Γλυπτά της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης και οι σύγχρονες τάσεις των δημόσιων εικαστικών παρεμβάσεων

Abstract

It is the combination of architecture and sculpture that creates long lasting living spaces, where the man lives his social daily life. The research focuses on public sculpture and the way it is every time integrated, operates and affects the architectural public space. The aim is to understand the role of sculpture today and to clarify the way in which sculptures of public urban space are treated by the various bodies and what they actually represent to them. In the first chapter we have recorded and evaluated the sculptures installed in the boundaries of the municipality of Thessaloniki. Additionally, the illustrated annex includes work identification cards with basic information on each sculpture (i.e. the title and category of the work, the names of the sculpture and the awarding body, the date and place of installation, the procedures for assigning the work and its budget, a picture of each work under review, an abstract of the topographic map, as well as a brief description of the sculpture and the place of installation). In the second chapter we explored the institutional framework that governs until now the assignments of artistic works (sculptures) in public space, in Greece. In the illustrated third chapter we reviewed 40 examples from different regions of the world, in regard to the immediate, instrumental and spontaneous relationship between public art and people. The "monument", placed for public viewing, is the individual, collective and timeless expression of the spirit of the era in which it was created. It becomes a constant reminder of the artistic values it represents. The art work placed in a public place is intended to operate in real-time and is identified to the cultural energy of its era. The sculpture becomes a landmark and a symbol of the identity of the city, while it is considered the primary scope of critical thinking in a democratic society.

Ο συνδυασμός της αρχιτεκτονικής και της γλυπτικής, είναι εκείνος που δημιουργεί τους χώρους ζωής, μακράς διάρκειας, όπου ο άνθρωπος ζει την κοινωνική του καθημερινότητά. Η έρευνα επικεντρώνεται στη δημόσια γλυπτική και στο σκεπτικό με το οποίο κάθε φορά αυτή εντάσσεται, λειτουργεί και επηρεάζει τον αρχιτεκτονικό δημόσιο χώρο. Στόχος είναι να γίνει κατανοητός ο ρόλος της γλυπτικής σήμερα και να διευκρινιστεί ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι διάφοροι φορείς τα γλυπτά του δημόσιου αστικού χώρου και το τι αντιπροσωπεύουν αυτά για τους ίδιους. Στο πρώτο κεφάλαιο καταγράφονται, και αξιολογούνται τα γλυπτά που εγκαταστάθηκαν στα όρια του Δήμου Θεσσαλονίκης. Επιπλέον στο εικονογραφημένο παράρτημα συντάχτηκαν κάρτες ταυτότητας έργου όπου καταχωρήθηκαν τα βασικά στοιχεία για κάθε γλυπτό (π.χ. ο τίτλος και η κατηγορία του έργου, το όνομα του γλύπτη και του φορέα ανάθεσης, η χρονολογία και ο τόπος εγκατάστασης, ο τρόπος ανάθεσης του έργου και ο προϋπολογισμός, φωτογραφία του κάθε εξεταζόμενου έργου, ένα απόσπασμα τοπογραφικού, καθώς και μία σύντομη περιγραφή του γλυπτού και του τόπου εγκατάστασης). Στο δεύτερο κεφάλαιο διερευνήθηκε το θεσμικό πλαίσιο που διέπει ως τις μέρες μας τις αναθέσεις καλλιτεχνικών έργων (γλυπτών) στο δημόσιο χώρο, στην Ελλάδα. Στο εικονογραφημένο τρίτο κεφάλαιο διερευνήθηκαν 40 παραδείγματα από διαφορετικές περιοχές της γης, σε θέματα που αφορούν στην άμεση, οργανική, και αυθόρμητη σχέση της Δημόσιας τέχνης με ένα κοινό. Το «μνημείο», που τοποθετείται προς δημόσια θέαση, είναι η ατομική, συλλογική και διαχρονική έκφραση, του πνεύματος της εποχής στην οποία δημιουργήθηκε. Γίνεται ένας διαρκής φορέας των καλλιτεχνικών αξιών που πρεσβεύει. Το έργο του καλλιτέχνη που τοποθετήθηκε σε ένα δημόσιο χώρο, προορίζεται να λειτουργεί στον πραγματικό χρόνο και ταυτίζεται με την πολιτισμική ενέργεια της εποχής του. Το γλυπτό γίνεται τοπόσημο και σύμβολο για την ταυτότητα της πόλης, ενώ παράλληλα θεωρείται το κατεξοχήν πεδίο κριτικής σκέψης μιας δημοκρατικής κοινωνίας.