η μειωμένη οσφρητική ικανότητα στο σακχαρώδη διαβήτη σχετίζεται με τις διαβητικές επιπλοκές τύπου μικροαγγειοπάθειας. Στην παρούσα μελέτη θελήσαμε να διερευνήσουμε τη σχέση της οσφρητικής ικανότητας με τον σακχαρώδη διαβήτη σε ελληνικό πληθυσμό. Εξετάσαμε την οσφρητική ικανότητα 154 ενηλίκων, από τους οποίους οι 119 είχαν σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Η εκτίμηση της οσφρητικής ικανότητας έγινε με τα «Sniffin’ Sticks». Εκτιμήθηκε ο Ουδός (Threshold) όσφρησης, η ικανότητα Διάκρισης (Discrimination) και η ικανότητα Ταυτοποίησης (Identification) των οσμών και υπολογίστηκε το συνολικό (TDI = Threshold – Discrimination - Identification) score της όσφρησης. Φάνηκε ότι ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2, η αρτηριακή υπέρταση και η υπερλιπιδαιμία σχετίζονται με χαμηλότερα συνολικά score όσφρησης. Στην πολυπαραγοντική ανάλυση μετά από προσαρμογή για την ηλικία, το φύλο, το δείκτη μάζας σώματος, το κάπνισμα, το αλκοόλ, το σακχαρώδη διαβήτη, την αρτηριακή υπέρταση, την υπερλιπιδιαμία και την καρδιαγγειακή νόσο, μόνο ο σακχαρώδης διαβήτης και η αρτηριακή υπέρταση συσχετίστηκαν ανεξάρτητα με τo συνολικό score της όσφρησης. Μεταξύ των ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη, φάνηκε ότι τα άτομα που είχαν επιπλοκές οφειλόμενες στο διαβήτη παρουσίαζαν χαμηλότερα score όσφρησης σε σχέση με όσους δεν είχαν επιπλοκές (p = 0.006). Συγκεκριμένα, χαμηλότερα ΤDI score καταγράφηκαν σε διαβητικούς ασθενείς που παρουσίαζαν διαβητική περιφερική νευροπάθεια (p = 0,017) και αμφιβληστροειδοπάθεια (p = 0,047). Κι επομένως φάνηκε ότι χαμηλότερα score όσφρησης παρατηρούνται επί παρουσίας μικροαγγειοπάθειας στο σακχαρώδη διαβήτη, εγείροντας την υπόνοια ότι οι διαταραχές στην όσφρηση στους διαβητικούς μπορεί να αποτελούν άλλη μία επιπλοκή τύπου μικροαγγειοπάθειας του σακχαρώδη διαβήτη. Σύμφωνα με μία άλλη προσέγγιση θα μπορούσε η ελάττωση της όσφρησης στο σακχαρώδη διαβήτη να αποτελεί εκδήλωση της διαβητικής νευροπάθειας των εγκεφαλικών συζυγιών (του οσφρητικού νεύρου), αλλά αυτή η υπόθεση χρήζει περαιτέρω έρευνας.