Εξέλιξη, χρήση των χώρων και οργάνωση των πρωτοελλαδικών οικισμών

Abstract

The purpose of this study is to reconstruct a fairly complete picture of the settlements in southern Greek mainland during each phase of the Early Helladic period, by examining all the sites where architectural remains have come to light (without being restricted to the better known ones in bibliography), in combination with all kinds of objects that are related to the buildings and can contribute to our understanding of spatial use and settlement patterns.For each settlement, successive architectural phases are distinguished, and for each phase it is attempted to reconstruct the general form and content of the buildings, as all floor finds are gathered in groups. In order to reach general conclusions about the relative chronology of the settlements and to identify possible differences between regions, groups of finds constantly co-existing with each other and with certain architectural features are distinguished. The development and the process of formation of settlements are discussed, as well as the problem of their end, in relation to the existing theories about the end of the Early Bronze Age in the Aegean.Regarding the use of space, several types of houses and other buildings or constructions with special function are recognized. Also investigated is the issue of the various types of settlements and their importance based on their internal organization and the types of buildings they include. Finally, the settlement patterns of the Early Helladic period are discussed, concerning their evolution, their local variations, and their possible modifications in relation to major changes that took place in the Aegean during the 3rd millennium BC. The dissertation consists of three volumes: the first includes the list of all sites in southern mainland Greece that have yielded architectural remains of the Early Bronze Age. The second contains the data analysis and conclusions on certain issues and individual geographic areas. The third comprises exclusively three categories of drawings, which are crucial for the understanding of the text: (a) topographical plans of the sites, drawn at the same scale so as to show the different settlements’ layout and extent in relation to the topography, (b) architectural plans of the settlements in each phase, also at the same scale, in order to show the size and structure of the buildings, and (c) tables with drawings of groups of finds from the interior of each building in each architectural phase.

Σκοπός της μελέτης είναι να ανασυνθέσει την πλήρη εικόνα των οικισμών της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας σε κάθε φάση της Πρωτοελλαδικής περιόδου, παρουσιάζοντας το σύνολο των θέσεων όπου έχουν βρεθεί αρχιτεκτονικά κατάλοιπα (χωρίς να περιορίζεται στις πιο γνωστές βιβλιογραφικά), σε συνδυασμό με κάθε είδους αντικείμενα που σχετίζονται με τα οικοδομήματα και μπορούν να συνεισφέρουν στην κατανόηση της χρήσης των χώρων και της οικιστικής οργάνωσης. Για κάθε οικισμό γίνεται διάκριση των αρχιτεκτονικών φάσεων και επιχειρείται, για κάθε μία από αυτές, η αποκατάσταση της μορφής και του περιεχομένου των κτηρίων, με τη συγκέντρωση όλων των ευρημάτων δαπέδων. Στη συνέχεια επιχειρείται η διάκριση ομάδων ευρημάτων που συνυπάρχουν σταθερά μεταξύ τους αλλά και με ορισμένα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά, ώστε να προκύψουν γενικότερα συμπεράσματα για τη σχετική χρονολόγηση των οικισμών, και να διαπιστωθούν πιθανές διαφοροποιήσεις μεταξύ των περιοχών. Επίσης, εξετάζεται η εξέλιξη και ο τρόπος σχηματισμού των οικισμών, καθώς και το πρόβλημα του τέλους τους, σε σχέση και με τις υπάρχουσες θεωρίες για το τέλος της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού στο Αιγαίο. Σε ό,τι αφορά τη χρήση των χώρων, διακρίνονται τύποι κατοικιών και άλλων κτισμάτων ή κατασκευών με ειδική λειτουργία, και αντιμετωπίζεται το ζήτημα των τύπων και της σημασίας των οικισμών με βάση την εσωτερική τους οργάνωση και το είδος των κτισμάτων που περιλαμβάνουν. Τέλος, με αυτά τα δεδομένα εξετάζεται η συνολική οργάνωση του δικτύου των οικισμών, η εξέλιξή της, οι κατά τόπους διαφοροποιήσεις της και οι μεταβολές που πιθανόν υφίσταται σε σχέση με γενικότερα φαινόμενα στον χώρο του Αιγαίου κατά την 3η χιλιετία π.Χ. Η διατριβή αποτελείται από τρεις τόμους: Ο πρώτος είναι ο κατάλογος όλων των θέσεων της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας που έχουν αποδώσει αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού. Ο δεύτερος περιλαμβάνει την ανάλυση των δεδομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων για τα επιμέρους ζητήματα και για τις επιμέρους γεωγραφικές περιοχές. Ο τρίτος απαρτίζεται αποκλειστικά από σχέδια τριών κατηγοριών, που έχουν καθοριστική σημασία για την κατανόηση του κειμένου: (α) τοπογραφικά σχέδια των θέσεων σε ενιαία κλίμακα ώστε να γίνεται άμεσα αντιληπτή η διαφοροποίηση στην έκταση και στην οργάνωση των οικισμών σε σχέση με τη μορφολογία του εδάφους, (β) κατόψεις των οικισμών σε κάθε αρχιτεκτονική φάση, επίσης σε ενιαία κλίμακα, ώστε να φαίνεται το μέγεθος και η δομή των κτηρίων, και (γ) πίνακες με μικρογραφίες σχεδίων των ομάδων ευρημάτων από το εσωτερικό κάθε κτηρίου σε κάθε αρχιτεκτονική φάση.