Μελέτη των οφθαλμολογικών επιπτώσεων των συνήθων χημειοθεραπευτικών σχημάτων που εφαρμόζονται στον καρκίνο του μαστού

Abstract

The purpose of the present study was to evaluate possible ocular abnormalities in women with early stage breast cancer in relation to chemotherapy. 82 consecutive early stage breast cancer women aged from 25 to 78 (mean 57.93±13.02 years of age) were recruited for this study. All underwent mastectomy and after the operation all underwent adjuvant therapeutic treatment with the FEC regimen (5-Fluorouracil 600 mg/m², Epirubicin 60-90 mg/m², Cyclophosphamide 600 mg/m²). They were taking the regimen every 21 days, for 6 therapeutic cycles. All women (164 eyes) had a thorough eye examination and were free of symptoms and disease affecting vision, ocular surface and lids and also tear secretion and tear film stability, intraocular pressure and color vision. None of them had prior or coexisting treatment with other chemotherapeutic agent or radiotherapy. Slit lamp examination of the ocular surface, Schirmer test I (without topical anesthesia) and tears Break up Time test (BUT) were performed before the initiation of the chemotherapy and immediately after the third therapeutic cycle. From 61 women 9.75% had minor refractive changes. The 13.41% of the women had partial loss of eyelashes. 39.3% had significant conjunctival hyperemia, 17.07% % abnormalities of the eyelid margin, 4.88% blepharitis, 6.56% loss of eyelashes, 4.88 % punctate epithelial keratopathy and 4.87% oedema of lower punctum mucosa after the third chemotherapeutic cycle. Mean BUT values were statistically significantly lower after the third chemotherapeutic cycle but mean Schirmer test I values were statistically significantly higher. Bilateral increase of IOP above the normal range was observed in one woman. There were no changes in visual acuity of women, although in some women, a slight change in refraction was observed. No changes of iris and choroidal nevus were observed after the third chemotherapeutic treatment. In conclusion, women under chemotherapy with the FEC regimen tend to develop ocular surface and lacrimal abnormalities after the third chemotherapeutic cycle and thus ophthalmological consultation is necessary.

Σκοπός της ερευνητικής αυτής εργασίας ήταν να μελετηθούν οι άμεσες αρνητικές επιδράσεις του χημειοθεραπευτικού σχήματος FEC (5-φθοριοουρακίλη + επιρουμπικίνη + κυκλοφωσφαμίδη: 5-fluorouracil + Epirubicin + cyclophsphamide), που χορηγείται ως συμπληρωματική θεραπεία σε γυναίκες με καρκίνο του μαστού. Εξετάσθηκαν 82 γυναίκες, ηλικίας από 25 έως 78 έτη (μέσος όρος 57.93±13.02 έτη), στις οποίες έχει γίνει πρωτοδιάγνωση για καρκίνο του μαστού (μη μεταστατική νόσος ή/και τοπικά προχωρημένη ). Όλοι οι ασθενείς υποβλήθηκαν σε μαστεκτομή και μετά την επέμβαση σε όλους τους ασθενείς εφαρμόστηκε για πρώτη φορά χημειοθεραπευτική αγωγή. Το θεραπευτικό σχήμα ήταν το FEC (5-φθοριοουρακίλη 600 mg/m² + επιρουμπικίνη 60-90 mg/m² + κυκλοφωσφαμίδη 600 mg/m²). Το σχήμα χορηγήθηκε κάθε 21 ημέρες για 6 κύκλους. Όλοι οι ασθενείς (164 μάτια) εξετάσθηκαν διεξοδικά και ήταν ελεύθεροι συμπτωμάτων και νόσου που να επηρεάζουν την όραση, την ελεύθερη οφθαλμική επιφάνεια, τα βλέφαρα, την έκκριση και την αποχέτευση των δακρύων, τη σταθερότητα του δακρυϊκού φιλμ, την έγχρωμη όραση και την ενδοφθάλμια πίεση. Κανένας από τους ασθενείς δεν είχε υποβληθεί ξανά σε θεραπεία με άλλους χημειοθεραπευτικούς παράγοντες ή σε ακτινοθεραπεία. Πραγματοποιήθηκε βιομικροσκοποπικός έλεγχος της πρόσθιας και της οπίσθιας οφθαλμικής επιφάνειας και Schirmer test I και δοκιμασία διάσπασης της οφθαλμικής επιφάνειας (BUT), τόσο πριν της εισαγωγή των γυναικών στην χημειοθεραπεία, αλλά και μετά τον τρίτο χημειοθεραπευτικό κύκλο. Το 9,75% εμφάνισε μεταβολές της διάθλασής. Το 13,41% εμφάνισε μερική απώλεια βλεφαρίδων. Στο 39% εμφανίστηκε επιπεφυκίτιδα μετά την 3η χημειοθεραπεία. Βλεφαρίτιδα παρατηρήθηκε σε 4 γυναίκες (4,88%) μετά τον 3ο χημειοθεραπευτικό κύκλο. Οι τιμές του Schirmer test ήταν στατιστικώς σημαντικά μεγαλύτερες μετά τον τρίτο χημειοθεραπευτικό κύκλο, ενώ οι τιμές του BUT ήταν στατιστικώς σημαντικά μικρότερες μετά την τρίτη χημειοθεραπεία. Σε 4 (4,88%) από τις ασθενείς, που εμφάνισαν σημαντική πτώση του BUT, εμφανίστηκε στικτή κερατίτιδα. Απόφραξη εκφορητικών στομίων αδένων του Meibomian-ανωμαλίες στην παρυφή του ελεύθερου βλεφαρικού χείλους παρουσιάστηκε μετά την 3η χημειοθεραπεία στο 17,07% του δείγματος και συνοδευόταν επίσης από σημαντική πτώση του BUT. Στένωση των κάτω δακρυϊκών σημείων εμφανίστηκε στο 4,87% των γυναικών. Σε 1 γυναίκα παρουσιάστηκε αύξηση της ΕΟΠ πάνω από τα φυσιολογικά όρια και στα 2 μάτια. Δεν παρατηρήθηκε καμία μεταβολή στην οπτική οξύτητα των γυναικών, παρόλο που σε κάποιες γυναίκες παρατηρήθηκε μικρή μεταβολή της διάθλασής τους. Σε καμία γυναίκα δεν παρατηρήθηκαν μεταβολές των σπίλων της ίριδος και των μελαγχρωστικών σπίλων του χοριοειδούς χιτώνα. Συμπερασματικά, οι γυναίκες που είναι υπό αγωγή με το χημειοθεραπευτικό σχήμα FEC είναι πολύ πιθανόν να εμφανίσουν οφθαλμολογικά προβλήματα κυρίως της ελεύθερης οφθαλμικής επιφάνειας. Συνεπώς, ο θεράπων ογκολόγος και ο οφθαλμίατρος που αντιμετωπίζει τέτοιους ασθενείς πρέπει να είναι ενήμερος για τις αρνητικές δράσεις του συγκεκριμένου χημειοθεραπευτικού σχήματος, με σκοπό την πρόληψη ή/και την αντιμετώπιση τους.