Επίδραση των διαταραχών διατροφής στην υγεία και την αθλητική εξέλιξη Ελληνίδων αθλητριών υψηλού επιπέδου: εφαρμογή της θεωρίας σχεδιασμένης συμπεριφοράς

Abstract

Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν α) η προσαρμογή σε ελληνικό πληθυσμό της Κλίμακας Διατροφικών Στάσεων ΕΑΤ-26 (Garner & Garfinkel, 1982), β) η ανίχνευση των Διαταραχών Διατροφής (Δ.Δ.) σε Ελληνίδες αθλήτριες υψηλού επιπέδου που αγωνίζονται σε διαφορετικά αθλήματα και γ) η πρόβλεψη της διατροφικής συμπεριφοράς των αθλητριών σύμφωνα με την Θεωρία Σχεδιασμένης Συμπεριφοράς (ΘΣΣ). Το δείγμα που επιλέχθηκε για το πρώτο μέρος της έρευνας ήταν 167 φοιτητές και φοιτήτριες του ΤΕΦΑΑ Αθήνας. Τα αποτελέσματα της διερευνητικής και επιβεβαιωτικής ανάλυσης έδειξαν πως η προσαρμοσμένη σε Ελληνικό πληθυσμό Κλίμακα Διατροφικών Στάσεων (ΕΑΤ-13), ήταν έγκυρη και αξιόπιστη για την ανίχνευση της τάσης εκδήλωσης των Δ.Δ. Tο νέο σημείο διαχωρισμού του ΕΑΤ-13, που διαχώρισε με ακρίβεια δείγμα 20 ασθενών με Δ.Δ. και 167 φοιτητών/ τριών, ήταν το 12. Για το δεύτερο μέρος της έρευνας, εξετάστηκαν 131 αθλήτριες υψηλού αγωνιστικού αθλητισμού που χωρίστηκαν σε αθλήτριες ‘αισθητικών’ αθλημάτων (N1 = 62) (ρυθμικής αγωνιστικής γυμναστικής, ενόργανης, συγχρονισμένης κολύμβησης, μπαλέτου) και ‘μη αισθητικών’ αθλημάτων (N2 = 69) (κολύμβησης, πετοσφαίρισης, καλαθοσφαίρισης, υδατοσφαίρισης, πετοσφαίρισης στην άμμο). Οι δύο ομάδες εξετάστηκαν στην Προσαρμοσμένη Κλίμακα Διατροφικών Στάσεων ΕΑΤ-13, στην Κλίμακα Πρόβλεψης της Διατροφικής Συμπεριφοράς (ΚΠΔΣ) που βασίστηκε στη ΘΣΣ (Ajzen, 1991), στους δύο παράγοντες (ευσυνειδησία, και συναισθηματική σταθερότητα) της Διεθνούς Κλίμακας Προσωπικότητας (IPIP) (Goldberg, 1999), στην Κλίμακα Αυτό-εκτίμησης του Rosenberg (1965), στην Κλίμακα Σωματικής Κάθεξης (Θεοδωράκης, 1999), στην Κλίμακα Σωματικής Εικόνας (Θεοδωράκης, 1999) και συνυπολογίστηκε ο Δείκτης Σωματικής τους Μάζας. Πολυμεταβλητικές αναλύσεις έδειξαν ότι οι αθλήτριες στα αισθητικά αθλήματα επηρεάζονται περισσότερο από τους ‘Σημαντικούς Άλλους’ στη ζωή τους και έχουν μεγαλύτερη τάση να νοσήσουν από Δ.Δ. σε σχέση με τις αθλήτριες στα μη αισθητικά αθλήματα. Επιπλέον, παρουσιάζουν χαμηλότερο Δείκτη Σωματικής Μάζας, μεγαλύτερη σωματική δυσαρέσκεια, εντονότερη ενασχόληση με το φαγητό και τις τροφές, όπως και πίεση από το περιβάλλον για να πάρουν βάρος, συγκριτικά με τις συναθλήτριές τους από τα ‘μη αισθητικά’ αγωνίσματα. Ακόμα, δείχνουν ότι υιοθετούν περισσότερο την αδύνατη φιγούρα ως ιδανική. Για το τρίτο μέρος της έρευνας ο έλεγχος πολλαπλής παλινδρόμησης έδειξε πως, οι ‘Στάσεις’ των Ελληνίδων αθλητριών μπορούσαν να προβλέψουν την διατροφική τους συμπεριφορά, σύμφωνα με τις απαντήσεις τους στο ΕΑΤ-13. Οι αθλήτριες με τάση να νοσήσουν (ΕΑΤ-13 ≥ 12) είχαν υψηλότερη βαθμολογία στους παράγοντες της ΚΠΔΣ και ειδικότερα στις Στάσεις, για απώλεια βάρους ως παράγοντα επιτυχίας στον αθλητισμό, συγκριτικά με τις αθλήτριες χωρίς την τάση να εκδηλώσουν Δ.Δ. (ΕΑΤ-13 < 12). Τέλος, οι ‘στάσεις’ και ο ‘αντιλαμβανόμενος έλεγχος συμπεριφοράς’, μπορούσαν με ακρίβεια 59.1% να προβλέψουν τις αθλήτριες με και χωρίς την τάση να εκδηλώσουν Δ.Δ.