Η πολυπολιτισμική διάσταση στα διδακτικά εγχειρίδια της αγγλικής γλώσσας στη δ/θμια εκπαίδευση (1998-2008)

Abstract

The aim of the thesis is to investigate the content of both verbal and visual texts of the EFL textbooks that were used in Greek Secondary Schools, and especially in Junior High Schools, between 1998-2008, in order to establish whether and to what extent the multicultural dimension is included and, therefore, whether and to what extent the textbooks are in harmony with the aims of the Curriculum for the English language but also with the General Education Principles, which refer to that dimension. The research material consisted of 28 textbooks, comprising seven courses of study.The multicultural dimension has been among the aims of the Curriculum for the English language of compulsory education since 1996. Mostly, though, in the 2003 Curriculum and in the Cross-thematic Curriculum Framework, "multiculturalism" is one of the three ' axes ' around which the whole teaching should be organized. Since the implementation of the aims and objectives of the Curriculum depends, to a large extent, on the contents of textbooks, it is important for all interested parties to know if the aims of the Curriculum are met.Twelve (12) questions were formulated, which the research should answer. The most appropriate method in order to answer the research questions and to achieve the aim of the thesis was considered to be Content Analysis and, more specifically, an example combining quantitative and qualitative Content Analysis. The typology developed by James Banks regarding the aims and dimensions of Multicultural Education provided the framework on the basis of which it was possible to trace the multicultural dimension and to determine its degree and quality characteristics in both the Curriculum and the textbooks, in order to draw sound conclusions as to whether and to what extent there is agreement between the two. The conclusion reached by the research is that the extent to which the textbooks analyzed are in agreement with the Curriculum, regarding the multicultural dimension, varies and can be considered satisfactory only for two of the seven courses. The general tendency displayed in the texts is to give priority to the representation of the Anglo-Saxon culture and its carriers. As to the extent to which the Anglo-Saxon culture is represented and the way of its representation, the findings vary, depending on the particular course. Therefore, although there was a modernization of the Curriculum for the English language and the overall education aims, so as to promote the cultivation of "multicultural consciousness" and the development of intercultural communication skills, textbooks, with a few exceptions, were not modernized to the extent they should have, consequently, some of them still remain aglocentric and monocultural. With regard to the origin of the other peoples and cultures represented, it was found that, after the Anglo-Saxon, the European culture holds an important position in the textbooks of all courses. In contrast, the culture that in all courses holds the smallest percentage is the African, especially that of "Βlack Africa".

Σκοπός της διατριβής είναι η διερεύνηση του περιεχομένου των λεκτικών και οπτικών κειμένων των διδακτικών εγχειριδίων της αγγλικής γλώσσας που διδάχθηκαν στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, και κυρίως στο Γυμνάσιο, μεταξύ των ετών 1998-2008, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν και σε ποιο βαθμό εμπεριέχουν την πολυπολιτισμική διάσταση και, επομένως, εάν και σε ποιο βαθμό εναρμονίζονται με τις επιδιώξεις των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών της αγγλικής γλώσσας αλλά και με τις γενικές αρχές της εκπαίδευσης που αναφέρονται στην εν λόγω διάσταση. Το υλικό της έρευνας αποτέλεσαν 28 δ. ε. επτά διδακτικών σειρών.Η πολυπολιτισμική διάσταση αποτελεί επιδίωξη του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών της αγγλικής γλώσσας για την υποχρεωτική εκπαίδευση από το 1996. Κυρίως, όμως, στο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του 2003 αλλά και στο Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών, η «πολυπολιτισμικότητα» αποτελεί έναν από τους τρεις «βασικούς άξονες» γύρω από τους οποίους οργανώνεται η όλη διδασκαλία. Δεδομένου ότι η υλοποίηση των σκοπών και στόχων του Αναλυτικού Προγράμματος εξαρτάται, σε μεγάλο βαθμό, από τα περιεχόμενα των διδακτικών εγχειριδίων, είναι σημαντικό να γνωρίζουν οι ομάδες αποδοχής αν αυτά ανταποκρίνονται στις επιδιώξεις του Αναλυτικού Προγράμματος. Διατυπώθηκαν δώδεκα (12) ερωτήματα, στα οποία η έρευνα θα έπρεπε να απαντήσει. Ως προσφορότερη μέθοδος προκειμένου να απαντηθούν τα ερευνητικά ερωτήματα και να επιτευχθεί ο σκοπός της εργασίας, κρίθηκε η Ανάλυση Περιεχομένου και, πιο συγκεκριμένα, ένα παράδειγμα σύζευξης ποσοτικής και ποιοτικής Ανάλυσης Περιεχομένου. Η τυπολογία που επεξεργάστηκε ο James Banks αναφορικά με τους σκοπούς και τις διαστάσεις της Πολυπολιτισμικής Εκπαίδευσης παρείχε το πλαίσιο με βάση το οποίο έγινε ο προσδιορισμός της πολυπολιτισμικής διάστασης και ο καθορισμός του βαθμού και των ποιοτικών χαρακτηριστικών της τόσο στο Αναλυτικό Πρόγραμμα όσο και στα διδακτικά εγχειρίδια, έτσι ώστε να είναι δυνατόν να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα ως προς το εάν και σε ποιο βαθμό υπάρχει εναρμόνιση μεταξύ των δύο. Το συμπέρασμα στο οποίο κατέληξε η έρευνα είναι ότι τα διδακτικά εγχειρίδια που αναλύθηκαν εμφανίζουν κυμαινόμενο βαθμό αντιστοιχίας με το Αναλυτικό Πρόγραμμα όσον αφορά την πολυπολιτισμική διάσταση, ο δε βαθμός εναρμόνισής τους μπορεί να θεωρηθεί ικανοποιητικός μόνο για τις δύο από τις επτά διδακτικές σειρές. Η γενική τάση που εμφανίζουν τα κείμενα είναι να δίδεται προτεραιότητα στην αναπαράσταση του αγγλοσαξονικού πολιτισμού και των φορέων του. Ως προς το βαθμό στον οποίο αντιπροσωπεύεται ο αγγλοσαξονικός πολιτισμός και τον τρόπο με τον οποίο γίνεται η αναπαράστασή του, τα ευρήματα αναδεικνύουν διακύμανση, ανάλογα με τη διδακτική σειρά. Επομένως, παρόλο που υπήρξε εκσυγχρονισμός των Αναλυτικών Προγραμμάτων Σπουδών της αγγλικής γλώσσας και των γενικών σκοπών της Εκπαίδευσης, έτσι ώστε να προωθείται η καλλιέργεια «πολυπολιτισμικής συνείδησης» και η ανάπτυξη διαπολιτισμικών επικοινωνιακών δεξιοτήτων, τα διδακτικά εγχειρίδια, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν εκσυγχρονίστηκαν στο βαθμό που θα έπρεπε, με συνέπεια, κάποια από αυτά να εξακολουθούν να παραμένουν αγγλοκεντρικά και μονοπολιτισμικά.Αναφορικά με την προέλευση των υπολοίπων λαών και πολιτισμών που αναπαριστώνται, διαπιστώνεται ότι, μετά τον αγγλοσαξονικό, σημαντική θέση κατέχει ο ευρωπαϊκός πολιτισμός στα διδακτικά εγχειρίδια όλων των διδακτικών σειρών. Αντίθετα, ο πολιτισμός που σε όλες τις διδακτικές σειρές κατέχει το μικρότερο ποσοστό είναι ο αφρικανικός, κυρίως αυτός της «Μαύρης Αφρικής».