Το διαζύγιο στο ελληνόγλωσσο νεανικό μυθιστόρημα της περιόδου 1970-2003

Abstract

Την παρούσα διδακτορική διατριβή ερευνάται το πρόβλημα του διαζυγίου, όπως αυτό αποτυπώνεται στα ελληνόγλωσσα (ελληνικά και ξένα, μεταφρασμένα) νεανικά μυθιστορήματα της περιόδου 1970-2003,κατά την οποία η παιδική λογοτεχνία παρουσιάζει διεθνώς μια εντυπωσιακή άνθηση. Σκοπός της έρευνας είναι να καταγράψει τις σχετικές με το διαζύγιο αντιλήψεις, που αποτυπώνονται στα επίμαχα μυθιστορήματα. Επιμέρους στόχοι της έρευνας είναι: α) Να διαπιστωθεί αν τα υπό μελέτη λογοτεχνικά κείμενα παρέχουν μια πλήρη εικόνα του σύνθετου προβλήματος του διαζυγίου ή, αντίθετα, υπεραπλουστεύουν το θέμα δημιουργώντας έτσι στον έφηβο αναγνώστη παραπλανητικές εντυπώσεις. β) Να εκτιμήσει τη συμβολή τους στην ηθική καλλιέργεια των αναγνωστών. γ) Να μελετήσει τη λογοτεχνική φυσιογνωμία των κειμένων (γλώσσα, ύφος, αφηγηματικές τεχνικές κλπ.) και την (ενδεχόμενη) ικανότητά τους να συγκινήσουν αισθητικά τον αναγνώστη. Το δείγμα, στο οποίο κατέληξε η συγγραφέας της διατριβής, έπειτα από ανάγνωση περισσότερων από 130 μυθιστορημάτων, αποτελείται από 40 μυθιστορήματα, τα οποία επεξεργάστηκε με τη μέθοδο ανάλυσης περιεχομένου και μορφής. Το κύριο σώμα της διατριβής περιλαμβάνει πέντε μέρη: 1) Συνοπτική εξέταση του γάμου και του διαζυγίου από κοινωνιολογική και ψυχολογική άποψη. 2) Ο γάμος και το διαζύγιο στα μυθιστορήματα του δείγματος.3) Οι συνέπειες του διαζυγίου στα παιδιά. 4) Λογοτεχνική εξέταση των έργων του δείγματος. 5) Η ιδεολογία των έργων του δείγματος. Σε πολλά σημεία της διατριβής-ιδιαίτερα στο δεύτερο και τρίτο μέρος-ανατρέπονται στερεότυπα και αναιρούνται ευρέως διαδεδομένες απόψεις, όπως πχ. ότι το διαζύγιο έχει πάντoτε ολέθρια αποτελέσματα στον ψυχισμό των παιδιών της οικογένειας. Οι συγγραφείς των μυθιστορημάτων-που αντλούν τις εμπνεύσεις τους από τη ζωή-παρουσιάζουν περιπτώσεις όπου το διαζύγιο, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, αποτελεί αφορμή για αυτονόμηση και ωρίμανση των παιδιών, πράγμα που επιβεβαιώνεται και από τις έρευνες των ψυχολόγων και των κοινωνιολόγων. Ρηξικέλευθη είναι και η θέση των συγγραφέων ότι ο δυστυχισμένος γάμος, που για διάφορους λόγους συντηρείται, έχει συχνά καταστρεπτικότερα αποτελέσματα στα παιδιά απ’ ότι ένα διαζύγιο. Τα έργα που μελετήθηκαν είναι στο σύνολό τους αισθητικώς άρτια και ικανά να συγκινήσουν τους νεαρούς αναγνώστες. Παρά το ότι παρουσιάζουν θλιβερές όψεις της ζωής, είναι τελικά αισιόδοξα και σε καμιά περίπτωση δεν απελπίζουν τον αναγνώστη