Το εργατικό ατύχημα κατά το ουσιαστικό και δικονομικό δίκαιο

Abstract

Following the example of many European countries, in 1915 Greece adopted Act 551/1915 that provides for the payment of limited compensation to the affected worker, based on the seriousness of the injury and the duration of illness. Such liability is not founded on the provisions of the Civil Code, but is a strict liability of the employer that is borne due to the respective occupational hazard. The employer cannot invoke contributory negligence of the worker in order to reduce the damages. The Act did not abolish the worker’s right to seek damages pursuant to ordinary tort provisions, but it did however establish specific conditions, namely the employer’s willful misconduct or the breach of special safeguard provisions of law.A work accident is not only one that occurred during or at work; it may also happen off the workplace or even because of the worker’s conduct that is not directly associated with the assigned work. It suffices that the worker’s injury was caused in the course of work. Also, the harmful event should be an unexpected and unplanned occurrence and not simply one that provokes a chronic ailment of the body.The scope of the Act is now limited mainly in maritime employment, due to the expansion of social security and the inclusion of 'onshore' work in the Social Security Institute (IKA). The worker receives IKA’s insurance benefits and the employer is exempt from payment of the compensation provided by Act 551, even when the latter is responsible for the accident. In any case though, if negligence of the employee is involved, the employee is entitled to compensation for moral damages under Article 932 CC.Main scope of this study is to analyze and link all the individual aspects of the work accident, within the frame of the individual labor law and civil proceedings as well as of criminal and social security law, insofar as they are connected to the worker’s civil claims i.e. -following recognition of the occurrence of a work accident- to assess the extent of damages [limited or full], the beneficiaries thereof and -mainly- those liable for payment. It also includes a case-by-case examination of the various procedural issues that arise. Moreover, specific proposals are made, in order to render the Act as well as the respective court procedures more operational and efficient.

Ύστερα από το παράδειγμα πολλών ευρωπαϊκών χωρών, θεσπίστηκε το 1915 στην Ελλάδα ο Νόμος 551. Προέβλεψε την καταβολή μιας περιορισμένης αποζημίωσης στον παθόντα εργαζόμενο, με βάση την ένταση του τραυματισμού και τη διάρκεια της ασθενείας, στηριζόμενης όχι στη κοινή αστική ευθύνη του εργοδότη, αλλά στην αντικειμενική του ευθύνη, λόγω του επαγγελματικού του κινδύνου. Ο εργοδότης δεν μπορεί να επικαλεστεί συντρέχον πταίσμα του εργαζομένου, ως λόγο μειωτικό της αποζημίωσης. Ο Νόμος δεν κατήργησε τη δυνατότητα του μισθωτού να ζητήσει πλήρη αποζημίωση με τις κοινές περί αδικοπραξίας διατάξεις, καθιέρωσε όμως ιδιαίτερες προϋποθέσεις, δηλαδή την ύπαρξη δόλου του εργοδότη ή την παραβίαση ειδικών προστατευτικών διατάξεων. Εργατικό ατύχημα δεν είναι μόνο αυτό που συνέβη κατά τη διάρκεια και στον τόπο της εργασίας. Μπορεί να προκλήθηκε και εκτός του εργασιακού χώρου ή και εξαιτίας συμπεριφοράς του εργαζόμενου, που δεν σχετίζεται άμεσα με την εργασία που ανέλαβε να εκτελέσει. Αρκεί ότι η εργασία ήταν η αφορμή να εκτεθεί ο εργαζόμενος στον τραυματισμό του. Επίσης το βλαπτικό γεγονός πρέπει να επιδρά στον οργανισμό του μισθωτού με τρόπο αιφνίδιο [βίαιο] και όχι απλά να προκαλεί σταδιακή εξασθένιση του οργανισμού. Το πεδίο εφαρμογής του Νόμου έχει περιοριστεί κυρίως στο χώρο της ναυτικής εργασίας, λόγω της επέκτασης της κοινωνικής ασφαλίσεως και της υπαγωγής των εργαζομένων της ‘χερσαίας’ εργασίας στο Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων (ΙΚΑ). Ο εργαζόμενος λαμβάνει τις ασφαλιστικές παροχές του ΙΚΑ και ο εργοδότης απαλλάσσεται από την καταβολή της αποζημιώσεως του Ν. 551, ακόμη κι αν ευθύνεται για το ατύχημα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, αν συντρέχει ευθύνη του εργοδότη, ο εργαζόμενος δικαιούται χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης, σύμφωνα με το άρθρο 932 ΑΚ. Κύρια επιλογή της εργασίας ήταν αναλυθούν και συνδεθούν όλες οι επιμέρους πτυχές του εργατικού ατυχήματος, στα πλαίσια του ατομικού εργατικού και του δικονομικού δικαίου, αλλά και του ποινικού δικαίου και του δικαίου κοινωνικής ασφαλίσεως στο βαθμό που συνέχονται με τις αστικές απαιτήσεις του παθόντος. Δηλαδή αναγνωριζομένης της υπάρξεως εργατικού ατυχήματος, να βρεθεί η έκταση της αποζημιώσεως του παθόντος [περιορισμένης ή πλήρους], οι δικαιούχοι και κυρίως οι υπόχρεοι της αποζημιώσεως. Κι αυτό με την κατά περίπτωση εξέταση των δικονομικών ζητημάτων που αναφύονται. Επίσης στην εργασία εξειδικεύονται προτάσεις προκείμενου να καταστεί ο Νόμος και η όλη δικαστική διαδικασία λειτουργικότερη και αποτελεσματικότερη.