Διερεύνηση παραγόντων που επηρεάζουν την αειφορική διαχείριση αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού

Abstract

Waste of Electrical and Electronic Equipment (WEEE) management is a complicated issue. The European Union (EU), with the enforcement of the directives 2002/95/EC and 2002/96/EC, is promoting the principles of sustainable management for the WEEE. Sustainable WEEE management should be environmentally sound, economically viable and socially accepted.Regarding WEEE management, two issues are not adequately researched and developed, especially in Greece. The first issue concerned the investigation of the factors that influence WEEE recycling behavior. Considering that WEEE recycling is, so far, the most appropriate WEEE management technique and that European directives have already set specific goals about WEEE recycling rates, people’s consent and participation is a key issue for meeting these goals. The research was conducted in the urban complex of Volos – Nea Ionia. The purpose of the study was to determine the “intention” of the citizens of Volos to do WEEE recycling and furthermore, the purpose was to investigate the key factors of this “intention”. The results indicated that statistically significant factors of WEEE recycling intention were: “attitude”, “social norms”, “willingness to pay” and “information”. The findings suggest that strengthening of people’s positive attitude towards WEEE recycling in combination with better information and with placing more containers through Volos will encourage citizens of the city to recycle WEEE more. Moreover, external conditions, such as financial depression, had a significant impact on the way people think about WEEE recycling.The second issue concerned the environmental burden that arises from the disassembly of electrical and electronic equipment, regarding PM10 emissions. Although, recycling is the most appropriate technique for WEEE sustainable management, it has consequences to the interior of the disassembly installations and to the environment around the installations. The implemented research regarding this matter, in the EU and other countries, is, in most of the cases, scarce and fragmentary. The current research was conducted in a WEEE disassembly center in Larissa, Greece. The purpose of the study was the actual measurement of PM10 emissions, in order to specify the environmental burden in the atmosphere that occurs in such installations. The results of the measurement of PM10 emissions indicated that the WEEE disassembly emitted PM10 in a relatively high level, even though the disassembly occurred in an environmentally sound manner. The concentration of PM10 was higher from the EU limit of 50 μg/m3 and higher from the limits other organizations have set, for PM10 concentrations in the atmosphere. The PM10 chemical analysis indicated that WEEE were the most important source of PM10 emissions inside the disassembly center.

Η διαχείριση των ΑΗΗΕ αποτελεί ένα πολύπλοκο ζήτημα. Υπάρχουν πολλά ζητήματα που εμπλέκονται και πρέπει να συνεκιμώνται, όταν πρέπει να παρθούν αποφάσεις σχετικά με την κατάληξη των ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΗΗΕ) που έχουν φτάσει στο τέλος της ζωής τους και την αειφορική διαχείρισή τους.Η πολυπλοκότητα του ζητήματος της διαχείρισης των ΑΗΗΕ και οι παράγοντες που επηρεάζουν το ζήτημα αυτό, οδήγησε στην εκπόνηση τούτης της διδακτορικής διατριβής. Εξετάζοντας διάφορες παραμέτρους που είναι δυνατό να επηρεάζουν την αειφορική διαχείριση, η διατριβή εστιάστηκε σε δύο ζητήματα τα οποία δεν έχουν λάβει την προσήκουσα προσοχή και μελέτη, στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό, μέχρι τώρα. Το πρώτο ζήτημα αφορά τη διερεύνηση των παραγόντων που επηρεάζουν το άτομο να κάνει ανακύκλωση ΑΗΗΕ. Δεδομένου ότι η ανακύκλωση ΑΗΗΕ αποτελεί πλέον τη πιο ενδεδειγμένη μέθοδο διαχείρισης των ΑΗΗΕ και η νομοθεσία έχει ήδη θέσει συγκεκριμένους στόχους ανακύκλωσης, η συναίνεση και συμμετοχή του κοινού είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη αυτών των στόχων. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο πολεοδομικό συγκρότημα Βόλου-Νέας Ιωνίας και σκοπός της ήταν η διερεύνηση της «πρόθεσης» των δημοτών Βόλου να κάνουν ανακύκλωση ΑΗΗΕ, και των παραγόντων που παίζουν καθοριστικό ρόλο στην «πρόθεση» αυτή. Τα αποτελέσματα από την κοινωνική έρευνα έδειξαν ότι στατιστικά σημαντικοί παράγοντες είναι η «στάση», τα «κοινωνικά πρότυπα», η «πρόθεση για να πληρώσει» και η «πληροφόρηση». Η ενίσχυση της θετικής στάσης των ατόμων απέναντι στην ανακύκλωση ΑΗΗΕ μπορεί να συμβάλλει καθοριστικά στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης αυτού του είδους των αποβλήτων. Ακόμη, τα άτομα μπορεί να δέχονται επιρροές από τον κοινωνικό τους περίγυρο. Επίσης, η σωστή πληροφόρηση σχετικά με την ανακύκλωση ΑΗΗΕ μπορεί να έχει θετικά αποτελέσματα στα ποσοστά συμμετοχής του κοινού στην ανακύκλωση ΑΗΗΕ. Τέλος, αποδείχθηκε ότι εξωτερικοί παράγοντες όπως η οικονομική κατάσταση της χώρας, έχουν εμφανή επίδραση στον τρόπο με τον οποίο τα άτομα αντιμετωπίζουν την ανακύκλωση ΑΗΗΕ.Το δεύτερο ζήτημα στο οποίο εστιάστηκε η διδακτορική διατριβή είναι η πραγματική μέτρηση και η εξακρίβωση του βαθμού της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης από την εκπομπή αιωρούμενων σωματιδίων PM10, από τη διαδικασία της αποσυναρμολόγησης των ΑΗΗΕ. Η διαδικασία της ανακύκλωσης ΑΗΗΕ, παρότι αποτελεί την καταλληλότερη μέθοδο για την αειφορική διαχείριση τους, είναι δυνατό να έχει παράπλευρες επιπτώσεις στον εσωτερικό χώρο των εγκαταστάσεων αλλά και στον περιβάλλοντα χώρο. Οι έρευνες που έχουν διεξαχθεί σχετικά με αυτό το ζήτημα είναι ελάχιστες και αποσπασματικές στην ΕΕ και στις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες. Η ακριβής μέτρηση των εκπομπών των αιωρούμενων σωματιδίων πραγματοποιήθηκε σε εργοστάσιο αποσυναρμολόγησης ΑΗΗΕ στη Λάρισα. Οι μετρήσεις των αιωρούμενων σωματιδίων έδειξαν ότι η αποσυναρμολόγηση ΑΗΗΕ προκαλεί αυξημένες εκπομπές αιωρούμενων σωματιδίων που ξεπερνούν το όριο των 50 μg/m3 που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και πολλοί οργανισμοί ως το ανώτατο επιτρεπτό όριο 24-ωρης συγκέντρωσης αιωρούμενων σωματιδίων. Επίσης από τη χημική ανάλυση των αιωρούμενων σωματιδίων προέκυψε ότι τα αιωρούμενα σωματίδια μέσα στο χώρο του εργοστασίου έχουν ως κύρια πηγή εκπομπής τα ΑΗΗΕ.