Επιχειρηματικότητα και τουρισμός: το παράδειγμα του Λιμένα Χερσονήσου Κρήτης

Abstract

This PhD thesis attempts to explore the relationship between entrepreneurship and tourism in the community of Limenas of Hersonissos. The recording of the course of tourism development of this community highlighted the role of ‘micro’, ‘small’ and ‘medium’- sized tourism enterprises which formed the outlet of a basically rural population and also contributed to the acceleration of the processes of transformation from an agricultural to a services - oriented economy.The interesting point that emerges concerns the management of tensions and differences identified in the field of economic interests among entrepreneurs, especially when the conflict rolls over to the field of social claims. Entrepreneurs of Limenas (locals and non-locals), producers of purposeful and rational action, constantly adopt new strategies and practices through which they attempt, not only to benefit economically, but also to determine the nature of the transformation of the community, without compromising its cohesion.Basically it is a contradiction which is most evident in the perceptions of the residents of Limenas regarding the content that they attribute to the concepts of development and entrepreneurship, as well as the selection of the future development model. The last point in particular, that is, the goal of "the highest quality of tourism" should coexist with maintaining the existing situation that could be improved but should not be dismissed altogether. The initiative in this direction should again be taken from the central government with the local community helping but not starring.The study of entrepreneurship in a tourist destination, like Limenas, shows the way to interpret a developmental model whose viability depended on the model of mass tourism. This model is not developmental, in the sense that any changes that occur in the economic field cannot transform entrenched relationships and behaviors, but mainly, are unable to reverse the co-dependent relation between the countries of origin and host countries, identified in tourism. Moreover, the concept of entrepreneurship is often confused with small businesses which, although often praised substantially for their contribution to regional development and economic diversification that the latter brings to local communities, in fact, they are not business entities because of the limited degree of innovation they present.The advent of tourism, therefore, accelerated the establishment of the existing development model, but its acceptance and prevalence lies solely on the pursuit of tourism - related activities on the part of the inhabitants of Limenas. The direct and high economic benefit eventually worked against tourism development management and as a result, the impact on the existing environment and land use is more difficult to reverse.

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρείται η διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στην επιχειρηματικότητα και στον τουρισμό στην κοινότητα του Λιμένα Χερσονήσου Κρήτης. Η καταγραφή της πορείας της τουριστικής ανάπτυξης της συγκεκριμένης κοινότητας ανέδειξε το ρόλο των «πολύ μικρών», «μικρών» και «μεσαίων» τουριστικών επιχειρήσεων οι οποίες αποτέλεσαν τη διέξοδο σ’ ένα κατά βάση αγροτικό πληθυσμό και ταυτόχρονα συνέβαλαν στην επιτάχυνση των διαδικασιών του μετασχηματισμού της από μια αγροτική οικονομία σε μια οικονομία προσανατολισμένη στον τομέα των υπηρεσιών.Το ενδιαφέρον σημείο που αναδεικνύεται αφορά στη διαχείριση των εντάσεων και των διαφορών που εντοπίζονται στο πεδίο των οικονομικών συμφερόντων μεταξύ των επιχειρηματιών, ιδιαίτερα όταν η σύγκρουση αυτή μετακυλύετε στο πεδίο διεκδίκησης κοινωνικών συμφερόντων. Οι επιχειρηματίες του Λιμένα (ντόπιοι και μη ντόπιοι), ως παραγωγοί ένσκοπης και έλλογης δράσης, υιοθετούν συνεχώς νέες στρατηγικές και πρακτικές μέσω των οποίων επιχειρούν, εκτός από το οικονομικό τους όφελος, να καθορίσουν και το χαρακτήρα του μετασχηματισμού της κοινότητας, χωρίς όμως να τίθεται σε κίνδυνο η συνοχή της τελευταίας.Ουσιαστικά πρόκειται για μια αντίφαση η οποία γίνεται περισσότερο εμφανής στις αντιλήψεις των κατοίκων του Λιμένα αναφορικά με το περιεχόμενο που αποδίδουν στις έννοιες της ανάπτυξης και της επιχειρηματικότητας καθώς επίσης και στην επιλογή του μελλοντικού αναπτυξιακού μοντέλου. Ιδιαίτερα στο τελευταίο σημείο το ζητούμενο του «ποιοτικότερου τουρισμού» θα πρέπει να συνυπάρξει με τη διατήρηση της ήδη υπάρχουσας κατάστασης η οποία επιδέχεται βελτιώσεις αλλά δεν πρέπει να απορριφθεί εντελώς. Η πρωτοβουλία προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να αναληφθεί πάλι από το κεντρικό κράτος με την τοπική κοινωνία αρωγό αλλά όχι πρωταγωνιστή.Η μελέτη της επιχειρηματικότητας σε έναν τουριστικό προορισμό, όπως αυτός του Λιμένα, δείχνει το μονοπάτι για την ερμηνεία ενός αναπτυξιακού μοντέλου που στήριξε τη βιωσιμότητά του στο μοντέλο του μαζικού τουρισμού. Το μοντέλο αυτό δεν είναι αναπτυξιακό υπό την έννοια ότι οι όποιες μεταβολές συντελούνται στο οικονομικό πεδίο δεν είναι ικανές να μετατρέψουν παγιωμένες σχέσεις και συμπεριφορές αλλά, κυρίως, δεν είναι ικανές να αντιστρέψουν τη σχέση εξάρτησης που έχει εντοπιστεί στον τουρισμό σε σχέση με τις χώρες προέλευσης και τις χώρες υποδοχής. Επιπλέον η έννοια της επιχειρηματικότητας συγχέεται συχνά με τις μικρές επιχειρήσεις οι οποίες, αν και έχουν επαινεθεί αρκετά για τη συμβολή τους στην περιφερειακή ανάπτυξη και την οικονομική διαφοροποίηση που αυτή επιφέρει στις τοπικές κοινωνίες, στην πραγματικότητα δεν συνιστούν επιχειρηματικές οντότητες λόγω του περιορισμένου βαθμού καινοτομίας τους.Η έλευση του τουρισμού επομένως λειτούργησε επιταχυντικά στην εδραίωση του υφιστάμενου αναπτυξιακού μοντέλου αλλά, η αποδοχή και η επικράτησή του οφείλεται αποκλειστικά στην ενασχόληση των κατοίκων του Λιμένα με τις τουριστικού χαρακτήρα επιχειρηματικές δραστηριότητες. Το άμεσο και υψηλό οικονομικό όφελος λειτούργησε τελικά ανασταλτικά στο πεδίο της διαχείρισης της τουριστικής ανάπτυξης του, με αποτέλεσμα οι επιπτώσεις στο δομημένο περιβάλλον και στις χρήσεις της γης να είναι πλέον δύσκολα αναστρέψιμες.